VnReview
Hà Nội

Alibaba vẫn có thể 'sống tốt' mà không cần Jack Ma

Sau những lùm xùm liên quan đến Chính phủ Trung Quốc, tập đoàn Alibaba cần thu hẹp sức ảnh hưởng của nhà đồng sáng lập Jack Ma. May mắn thay, điều đó đã thành hiện thực khi báo cáo doanh thu mới nhất của Alibaba cho thấy công ty có thể sống tốt mà không cần đến Jack Ma.

Doanh thu và lợi nhuận hoạt động của gã khổng lồ thương mại điện tử (TMĐT) Trung Quốc đều tăng kỷ lục mặc cho doanh số bán lẻ toàn quốc sụt giảm 3,9% trước bối cảnh nền kinh tế nước này bị tàn phá nặng nề do dịch Covid-19. Các mảng kinh doanh mới nổi của Alibaba như điện toán đám mây hay dịch vụ hậu cần (logistics) vẫn đang trên đà phát triển tốt.

Quan trọng hơn cả, công ty có thể vượt qua những tác động lớn mà cuộc đàn áp của chính phủ Trung Quốc đối với tập đoàn liên kết dịch vụ tài chính Ant Group mang lại. Vụ việc diễn ra vào cuối năm 2020, Jack Ma biệt tăm biệt tích và Alibaba bị điều tra về vi phạm độc quyền. Cùng với đó, kế hoạch phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) tại Hong Kong sụp đổ khiến Ant Group mất đến 140 tỷ USD giá trị vốn hóa.

Tại Ant Group, Jack Ma cũng giữ vai trò sáng lập và là cổ đông chính. Để xoa dịu các nhà đầu tư, Chủ tịch kiêm Giám đốc hiện tại của Alibaba, Daniel Zhang cho biết hoạt động của nền tảng TMĐT này không bị chi phối bởi các sản phẩm tài chính từ Ant.

Điều này rất quan trọng vì gần đây Ant Group có một số dấu hiệu cho thấy sắp chuyển đổi mô hình kinh doanh, bao gồm việc tách các khoản thanh toán khỏi các khoản vay. Alibaba hiện đang giữ 33% cổ phần của Ant và thu lợi nhuận từ hoạt động công ty.

Jack Ma, nhà sáng lập Alibaba

Nhưng nhờ nền tảng thanh toán Alipay - sản phẩm cốt lõi của Ant Group, TMĐT đã có cơ hội phát triển tại Trung Quốc trong hơn 2 thập kỷ qua. Tại đây, Alipay đã cung cấp các dịch vụ tín dụng, như cho vay tiêu dùng, hỗ trợ chi tiêu và giúp khách hàng thu về lợi nhuận. Tuy nhiên, Zhang đã tìm cách hạ thấp vai trò đó và chỉ ra sự phụ trợ của các hình thức kinh doanh khác.

Dù vậy, Jack Ma vẫn là nguồn động lực thúc đẩy Alibaba phát triển trong hơn 20 năm qua và đóng vai trò như một nhà lãnh đạo về tinh thần. Tuy nhiên, ông đã từ chức vào tháng 9/2019 và nhường lại quyền điều hành cho Zhang. Điều này không chỉ không ảnh hưởng đến Alibaba mà còn giúp giá trị vốn hóa thị trường của công ty tăng lên mức kỷ lục, đạt 352 tỷ USD trong 12 tháng kể từ khi Jack Ma rời đi.

Vào cuối tháng 10/2020, tại một sự kiện diễn ra ở Thượng Hải, Jack Ma đã chỉ trích các quy định tài chính của Trung Quốc là quá cứng rắn. Song, điều đó đã kéo theo nhiều hậu quả, khiến thương vụ IPO của Ant Group bị hủy vào phút chót theo yêu cầu từ chính phủ vì họ cho rằng cần xem xét lại mô hình kinh doanh của công ty con trực thuộc Alibaba.

Tất nhiên, Alibaba đã không tránh khỏi ảnh hưởng. Cổ phiếu công ty đã giảm 30% trong 2 tháng kế tiếp và giá trị vốn hóa của Ant giảm hơn 50%. Ngày 24/12, các quan chức địa phương thông báo sẽ mở một cuộc điều tra về các vi phạm chống độc quyền đối với Alibaba. Trong tuyên bố chính thức, Alibaba cho biết họ đang hợp tác với cơ quan điều tra và không tiết lộ thêm thông tin.

Rất có thể, mô hình kinh doanh của Ant cũng như nhận thức về sức mạnh độc quyền của Alibaba vẫn sẽ thu hút sự chú ý của chính phủ ngay cả khi Jack Ma không đưa ra những chỉ trích đối với bộ máy quản lý Trung Quốc.

Tuy nhiên, Jack Ma đã phải trả giá trước những lời nói đó. Nhiều tháng sau khi tuyên bố được đưa ra, ông đã im hơi lặng tiếng và chọn cách sống "ở ẩn".

Trong động thái mới nhất của Chính phủ Trung Quốc hôm 2/2, Jack Ma đã bị bị gạch tên khỏi danh sách các doanh nhân vĩ đại của Trung Quốc do truyền thông quốc gia công bố. Đây có thể được xem là "gáo nước lạnh" của chính quyền đối với vị tỷ phú này.

Daniel Zhang, người thay thế vị trí của Jack Ma tại Alibaba

Chia sẻ về hoạt động của mình và cả Alibaba sau khi Jack Ma từ chức, Zhang đề cao tầm quan trọng của việc xây dựng các dịch vụ mới, như cửa hàng tiện lợi không người bán và điện toán đám mây, ngay cả khi chúng có thể gây tổn hại tới các hoạt động chủ chốt của Alibaba.

"Nếu chúng tôi không tự giết chết các hoạt động kinh doanh hiện tại của mình thì cũng sẽ có người làm việc đó", Zhang từng trả lời với Bloomberg. Trong đó, ông không hy vọng "ai đó khác" sẽ; là các quản lý hay chính nhà sáng lập của Alibaba.

Trong khi các dịch vụ mới đang phát triển mạnh mẽ trong bối cảnh kinh tế suy thoái vì đại dịch Covid-19, các nền tảng tài chính có sẵn được dùng vào mục đích cho vay tiêu dùng và hy vọng tránh gặp phải sự giám sát chặt chẽ của giới chức địa phương. Điều này một lần nữa cho thấy Alibaba vẫn có thể trụ vững mà không cần tới Jack Ma.

Ngọc Diệp theo Bloomberg

Chủ đề khác