Jack Ma đã biến "siêu thị tiền" của Trung Quốc thành một công ty 200 tỷ đô như thế nào

Khi Jack Ma mở một dịch vụ thanh toán bình thường nhằm hỗ trợ cho đế chế mua sắm trực tuyến của mình 16 năm về trước, ít ai nghĩ rằng nó sẽ thành công.

Ngày nay, dịch vụ đó đã trở thành xương sống của Ant Group, một gã khổng lồ tài chính với giá trị lên đến hơn 200 tỷ USD.

Được đặt tên theo một loài bọ bởi triết lý "nhỏ nhắn mà xinh đẹp, nhỏ nhắn mà mạnh mẽ" của nhà sáng lập, Ant Group là một cái tên không thể xem thường tại Trung Quốc. Công ty này đang chuẩn bị cho một đợt IPO rất được chờ đợi tại Hong Kong và Thượng Hải, hứa hẹn sẽ đánh dấu lần thứ hai Jack Ma đi vào lịch sử với đợt IPO lớn nhất từng diễn ra.

"Ant Group thực sự là chiếc vương miện ngọc ngà của Jack Ma và của ngành công nghiệp internet Trung Quốc" - theo lời Edith Yeung, đối tác chung tại Race Capital.

Ant Group là một trong những công ty công nghệ lớn nhất thế giới, và là nền tảng thanh toán trực tuyến lớn nhất tại Trung Quốc. Ứng dụng này hiện diện trong mọi khía cạnh của đời sống tài chính Trung Quốc, từ các tài khoản đầu tư và các sản phẩm tiết kiệm vi mô, cho đến bảo hiểm, điểm tín dụng, và thậm chí là các profile hẹn hò nữa.

Nhưng điều chẳng ai nghĩ đến chính là Ant Group ban đầu chỉ là một dự án bên lề được lập ra để lấp vào khoảng trống trong ngành công nghiệp mua sắm trực tuyến mới chớm nở của Trung Quốc. Vào năm 2004, rất ít người sở hữu thẻ debit hoặc credit, và người mua lẫn người bán sử dụng nền tảng thương mại trực tuyến của Alibaba đều cần một phương thức đáng tin cậy để xử lý các giao dịch thanh toán.

Jack Ma đã giao cho nhóm tài chính của Alibaba tạo nên Alipay. Dịch vụ này sẽ đóng vai trò một bên thứ ba đáng tin cậy, giữ tiền từ người mua với giao kèo đầy đủ, và chỉ chuyển tiền đó cho người bán sau khi món hàng đã đến tay người mua và được họ xác nhận là hài lòng.

"Khi tôi bắt đầu Alipay, mọi người đều nói rằng: ‘Jack, đây là mô hình ngu ngốc nhất chúng tôi từng thấy, không ai dùng nó đâu'" - Jack Ma nói trong một bài phỏng vấn với CBS News vào năm 2014.

"Tôi nói rằng tôi không quan tâm liệu mô hình này có tính khoa học hay không, liệu nó có trông hấp dẫn hay không. Miễn là nó hoạt động, nó sẽ giúp tạo dựng lòng tin" - ông nói.

"Siêu thị tiền"

Và Alipay hoạt động thật. Ngày nay, dịch vụ này có 711 triệu người dùng mỗi tháng, và xử lý các giao dịch thanh toán với tổng giá trị lên đến 17,2 nghìn tỷ USD trong suốt 12 tháng cho đến tháng 6 vừa qua - theo hồ sơ của Ant Group. Ứng dụng di động Alipay, ra mắt năm 2009, chiếm hơn 55% thị trường thanh toán di động của Trung Quốc trong 3 tháng đầu năm nay, trong khi đối thủ WeChat Pay và ví QQ của Tencent chiếm khoảng 40% - theo công ty nghiên cứu thị trường eMarketer.

Ứng dụng này còn kết nối hàng triệu người đến với vô số các dịch vụ tài chính. Người dùng Alipay có thể tìm và lựa chọn các sản phẩm bảo hiểm, thanh toán hoá đơn, vay tiền, trả lương nhân viên, và đầu tư vào các thị trường tiền tệ.

Ứng dụng Ant cho phép người dùng làm nhiều thứ, từ vay tiền cho đến mua đồ ăn trực tuyến

Yeung so sánh nó với một "siêu thị tài chính".

"Bất kỳ thứ gì bạn muốn làm trong các thị trường tài chính", bạn có thể làm thông qua Alipay, cô nói.

Alipay đã được tách ra thành một thực thể riêng biệt từ Alibaba vào năm 2011, và trở thành một phần của Ant Group vào năm 2014. Jack Ma, người đã đưa Alibaba thành công ty đại chúng vào năm 2014 trong một phiên IPO đạt kỷ lục thế giới, vẫn nắm toàn quyền kiểm soát đối với Ant.

Ant hiện nay cung cấp rất nhiều dịch vụ và sản phẩm tài chính, đến mức nó "đã trở thành một phần của đời sống thường ngày của hàng trăm triệu cá nhân và doanh nghiệp trên toàn Trung Quốc" - theo lời Zennon Kapron, nhà sáng lập công ty tư vấn và nghiên cứu công nghệ tài chính Kapronasia.

"Rất khó để đánh giá tác động của công ty này lên người dân Trung Quốc" - ông nói thêm.

Một trong những dịch vụ phổ biến nhất là Yu'e Bao, một sản phẩm chuyên về quản lý tài sản ra mắt năm 2013, cho phép người dùng đầu tư tiền thừa vào các ví điện tử của họ. Khoản tiền đầu tư tối thiểu là 15 xu mà thôi.

Trong vòng 6 tháng, Yu'e Bao - có nghĩa là "kho báu thừa lại" - đã có 49 triệu người dùng và khoản tiền tích luỹ đến 36,5 tỷ USD - theo tờ China Daily.

Vào thời điểm đó, hầu hết các sản phẩm quản lý tài sản do các ngân hàng truyền thông cung cấp đều đòi hỏi khoản tiền đầu tư tối thiểu là 7.300 USD. Yu'e Bao được tán dương là "một cú hit ngay lập tức, đặc biệt trong số những người trẻ tuổi có những khoản tiết kiệm nhỏ giọt vốn bị bỏ quên bởi các ngân hàng".

Ở đỉnh điểm vào tháng 3/2018, lượng tài sản được quản lý bởi Yu'e Bao lên đến khoảng 267 tỷ USD. Các cơ quan chức năng Trung Quốc sau đó đã buộc Yu'e Bao phải lưu trữ tài sản nhằm tránh lỗi hệ thống - nếu quỹ tiền khổng lồ này sụp đổ vì lý do nào đó, nó có thể gây sóng gió lớn lên nền kinh tế Trung Quốc. Nhưng tính đến tháng 3 năm nay, đây vẫn đang là quỹ tiền lớn nhất nước này với 184 tỷ USD.

Hệ sinh thái Alipay và Ant đã cho phép nhiều cá nhân và thương gia nhỏ lẻ "mượn tiền, chấp nhận thanh toán trực tuyến, mang lại cho bản thân họ, cho các công nhân và gia đình của họ những hỗ trợ về kinh tế" - Kapron nói.

Kho dữ liệu khổng lồ

Với hàng trăm ngàn người sử dụng các sản phẩm tài chính của hãng, Ant nắm quyền truy xuất đến một nguồn dữ liệu cực kỳ giá trị về hành vi người tiêu dùng Trung Quốc.

Không như Mỹ, Trung Quốc không có một hệ thống đánh giá tín nhiệm đáng tin cậy. Vào năm 2015, Ant tung ra Sesame Credit để bù đắp khoảng trống đó. Công ty miêu tả Sesame Credit như một "điểm số đáng tin cậy", một cách để doanh nghiệp và người tiêu dùng có thể đánh giá sự sẵn lòng và khả năng chi trả hàng hoá hay các dịch vụ sách của mọi người. Đây là hệ thống xếp loại tín nhiệm lớn nhất Trung Quốc - theo Yeung thuộc Race Capital.

Nhưng nó được sử dụng cho nhiều mục đích khác chứ không đơn thuần để định tỉ suất vay vốn. "Tôi đã thấy điểm số Sesame được dùng vào ứng dụng hẹn hò trực tuyến. Bạn có thể chọn hiển thị điểm số tín nhiệm của mình trên hồ sơ hẹn hò của bạn" - Yeung nói.

Điểm số Sesame còn được chia sẻ lên các nền tảng truyền thông xã hội Trung Quốc bởi những người muốn thể hiện sức mạnh tài chính của bản thân.

Những người có điểm số thấp có thể bị ngăn sử dụng một số dịch vụ và không thể mua sắm nhiều món hàng. Vào năm 2015, toà án Trung Quốc bắt đầu chia sẻ cho Ant những danh sách chứa tên các cá nhân không trả nợ đúng hạn. Vài năm sau đó, cơ quan tin tức nhà nước Trung Quốc là Xinhua có bài viết ca ngợi Ant vì sử dụng dữ liệu đó để trừng phạt 1,2 triệu người không thể trả nợ bằng cách hạ thấp điểm Sesame và hạn chế nhiều hoạt động thanh toán của họ qua Alipay. Động thái này đã buộc 126.000 người thiếu nợ phải tìm cách trả hết số nợ của mình.

Bên cạnh việc bị bêu xấu trước cộng đồng, người dùng Internet Trung Quốc ngày càng không thoải mái với lượng dữ liệu mà các công ty công nghệ lớn thu thập từ họ, và bắt đầu theo sát những thứ mà Ant đang nắm quyền truy xuất.

Năm 2018, công ty đã phải xin lỗi vì đã gây hiểu nhầm cho người dùng Alipay trong một nỗ lực nhằm mở rộng lượng người dùng Sesame Credit.

Ant đã tung ra một dịch vụ mới cho phép người dùng xem tần suất sử dụng Alipay của họ trong một năm trở lại. Nhưng trang chủ của dịch vụ này có một mục mặc định được chọn, trong đó nói rằng mọi người đồng ý sử dụng các dịch vụ của Sesame Credit. Người dùng cảm thấy bực bội vì họ đang tự động cho Sesame quyền thu thập dữ liệu và chia sẻ các phân tích liên quan với các đối tác khác. Đó là lý do Ant phải xin lỗi và thay đổi tuỳ chọn mặc định đó thành không được chọn.

Một dịch vụ tài chính trong ứng dụng Ant

Dồn toàn lực vào công nghệ

Hồi đầu năm nay, công ty đã đổi tên từ Ant Financial thành Ant Group bởi họ "đang làm mới bản thân" thành một nhà cung cấp các dịch vụ công nghệ cho các công ty tài chính khác.

Trước đây, Ant cung cấp các dịch vụ cho vay, đầu tư, hay bảo hiểm trực tiếp cho người tiêu dùng và các công ty khác. Tuy nhiên, trong vài năm trở lại đây, Ant đã tự chuyển mình thành một nền tảng mà các ngân hàng và công ty bảo hiểm phải trả phí cho họ để có thể kết nối đến các khách hàng tiềm năng.

Ví dụ, nền tảng cho vay tiền của Ant cung cấp một dịch vụ "3-1-0" - mất 3 phút để đăng ký, mất 1 giây để đưa ra quyết định tín dụng, và quyết định này không có sự can dự của bất kỳ người nào - nhưng khoản vay sẽ được liên kết với một ngân hàng chính thống. Nợ của người dùng sẽ nằm trong sổ sách của ngân hàng, còn Ant thì nhận phí dịch vụ.

"Phương thức này đưa Ant ra khỏi con đường trở thành một lựa chọn thay thế cho các công ty tài chính chính thống, cho phép nó trở lại với gốc gác nguyên thuỷ là một doanh nghiệp công nghệ ít liên quan đến vấn đề tài chính" - theo Sunny Tian, nhà nghiên cứu của công ty nghiên cứu thị trường R3.

Ant còn tung ra Bangnitou, một dịch vụ tư vấn đầu tư dựa trên AI thông qua một công ty cổ phần với Vanguard. Bangnitou, có nghĩa là "giúp bạn đầu tư", sẽ áp dụng các thuật toán tự động phân bổ các danh mục đầu tư. Khoản tiền đầu tư tối thiểu là 118 USD. Trong hơn 3 tháng sau khi ra mắt hồi tháng 4, Bangnitou đã thu hút xấp xỉ 200.000 khách hàng mới!

Minh.T.T;theo CNN