Tại sao tự dưng Facebook lồng lộn lên với Apple về một tính năng mới trên iOS 14?

Trong thị trường tự do, khi các công ty đấu đá nhau vì khách hàng, thì khách hàng chính là những người thắng cuộc. Liệu điều đó có đúng trong trường hợp này?

Cuộc chiến giữa Apple và Facebook liên quan quyền riêng tư của người dùng đã bắt đầu nóng lên vào cuối tuần trước, với việc Faecbook đăng tải những bài quảng cáo chiếm trọn một trang trên các tờ báo giấy như New York Times, Wall Street Journal, và Washington Post.

Quảng cáo của Facebook khẳng định rằng công ty truyền thông xã hội này đang "đứng lên chống lại Apple vì các doanh nghiệp nhỏ ở khắp mọi nơi".;Tuy nhiên, ai cũng thấy điều Facebook làm chẳng khác gì một trò đùa. Thứ nhất, nền tảng truyền thông xã hội trực tuyến hàng đầu thế giới lại đăng quảng cáo lên... báo giấy. Và thứ hai, Facebook tuyên bố đứng lên vì những người "thấp bé nhẹ cân". Bạn có còn nhớ Facebook là công ty đang phải đối mặt với một vụ kiện của Uỷ ban Thương mại Liên bang Hoa Kỳ, cũng như nhiều vụ kiện từ 48 tổng chưởng lý bang trên toàn nước Mỹ, vì hành vi phản cạnh tranh trái pháp luật, bao gồm chèn ép hoặc buộc bất kỳ doanh nghiệp nhỏ nào đe doạ vị thế bá chủ của Facebook phải bán mình?

Giống như nhân vật Rick Blaine ở đoạn đầu phim Casablanca, Facebook không mạo hiểm vì bất kỳ ai cả.

Và Apple cũng không phải một vị thánh như Victor Laszlo (cũng một nhân vật trong Casablanca). Dù trong cuộc chiến với Facebook, Apple được ca ngợi vì đề cao quyền riêng tư của người dùng, thì trong những lĩnh vực khác, bản thân công ty cũng phải đối mặt với nhiều cáo buộc cạnh tranh không lành mạnh hoặc thực hiện nhiều hành vi phi pháp.

Cơ chế "opt-in" và "opt-out"

Cuộc chiến Apple - Facebook xoay quanh việc Apple tung ra tính năng App Tracking Transparency trong iOS 14. Tính năng này đánh vào khả năng thu thập dữ liệu người dùng nhằm phân tích và hiển thị những quảng cáo hướng đối tượng (tức phù hợp với sở thích hay nhu cầu của người xem) của các công ty xuất bản nội dung như Facebook.

Với tính năng App Tracking Transparency, việc thu thập dữ liệu chỉ được phép nếu nhận được sự đồng ý của người dùng trước. Phương thức này còn được gọi là cơ chế "opt-in".

Tính năng mới của Apple như một cái tát vào "luật ngầm" của các công ty Mỹ theo mặc định sẽ chọn cơ chế "opt-out".

Với cơ chế "opt-out", quá trình thu thập dữ liệu vẫn diễn ra trừ khi người dùng không cho phép. Nghĩa là việc thu thập sẽ mặc định được thực hiện cho đến khi người từ chối. Điều này khác hẳn với cơ chế "opt-in" hiện Apple đang thực hiện với tính năng App Tracking Transparency, phải có sự đồng ý của người dùng rồi mới được thu thập dữ liệu. 

Facebook có cung cấp cơ chế "opt-out" nhưng nhiều người dùng có lẽ không biết Faecbook tiếp tục theo dõi hoạt động trực tuyến lẫn lịch trình đi lại ngoài đời thực của họ đến mức nào, kể cả khi họ đã đăng xuất. Ngoài ra, liệu chúng ta có thể tin được rằng Facebook đã thực sự xoá tên chúng ta khỏi danh sách thu thập dữ liệu khi chúng ta không cho phép? Xét những gì chúng ta đã biết về việc thực thi quyền riêng tư của công ty này, không ai dám khẳng định điều đó.

Giá trị của dữ liệu người dùng

Thứ mà Facebook và các công ty công nghệ trực tuyến và truyền thông xã hội khác đang bán chính là bạn, dữ liệu của bạn, thị hiếu, sở thích, quan điểm, và các mối quan hệ của bạn. Thậm chí là đường đi nước bước của bạn nữa.

Thứ họ thu về là một núi tiền. Bản thân Facebook ước tính mức chênh lệch hiệu quả quảng cáo giữa quảng cáo hướng đối tượng và không hướng đối tượng là 60%.

Khoản tiền quảng cáo mà Facebook thu từ các khách hàng được cho là tỉ lệ với mức độ hiệu quả của việc đặt quảng cáo. Với một công ty đang kiểm soát khoảng 25% của thị trường quảng cáo trực tuyến Mỹ vốn có giá trị 40 tỷ USD, thì chỉ riêng tại Mỹ, Facebook đã nắm chắc trong tay khoản doanh thu thường niên là 6 tỷ USD.

Việc phải được sự đồng ý của người dùng trước khi thu thập dữ liệu có tác động đặc biệt nghiêm trọng đến các công ty xuất bản nội dung. Về lý thuyết, một người dùng không đồng ý cho thu thập dữ liệu sẽ có giá trị kém hơn 60% so với một khách hàng bình thường.

Nguyên tắc của việc đề ra nguyên tắc

Trong những lĩnh vực mới mẻ hoặc có tốc độ thay đổi nhanh, một vấn đề nảy sinh là "nguyên tắc của việc đề ra nguyên tắc".

Vấn đề được nhìn nhận ra sao sẽ ảnh hưởng rất lớn đến cách chúng được định đoạt. Người chiến thắng trong việc quyết định cách nhìn nhận vấn đề sẽ có khả năng chiến thắng cả cuộc chiến.

Tìm ra sự tương đồng có thể có ích trong tình huống này.

Lấy các hộp đêm làm ví dụ. Họ có nhiều cách để làm tiền khách hàng: phí phục vụ, hạn mức uống tối thiểu, phí đặt bàn, hoặc bắt buộc những khách hàng khi ngồi vào bàn phải mua một chai rượu... Bạn càng "cúng" nhiều tiền cho hộp đêm, bạn càng được đối xử tử tế hơn.

Mô hình doanh thu hiện tại của Facebook giống như hộp đêm dành cho quý bà vậy. Loại hộp đêm này cho phép các quý bà quý cô được tự do ra vào với hi vọng sẽ thu hút được các quý ông quý anh - những người trả phí phục vụ, cũng như tiêu tiền nhằm tán tỉnh phụ nữ và thoả mãn nhu cầu của chính họ.

Facebook cung cấp cho người dùng những dịch vụ miễn phí với hi vọng các nhà quảng cáo sẽ tiêu tiền cho họ. Facebook giống như người chủ - người pha chế, những người sẽ kể cho bạn nghe mọi thứ đã biết về một quý bà quý cô cụ thể nếu bạn chấp nhận bỏ ra 10 đô, bao gồm tình trạng quan hệ của người phụ nữ đó, và cả thức uống yêu thích của họ nữa.

Cho phép người tiêu dùng đưa ra lựa chọn về quyền riêng tư đồng nghĩa cho phép các nhà xuất bản thử nghiệm các mô hình doanh thu

Hầu hết mọi người, và hầu hết các chính phủ, xem dữ liệu cá nhân của một người tiêu dùng tạo ra từ hoạt động trực tuyến của anh ta/cô ta như một tài sản thuộc về người tiêu dùng đó.

Nếu chúng ta nghiêm túc về quyền chọn lựa của người tiêu dùng, mọi người nên được sử dụng App Tracking Transparency và những công nghệ tương tự. Việc thu thập dữ liệu đã xâm nhập vào đời sống ngoại tuyến lẫn trực tuyến của chúng ta theo những cách mà người tiêu dùng không hề nghĩ đến và không thể đo đếm được. Một số người tiêu dùng thậm chí còn không biết họ có quyền từ chối thu thập dữ liệu.

Hơn nữa, thực hiện việc từ chối thu thập dữ liệu trong từng ứng dụng, từng website một, là điều rất phức tạp đến mức bất hợp lý.

Các nhà xuất bản nên thay đổi mô hình doanh thu của họ nhằm phù hợp với những lựa chọn của người tiêu dùng mà không lo ngại bị rơi vào những vụ kiện hàng loạt. Họ không thể cải tiến nếu một tay bị trói sau lưng, và cả California lẫn các cơ quan tư pháp khác đều không nên để điều đó xảy ra.

Theo Dimitri Vaynblat, cựu giám đốc dữ liệu và công nghệ của RadiumOne: "Các nhà xuất bản (cả ứng dụng lẫn web) đang bước chân vào một thế giới mới nơi mà hoạt động thu thập dữ liệu người tiêu dùng được quy định rất hạn chế. Nội dung của nhiều nhà xuất bản đã và đang được điều chỉnh cho phù hợp với hoạt động tiêu thụ tự do. Trong nhiều trường hợp, chất lượng nội dung là đủ tốt để người tiêu dùng dành thời gian theo dõi, nhưng tiền bạc của họh thì không."

Những người tiêu dùng sử dụng App Tracking Transparency sẽ được tận hưởng trải nghiệm quyền riêng tư tốt hơn trước, tập trung nhiều quyền lực vào tay họ hơn nữa.

Nhưng giá trị của họ đối với Facebook, các nhà xuất bản trực tuyến, và các nhà quảng cáo, cũng sẽ giảm đi 60%. Những công ty này nên được phép phân chia khách hàng dựa trên giá trị để cung cấp các dịch vụ khác nhau. Nếu không, những người dùng App Tracking Transparency sẽ nắm trong tay ưu thế vượt trội so với những người tiêu dùng khác, và điều đó có vẻ không hợp lý cho lắm.

Phân hoá người dùng diễn ra trên nhiều lĩnh vực bán lẻ, bao gồm các hộp đêm. Các cơ quan tư pháp cần biến điều đó thành một hoạt động hợp pháp và thực tiễn.

Mọi người đều thắng

Apple, Facebook và các nhà xuất bản ứng dụng lẫn website khác đang đánh nhau vì khách hàng. Đó là cách vận hành của thị trường tự do. Một số sẽ thắng, và một số sẽ thất bại.

Để đảm bảo người tiêu dùng giành thắng lợi trong cuộc chiến này, cần phải cho phép họ chọn mức độ riêng tư của bản thân càng hiệu quả càng tốt, trong khi không bắt buộc các nhà xuất bản như Facebook phải chấp nhận tham gia một cuộc chiến với một tay bị trói sau lưng.

Minh.T.T (theo Forbes)