VnReview
Hà Nội

“Cận cảnh” macOS Catalina public beta: Rất nhiều thứ hay ho

Đêm qua, Apple đã chính thức tung ra phiên bản thử nghiệm rộng rãi cho công chúng (public beta) đầu tiên của macOS Catalina, bản cập nhật lớn tiếp theo của hệ điều hành dành cho các dòng máy tính Mac.

macOS Catalina: hỗ trợ ứng dụng iPad, có thể biến iPad thành màn hình thứ 2

Apple loại bỏ hoàn toàn màn hình Dashboard và các widget khỏi macOS Catalina

Có khá nhiều tính năng mới thú vị được Apple cập nhật trong phiên bản macOS mới này, trong đó nổi bật là việc hỗ trợ các nhà phát triển "chuyển" (port) trực tiếp các ứng dụng iPad lên máy tính Mac; đồng thời, phần mềm iTunes – vốn đã trở thành "huyền thoại" gắn liền với tên tuổi của Apple – sẽ bị loại bỏ và được thay thế bằng các ứng dụng nhỏ hơn. Dự kiến, Apple sẽ tung ra phiên bản chính thức của macOS Catalina vào mùa thu tới. Tuy nhiên, đêm qua hãng đã tung ra phiên bản thử nghiệm public beta đầu tiên của Catalina dành cho tất cả người dùng có mong muốn trải nghiệm.

Tuy nhiên, chúng tôi khuyên bạn chỉ nên cài đặt bản beta này lên chiếc một chiếc máy tính Mac phụ mà bạn ít dùng trong nhà. Mặc dù qua thử nghiệm của phóng viên chuyên trang công nghệ The Verge, phiên bản beta này hoạt động tương đối trơn tru và mượt mà, song không có gì đảm bảo chắc chắn độ ổn định của các phiên bản thử nghiệm này; do đó bạn không nên cài đặt nó lên chiếc máy tính chính mà mình thường xuyên (hoặc chủ yếu) sử dụng cho công việc.

Bên cạnh hai thay đổi dễ nhận biết nhất nêu trên, macOS Catalina còn mang đến nhiều thay đổi và cải tiến mới, từ những cải tiến lớn như ứng dụng nhắc việc Reminders được thiết kế lại hoàn toàn, cho đến những cải tiến nhỏ hơn nhưng cũng rất hữu dụng, chẳng hạn như tính năng chia sẻ thư mục trên dịch vụ đám mây iCloud Drive. Trong bài viết dưới đây, hãy cùng chúng tôi điểm qua tất cả những tính năng mới mà bạn có thể kỳ vọng ở phiên bản macOS 10.15 khi nó được chính thức phát hành trong một vài tháng tới.

Ứng dụng iTunes được chia thành các app nhỏ hơn gồm Apple Music, Podcasts và TV

Cuối cùng thì Apple cũng đã chịu nói lời chia tay với ứng dụng iTunes dành cho máy tính Mac, bằng cách chia nhỏ phần mềm trước đây vốn vô cùng nặng nề vì bị "nhồi nhét" quá nhiều tính năng thành ba ứng dụng nhỏ với chức năng chuyên biệt hơn, gồm: Apple Music, Apple Podcasts và Apple TV. Công ty cho biết những ứng dụng này sẽ có hiệu suất hoạt động tốt hơn, nhưng hiện tại Catalina mới chỉ ở trong giai đoạn thử nghiệm đầu tiên, do đó rất khó để so sánh chính xác sự khác biệt về tốc độ giữa ba phần mềm mới này và iTunes nguyên bản.

Ứng dụng Apple Music là "cánh cổng" đưa người dùng đến với dịch vụ nghe nhạc dạng thuê bao của công ty, nhưng đồng thời, app này cũng có thể đảm nhiệm chức năng quản lý thư viện nhạc truyền thống của bạn, giống như những gì iTunes đã từng làm trước kia. Do đó, nếu bạn là một người nghe nhạc "sành sỏi" và am hiểu về công nghệ, lưu trữ một bộ sưu tập file nhạc ở định dạng Apple Lossless (file nén không mất dữ liệu) cùng với "hàng tá" danh sách nghe nhạc (playlist) thông minh, thì cũng đừng lo lắng: tất cả những dữ liệu quý giá đó của bạn sẽ được chuyển sang ứng dụng mới một cách an toàn. Và dĩ nhiên, bạn vẫn có thể sử dụng app này để mua từng album hoặc bài hát riêng lẻ nếu bạn không hứng thú với mô hình dịch vụ dạng thuê bao như Apple Music. Với tuỳ chọn truyền thống, Apple vẫn cung cấp cho bạn các mục như For You, Browse và Radio. Apple cũng sẽ bổ sung thêm màu sắc cho giao diện của ứng dụng, một sự thay đổi thú vị khi so sánh với giao diện "xám xịt" nhàm chán của iTunes trước kia.

Đối với các ứng dụng Podcasts và Apple TV, chúng có giao diện và hoạt động giống hệt như phiên bản iOS tương đương. Ứng dụng Apple TV hỗ trợ đầy đủ tất cả các kênh của Apple TV, nhờ đó bạn có thể stream nội dung từ các kênh như HBO, Showtime cùng nhiều mạng lưới truyền hình khác ngay bên trong ứng dụng (với điều kiện bạn phải đăng ký thuê bao của các dịch vụ này). Apple cũng hỗ trợ công nghệ dải tương phản động rộng (HDR) và công nghệ âm thanh Dolby Vision cho ứng dụng TV.

Ứng dụng Podcasts thì mang đến cho người dùng giao diện đơn giản, rõ ràng, giúp bạn có thể dễ dàng theo dõi các chương trình và nguồn phát yêu thích của mình.

Tính năng Sidecar giúp biến iPad thành màn hình phụ của máy Mac

Apple có lẽ đã "mượn" ý tưởng từ một số ứng dụng của bên thứ ba như Luma Display để phát triển một tính năng mới có tên là Sidebar trong macOS Catalina, cho phép người dùng sử dụng iPad dưới dạng một màn hình phụ cho máy tính Mac. Tính năng này hoạt động thông qua cả hai phương thức kết nối là không dây và có dây; Apple cho biết hiệu suất hoạt động của hai phương thức kết nối này là như nhau. Qua trải nghiệm thực tế, phóng viên The Verge nhận thấy "quảng cáo" của Apple nhìn chung là đúng, nhưng chế độ kết nối không dây có thể vẫn còn một số lỗi trong giai đoạn thử nghiệm đầu tiên này. Hơn nữa, phương thức kết nối không dây chỉ hoạt động trong phạm vi 10 mét (khoảng hơn 30 feet) bởi Apple sử dụng công nghệ Bluetooth để kết nối giữa máy Mac và iPad sử dụng tính năng Sidecar.

Bên cạnh đó, bất kỳ ứng dụng nào hỗ trợ nhập liệu bằng bút stylus đều cho phép bạn vẽ hoặc chỉnh sửa tập tin của mình bằng bút Apple Pencil ngay lập tức mà không cần các nhà phát triển phải cập nhật thêm để hỗ trợ. Trong số các ứng dụng này bao gồm Adobe Lightroom, Illustrator, và một số ứng dụng khác như Affinity Photo. Còn nếu bạn không phải là một chuyên gia về đồ hoạ hay thiết kế, tính năng Sidecar vẫn sẽ phát huy vai trò hữu ích của mình trong việc ghi chú các tài liệu PDF hoặc ký văn bản trên máy Mac.

Bút Apple Pencil còn có thể thực hiện các thao tác trỏ và nhấn như một con chuột máy tính thực thủ. Và bạn gần như sẽ "buộc" phải sử dụng các thao tác cử chỉ này nhiều hơn mình nghĩ, bởi ở chế độ Sidecar, các thao tác chạm hoặc lướt ngón tay lên màn hình cảm ứng của iPad sẽ không sử dụng được. Apple đã cố ý không hỗ trợ điều hướng bằng cảm ứng ngón tay ở chế độ Sidecar, bởi công ty không coi macOS là một nền tảng được tối ưu hoá cho thao tác các cảm ứng. macOS được "sinh ra" để sử dụng cùng với chuột, và trong trường hợp này Apple sử dụng Pencil như một công cụ thay thế cho chuột trong trường hợp người dùng sử dụng iPad làm màn hình phụ. Tuy vậy, vẫn có hai ngoại lệ nhỏ: nếu bạn vuốt ngón tay từ trên xuống dưới ở phần cạnh phải của iPad, một thanh công cụ dọc sẽ hiện ra, gồm các phím command, option, control, shift cùng với phím undo (hoàn tác). Như vậy, nếu muốn thực hiện thao tác nhấn chuột phải, bạn cần phải giữ nút control ở thanh công cụ trên và dùng Pencil chạm vào vị trí muốn nhấn chuột phải trên màn hình iPad. Hơn nữa, nếu ứng dụng bạn đang chạy hỗ trợ thanh điều khiển cảm ứng Touch Bar, thì thanh này cũng sẽ xuất hiện ở cạnh dưới màn hình iPad (ngay cả khi chiếc MacBook bạn đang dùng không có thanh Touch Bar).

Tuy vậy, Sidecar vẫn chưa hoàn hảo. Nếu bạn muốn mở một trang web bằng Safari, bạn vẫn cần phải dùng bàn chuột của máy Mac hoặc các phím mũi tên trên bàn phím iPad để cuộn trang. Do Pencil được thiết kế để hoạt động như con trỏ chuột truyền thống, do đó bạn không thể sử dụng Pencil để lướt hay cuộn trang (thay vào đó Pencil sẽ chỉ có thể "bôi đen" đối tượng. Về mặt logic, điều này là hợp lý, song lúc đầu nếu chưa quen, người dùng có thể gặp "kha khá" phiền toái. Thứ hai, Sidecar chỉ có thể được kích hoạt từ máy tính Mac, do đó bạn không thể bật tính năng này từ iPad của mình. Cuối cùng, Sidecar chỉ có chức năng duy nhất là truyền tải dữ liệu hình ảnh để hiển thị trên màn hình. Bạn sẽ không thể phát âm thanh trên máy Mac qua loa của iPad Pro được.

Ứng dụng iPad dành cho máy Mac: bùng nổ kho phần mềm dành cho máy Mac

Dự án Catalyst đã cung cấp cho các nhà phát triển một phương thức rất dễ dàng để chuyển (port) các ứng dụng iPad lên nền tảng macOS, trong khi đó vẫn mang đến sự linh hoạt và các công cụ cần thiết để cung cấp cho người dùng trải nghiệm như những phần mềm macOS nguyên bản. Các công cụ điều khiển bằng cảm ứng sẽ tự động được chuyển sang các thao tác với chuột và bàn phím; song nhà phát triển vẫn có thể tuỳ biến thêm một chút để giúp ứng dụng của mình tương thích với tiêu chuẩn của các ứng dụng Mac trước đây, chẳng hạn như thanh menu điều khiển ở trên cùng, các phím tắt, hỗ trợ Touch Bar, và các thanh menu bên (sidebar) có màu đục. (Chưa kể, các nhà phát triển còn phải thiết kế lại các biểu tượng của ứng dụng, bởi biểu tượng trên iOS nếu đưa lên thanh dock của macOS trông sẽ rất kì quặc). Nếu các ứng dụng sử dụng những tính năng mới của iOS 13 như chế độ nền tối, chúng cũng sẽ tương thích với macOS Catalina.

Catalyst sẽ mang đến một làn sóng các ứng dụng mới "cập bến" Mac App Store, vốn đã chịu "lép vế" trước sự phong phú của kho ứng dụng trên nền tảng iOS trong suốt nhiều năm qua. Tại hội nghị WWDC vừa qua, Apple đã trình diễn một số ví dụ về các ứng dụng macOS của bên thứ ba được tạo ra nhờ dự án Catalyst, và trong tương lai, khi Catalina chính thức được phát hành vào mùa thu tới, thì số lượng các ứng dụng dạng này sẽ cón tiếp tục tăng lên. Những người "nghiền" phim, yêu thích điện ảnh chắc chắn sẽ háo hức đón chờ sự xuất hiện của các ứng dụng như Netflix và Amazon Prime Video xuất hiện trên máy tính Mac (và nếu hỗ trợ cả tính năng cho phép người dùng tải phim về để xem ngoại tuyến thì càng tốt). Chắc hẳn bạn, các độc giả đang đọc bài viết này, cũng đã có cho riêng mình một danh sách các ứng dụng ưa thích hoặc thường xuyên làm việc mà bạn muốn chúng xuất hiện trên macOS phải không? Apple đang làm tất cả để tính năng này có thể hoạt động ổn định và đem lại những tác dụng hữu ích, đồng thời vẫn phải đơn giản và dễ sử dụng nhằm thu hút các nhà phát triển đưa ứng dụng iPad của mình lên nền tảng macOS dành cho máy tính desktop.

Apple cũng sẽ tiếp tục mang tới cho người dùng nhiều ứng dụng "chính chủ" của hang dành cho Mac, được thiết kế dựa trên Dự án Catalyst. Các app News, Home, Stocks và Voice Memos lần đầu được đưa từ iOS lên macOS phiên bản Mojave hồi năm ngoái đã hứng chịu một số chỉ trích, song Apple cho biết công ty đã rút ra nhiều kinh nghiệm cho phiên bản năm nay. Ứng dụng Podcasts trên Catalina năm nay chạy trên công nghệ của Catalyst, trong khi đó hai ứng dụng "anh chị em" khác của nó là Apple Music và TV là các ứng dụng Mac truyền thống.

Find My, ứng dụng Reminders được thiết kế lại, và tính năng Screen Time

Tương tự như ứng dụng tương đương trên iOS, Apple sẽ cập nhật app Reminders trên macOS, mang tới một thiết kế hoàn toàn mới cùng nhiều tính năng cao cấp hơn. Ứng dụng Find My, sự kết hợp giữa hai app Find My Friends và Find My iPhone (hoặc Mac đối với macOS), cũng sẽ xuất hiện trên phiên bản macOS Catalina mới.

Apple cho biết ứng dụng Find My có thể định vị chiếc máy tính Mac của bạn ngay cả khi chúng không được kết nối với mạng Wi-Fi, nhờ vào tín hiệu Bluetooth. Nếu máy Mac của bạn bị mất hoặc bị đánh cắp, bất kỳ thiết bị Mac hay iOS nào hoạt động xung quanh chiếc máy bị mất đều có thể "báo cáo" lại vị trí của chiếc máy "xấu số" tới "khổ chủ", và sau đó vị trí mới nhất của thiết bị sẽ liên tục được cập nhật vào ứng dụng Find My để người dùng dễ dàng kiểm tra. Tính năng "báo cáo" vị trí thiết bị bị mất này của Apple được hãng công bố là sử dụng mã hoá đầu-cuối và chỉ tiêu tốn rất ít dữ liệu di động hoặc thời lượng pin của những chiếc máy khác mà thôi.

Apple cũng sẽ đưa tính năngScreen Time từiOS lên macOS Catalina. Bạn có thể truy cập chức năng này ngay từ ứng dụng thiết lập hệ thống (System Preferences). Tương tự như phiên bản dành cho iOS, tính năng Screen Time trên Mac cũng sẽ hiển thị cho bạn biết thời gian mà bạn sử dụng mỗi ứng dụng. Bạn có thể đặt giới hạn và thiết lập những khoảng thời gian trong ngày mà bạn không muốn sử dụng một app bất kỳ. Bạn cũng có thể thiết lập giới hạn sử dụng từng nhóm ứng dụng cụ thể, chẳng hạn như trò chơi điện tử hay mạng xã hội. Chưa hết, Apple còn cho phép phụ huynh kiểm soát hoạt động liên hệ của trẻ trên trên máy tính — ví dụ như chỉ cho phép chúng liên hệ với những người có tên trong danh bạ.

Đồng bộ iPhone và iPad với… Finder

Việc chia nhỏ iTunes ra đồng nghĩa với việc Apple phải tìm cách đưa tính năng đồng bộ dữ liệu với iPhone và iPad "đi đâu đó". Trước đây, nhiều người cho rằng Apple sẽ tích hợp tính năng này vào ứng dụng Apple Music; song trên thực tế, Apple lại chọn giải pháp "mang" tính năng đồng bộ dữ liệu iPhone và iPad lên ứng dụng Finder của macOS. Về cơ bản, màn hình thiết lập của tính năng này không có gì thay đổi so với khi nó còn ở trong iTunes, chỉ là có chút khác biệt về vị trí mà thôi. Và như Apple đã hứa tại WWDC, không có cửa sổ nào "nhảy" ra trên màn hình một cách tự động (và mang đến nhiều sự khó chịu) khi bạn kết nối iPhone/iPad với máy tính nữa (trước kia mỗi lần kết nối thiết bị iOS vào Mac, cửa sổ iTunes sẽ tự động hiển thị). Bạn chỉ cần sử dụng Finder để đồng bộ, sao lưu hay khôi phục thiết bị iOS của mình.

Điều khiển bằng giọng nói – bước tiến mới trong việc hỗ trợ người khuyết tật

Apple đã chiếu một đoạn video trình diễn tính năng Voice Control trên sân khấu WWDC vừa qua và nhận được rất nhiều sự tán dương của những người có mặt tại sự kiện. Tính năng này cho phép người dùng Mac (và cả các thiết bị iOS / iPadOS) có thể hoàn toàn điều khiển toàn bộ thiết bị của mình chỉ bằng giọng nói. Và để xem thực tế tính năng này hoạt động như thế nào, bạn có thể theo dõi đoạn video dưới đây do Apple thực hiện và trình chiếu tại WWDC vừa qua. Hệ thống của Apple đủ "thông minh" để phân biệt giữa các câu lệnh của người dùng với "giọng đọc chính tả" khi họ muốn nhập liệu trong ứng dụng. Do đó, bạn đừng lo rằng tin nhắn mình gửi đi sẽ có kèm cả câu lệnh "nhấn gửi" ("hit send"). Apple cho biết chất lượng của tính năng đọc chính tả do hang cung cấp đã được cải thiện đáng kể.

Một số cải tiến nhỏ khác

- Phần mềm Mail trên Catalina sẽ cho phép bạn chặn những người gửi mà bạn không muốn nhận email từ họ, tắt thông báo của các cuộc hội thoại thư, và tự động huỷ đăng ký nhận email từ các tổ chức kinh doanh thương mại chỉ với một cú nhấp chuột.

- Tính năng bảo mật Activation Lock sẽ có mặt trên các máy tính Mac bị bỏ quên hay đánh cắp, và hoạt động tương tự như iOS, nhưng chỉ dùng được trên các máy tính có chip bảo mật T2 được tích hợp bên trong. Hiện tại, danh sách các dòng máy có tích hợp con chip này bao gồm MacBook Pro 2018 hoặc mới hơn MacBook Air 2018, Mac mini 2018 và iMac Pro. Tương tự như trên iPhone, khi máy Mac bị đưa vào chế độ "mất" (lost), bạn cần phải nhập mật khẩu tài khoản Apple ID của mình vào thì mới sử dụng được máy. Ngoài ra, bạn cũng không thể boot bên ngoài hệ điều hành ở chế độ khôi phục (cứu hộ) và sử dụng công cụ Disk Utility để xoá trắng ổ cứng nhằm "vượt qua" lớp bảo mật Activation Lock.

- Thông tin tài khoảnApple ID của bạn sẽ hiển thị ngay trên đầu ứng dụng System Preferences, giúp bạn truy cập nhanh chóng và dễ dàng vào các công cụ quản lý tài khoản. Giờ đây, với Catalina, người dùng có thể dễ dàng đổi mật khẩu Apple ID ngay trên máy tính Mac.

- Trước đây, bạn đã có thể sử dụng Apple Watch để mở khoá máy Mac; và với phiên bản macOS Catalina mới này, thậm chí bạn còn có thể làm được nhiều hơn thế. Bạn có thể dùng đồng hồ thông minh của Apple để xác thực và truy cập vào danh sách các mật khẩu được lưu trên máy, xác thực cài đặt ứng dụng, hiển thị các ghi chú bị khoá chỉ bằng cách chạm hai lần vào vòng xoay của đồng hồ.

- Các ứng dụng sẽ phải "xin" bạn cấp quyền truy cập bất kỳ khi nào chúng muốn truy cập vào các thư mục Documents, Downloads, Desktop, hoặc thư mục lưu trên đám mây iCloud Drive. Ngoài ra, chúng cũng cần phải được cấp quyền thì mới có thể truy cập vào các thiết bị lưu trữ gắn ngoài được kết nối với máy Mac.

- macOS Catalina sẽ hoạt động trên phân vùng hệ thống "chỉ đọc" nhằm tránh việc các tập tin hệ thống quan trọng bị xoá hoặc ghi đè, ảnh hưởng tới hoạt động của hệ điều hành.

-Ứng dụng Photos trênmacOS được cải tiến chậm hơn so với phiên bản trên iOS. Trên Catalina, ứng dụng này cũng mang tới trải nghiệm duyệt ảnh mới và hỗ trợ tính năng Memory Movies, song lại thiếu rấ nhiều công cụ chỉnh sửa ảnh mạnh mẽ mà Apple mang tới cho ứng dụngPhotos trên iOS 13 — đặc biệt là đối với video.

- Các ứng dụng 32-bit sẽ không còn được hỗ trợ trên macOS Catalina. Chấm hết. Chúng sẽ không thể hoạt động trên hệ điều hành mới. Do đó, nếu bạn có bất kỳ ứng dụng 32-bit nào còn "sót" lại trên hệ thống của mình, thì khi cài đặt bản cập nhật, phần mềm sẽ hiển thị cho bạn danh sách các ứng dụng đó, kèm theo cảnh báo rằng chúng sẽ không hoạt động được nữa sau khi nâng cấp.

Còn một khía cạnh nữa mà Apple vẫn chưa thực sự cải tiến được trên hệ điều hành macOS Catalina là tốc độ. Phó Chủ tịch phụ trách Phần mềm của Apple, ông Craig Federighi không đề cập đến bất kỳ cải tiến nào về mặt hiệu suất của hệ điều hành mới tại Hội nghị WWDC, và có vẻ như Apple đã "thoả mãn" với những gì Mojave đã làm được. Nỗ lực đưa các ứng dụng iPad lên Mac cùng nhiều tính năng mới của Catalina có lẽ đã "chiếm hết sóng" của bản cập nhật năm nay, do đó có thể phải tới năm sau chúng ta mới được chứng kiến một bản cập nhật tập trung vào khía cạnh hiệu suất. Còn với bản cập nhật lần này, Apple chú trọng nhiều hơn đến những tính năng mới và mở ra kỷ nguyên của các ứng dụng bên thứ ba chạy trên macOS.

Quang Huy

Chủ đề khác