BlackBerry hết thời vàng son

Chẳng có gì tốt đẹp kéo dài mãi mãi. Không ai có thể ngờ rằng đến một ngày Reseach In Motion (RIM), nhà sản xuất smartphone BlackBerry đối mặt với câu hỏi "Liệu RIM có sụp đổ?".

Reseach In Motion (RIM), từng ở ngôi vương trên thị trường smartphone lợi nhuận cao khi ra mắt chiếc BlackBerry đầu tiên năm 1999, tích hợp dịch vụ email trong điện thoại một cách an toàn và đáng tin cậy. BlackBerry đã nhanh chóng tạo nên cơn sốt, đặc biệt với người dùng doanh nhân.

RIM đã có điều đặc biệt mà các công ty khác đều ước mơ: một thương hiệu quá nổi tiếng. Thậm chí ngay cả bây giờ nó đại diện cho những sản phẩm cực kỳ tầm thường thì vẫn có người tiêu dùng vẫn muốn mua BlackBerry.

Một người dùng bình thường thực sự không biết điều gì đang xảy ra với RIM. Họ không biết về thông số hoặc phần mềm. Tất cả những gì họ biết là cái tên "BlackBerry" là sản phẩm đáng để mua.

Song trong một thế giới đã có iPhone của Apple, Android của Google và có thể cả Windows Phone 7 của Microsoft, chỉ dựa vào tên tuổi không sớm thì muộn sẽ bị dìm xuống không ngóc đầu lên nổi.

Gần đây, giới truyền thông chê RIM không thương tiếc. Các chỉ trích nói chung nhắm vào sự thất bại của máy tính bảng PlayBook và sự bất lực của RIM trong việc bắt kịp những tiến bộ trong ngành di động.

Có thể nói, chính những quyết định tệ hại muốn làm tất cả mọi thứ trong cùng một lúc chứ không phải yếu tố gì khác đã đưa hãng tụt hậu ngày càng xa về mọi phương diện trên thị trường smartphone.

Mất phương hướng

Không có gì là khó nhận ra RIM đang bị rớt lại phía sau cuộc đua phần cứng.

Trong khi màn hình cảm ứng cỡ lớn mới đáp ứng được nhu cầu của thời đại Web di động, RIM vẫn duy trì màn hình cỡ nhỏ và bàn phím với toàn nút là nút. Đến mức biên tập viên báo Anh Telegraph trong một bài bình luận mới đây đã phải thốt lên "Những cái nút chết tiệt". Thế kỷ trước, thậm chí thế kỷ trước đó, những người đánh máy sử dụng phím bấm là đương nhiên. Nhưng hiện nay, trong thời đại "ma thuật cảm ứng dưới đầu ngón tay", ngay cả nhà sản xuất di động hàng đầu thế giới Nokia cũng đang bỏ qua nút rồi.

Chỉ có BlackBerry là trung thành với bàn phím bấm chiếm phần lớn diện tích màn hình điện thoại.;

Chính vì thế, theo nhận xét của website công nghệ Network World, chiếc BlackBerry Bold 9900 có cả màn hình cảm ứng và bàn phím Qwerty vừa được giới thiệu cũng đã lạc hậu với sự tiến hóa nhanh chóng của Web di động. Di động màn hình nhỏ cách đây vài năm không thành vấn đề vì Web di động vẫn đang trong giai đoạn phát triển và hầu hết các website trên smartphone chỉ đơn thuần là bản sao của các website thông thường mà người dùng có thể phóng to, thu nhỏ theo cỡ màn hình.

Tuy nhiên, hiện nay nhiều website được thiết kế cho smartphone, không có khả năng phóng to, thu nhỏ. Chẳng hạn, khi đọc bài báo của trang CNN trên màn hình Bold, bạn không thể phóng to trang nên bạn sẽ bị mắc kẹt với cỡ chữ nhỏ li ti.

Thực ra, RIM đã nhận ra xu hướng màn hình cảm ứng lớn rồi, nhưng vẫn níu kéo bàn phím và không chịu cải tiến nên kết cục tạo ra một sản phẩm èo uột. Chiếc smartphone BlackBerry Torch, kết hợp màn hình cảm ứng cỡ lớn với bàn phím trượt chất lượng cao của RIM, ra mắt tháng 8/2010 là một ví dụ điển hình.

Vào thời điểm người dùng đang ngây ngất với iPhone 4 và lúng túng với vô số sự lựa chọn Android, BlackBerry Torch không những chẳng có gì nổi trội, thậm chí còn tầm thường với bộ xử lý 624 MHz tương đối chậm chạp, một hệ điều hành chưa hoàn thiện và màn hình độ phân giải lỗi thời 480x360 pixel. Lúc đó, các điện thoại Android đã nhanh hơn gấp đôi và iPhone 4 có màn hình retina dẫn đầu thị trường.

Một ví dụ khác về sự "ngã ngựa" gần đây của RIM là Playbook – nỗ lực đầu tiên của hãng trong lĩnh vực máy tính bảng.

Vừa ra mắt, Playbook đã bị chê tơi bời là "sản phẩm chưa hoàn thiện". Chưa hết, RIM còn phải thu hồi gần 1000 chiếc Playbook do lỗi phần cứng làm người dùng không thể cài đặt phần mềm mong muốn.

Kết quả là, theo website BGR, RIM đã tiêu thụ được khoảng 250.000 chiếc Playbook sau một tháng ra mắt, thấp hơn nhiều so với iPad và Samsung Galaxy Tab. Tỷ lệ khách hàng mang trả lại sản phẩm PlayBook thậm chí còn cao hơn cả Motorola Xoom với khoảng 7% số khách hàng Mỹ thất vọng với sản phẩm này.

Vấn đề là RIM chỉ coi Playbook như một sự mở rộng của dòng sản phẩm BlackBerry; là bước đầu tiên trong cuộc chuyển đổi một hệ điều hành cho tất cả sản phẩm chứ không phải là một sản phẩm được thiết kế để cạnh tranh trực diện với các máy tính bảng khác. Playbook thiếu ứng dụng, thiếu kết nối của chính mình, màn hình nhỏ hơn và không giao diện trực quan. Về cơ bản, đó chỉ là nỗ lực để giữ người dùng BlackBerry trên các sản phẩm BlackBerry.

Để "sửa sai" RIM chuẩn bị tung ra Playbook thế hệ mới và BlackBerry Bold 9900 đã bị hoãn ra mắt đến tận tháng Chín năm nay. Có tin đồn là RIM phải dừng thời điểm ra mắt Bold 9900 để nâng cấp cả phần cứng và phần mềm để không bị hụt hơi so với HTC, Samsung, Apple.

RIM cũng cố gắng chạy đua về phần mềm với việc cho ra hệ điều hành BlackBerry 10. Chỉ có điều, RIM đang giống như một người "một tay viết, một tay xóa" khi vừa cho người hâm mộ và nhà đầu tư tia hy vọng về hệ điều hành mới thì họ lại gây thất vọng với tuyên bố các sản phẩm dùng BlackBerry 10 sẽ bị hoãn cho đến trước cuối năm 2012.

Dường như sự thức tỉnh như vậy đã là muộn màng.

Trầm trọng hơn Nokia

Không chỉ sa lầy về phần cứng, RIM còn gặp vấn đề y hệt Nokia: không chuyển mình kịp thời từ một thế giới trọng thiết bị sang thế giới do hệ sinh thái phần mềm trị vì. 

iPhone của Apple đã làm nên hiện tượng "app" (ứng dụng) – cho phép người dùng làm rất nhiều thứ trên thiết bị của mình. Nếu tính về số ứng dụng, người dùng iPhone có thể làm khoảng 350.000 thứ mà BlackBerry không thể. Số ứng dụng của RIM chỉ bằng 5% của Apple, chưa bằng 10% của Android. Có thể, sắp tới số ứng dụng của Windows Phone 7 còn nhiều hơn.

Thêm nữa, iPhone và Android ngày càng phổ biến với màn hình cảm ứng lớn hơn dễ sử dụng hơn nhiều.

Do đó, với Mike Abramsky, một nhà phân tích công nghệ thuộc công ty RBC Capital Markets, tình hình của RIM hiện giờ "tồi tệ hơn của Nokia", mặc dù các vấn đề của Nokia gặp phải sâu sắc hơn nhiều.

"Sự hoài nghi và phân cực về tương lai RIM là cực kỳ cao, hầu như là cao nhất trong lịch sử - và thậm chí ở mức độ chưa từng có với tất cả cổ phiếu công nghệ", báoGlobe and Mail trích dẫn lời ông Abramsky. "Nó phần nào phản ánh sự thiếu thực tế hoặc thực hiện kém của RIM đặc biệt với một số sản phẩm mới như Playbook".

Khi một loạt tin xấu đến với nhà sản xuất BlackBerry xuất hiện: giá cổ phiếu giảm mạnh, sa thải nhân công, các giám đốc lần lượt ra đi và tin đồn thâu tóm RIM bắt đầu nổi lên, các nhà đầu tư và giới truyền thông đã bắt đầu đặt câu hỏi lo lắng và đau đớn "Liệu RIM có sụp đổ?", hay "Liệu RIM sẽ là Nortel tiếp theo?" (Nortel là hãng thiết bị viễn thông đồng hương Canada với RIM đã phá sản hồi năm 2009).

Đến nửa đầu năm nay, RIM tiếp tục sa sút. Cổ phiếu của RIM đến giữa năm nay đã giảm hơn 50% còn 29 USD/ cổ phiếu sau một loạt vấp ngã trong cuộc đua với Apple và các đối thủ khác.

Theo hãng nghiên cứu thị trường VisionMobile, hệ điều hành BlackBerry chỉ chiếm có 3% thị phần toàn cầu, thua xa Android, iOS và Symbian và ngang với Windows Phone.

Hiện đang dấy lên tin đồn RIM đang bị đại gia phần mềm Microsoft, Amazon và các đại gia khác nhăm nhe thâu tóm. Tờ Globe and Mail dẫn lời ông Jon Ogg, một chuyên gia phân tích thị trường nhận định: "Sáp nhập là giải pháp duy nhất cho RIM và Nokia, dù không muốn, nhưng đây là cách giúp các công ty này không tiếp tục suy yếu và rơi vào khủng hoảng. Đây là một giải pháp dài hạn, việc sát nhập có thể rất khó khăn, nhưng họ không còn lựa chọn nào khác".

Cơ sở cho những tin đồn này ngoài sự sa sút trong kinh doanh của RIM, còn có tham vọng của Microsoft trở thành người chơi lớn trong lĩnh vực di động. Và thâu tóm RIM (hoặc Nokia như tin đồn) là cách nhanh nhất để Microsoft đạt được mục tiêu này. Hiện Microsoft là đối tác của RIM trong việc sử dụng Bing làm công cụ tìm kiếm mặc định trong smartphone BlackBerry.

Việc RIM bán mình mới chỉ là tin đồn. Nhưng một số báo và website công nghệ lớn thậm chí "định đoạt" luôn số phận của RIM với hàng tít như "RIM đã xong rồi", "Hãy yên nghỉ, RIM" hay khuyên "RIM nên bán sớm trước khi quá muộn".

Trí Minh