VnReview
Hà Nội

Mất 40 tỷ USD sau 18 tháng, Xiaomi có thể trở thành "BlackBerry phương Đông"

Vào ngày thứ 4 sau lễ Noel năm 2014, hãng smartphone Trung Quốc Xiaomi công bố đạt giá trị 45 tỷ USD. Chỉ 18 tháng sau, một phân tích mới về Xiaomi cho biết giá trị của hãng chỉ còn chưa đến 4 tỷ USD. Điều gì đã xảy ra với startup giá trị nhất thế giới một thời?

Một trong những người đầu tư vào Xiaomi là Yuri Milner dự đoán giá trị của Xiaomi phải tăng gấp đôi, lên đến 100 tỷ USD. "Xiaomi luôn phát triển ở tốc độ chưa từng có", Milner nói với hãng tin Bloomberg vào thời điểm năm 2014.

Milner là nhà đầu tư có tiếng trong lĩnh vực công nghệ. Khoản đầu tư của Milner vào Facebook năm 2009, thời điểm mạng xã hội này được định giá 10 tỷ USD, đã giúp ông trở thành tỷ phú khi mạng xã hội Facebook lên sàn chứng khoán năm 2012. Ông cũng là một nhà đầu tư vào đại gia thương mại điện tử Trung Quốc Alibaba vào năm 2011, 3 năm trước khi Alibaba cổ phần hóa.

Nhưng ngay cả một người có lịch sử đầu tư thành công như Milner cũng có thể sai.

Xiaomi đang chứng kiến thị phần smartphone của họ sụt giảm không phanh, trong khi hệ sinh thái các thiết bị kết nối của họ - bao gồm nồi cơm điện thông minh, tai nghe VR và thậm chí là ô kết nối Internet – cũng thất bại, không tạo được nhiều doanh thu đáng kể nào cho công ty.

Xiaomi đã mất 40 tỷ USD như thế nào?

Xiaomi, từng đươc vinh danh là doanh nghiệp khởi nghiệp giá trị nhất thế giới, đã mất đi 40 tỷ USD giá trị trong chỉ 18 tháng. Xiaomi đã sai ở đâu?

Theo các con số vừa được hãng nghiên cứu IDC công bố tuần này, doanh số smartphone của Xiaomi giảm 40% tại Trung Quốc trong quý thứ 2 năm 2016, so với cùng kỳ năm 2015. Toàn bộ thị trường Trung Quốc tăng trưởng cùng kỳ là 4,6%, và trong khi Apple chịu mức giảm lớn tương tự Xiaomi, thì những đối thủ thực sự của hãng trong phân khúc trung cấp đến thấp cấp là Huawei, Oppo và Vivo – đều đạt mức tăng trưởng tốt.

Trong 12 tháng sau khi đạt giá trị kỷ lục, Xiaomi đã bỏ lỡ các mục tiêu doanh số cũng như doanh thu. Theo nhà phân tích Richard Windsor, doanh thu có thể sụt giảm thêm 10-20% trong năm 2016, khiến giá trị của Xiaomi chỉ còn 3,6 tỷ USD.

Xiaomi, một công ty từng được mệnh danh là "Apple phương Đông" đã sai ở đâu?

Xiaomi tăng trưởng ngoạn mục dựa trên một thực tế đơn giản: hãng có thể sản xuất ra những chiếc smartphone với phần cứng cao cấp và các tính năng đột phá, có khả năng cạnh tranh với Apple và Samsung. Tuy nhiên, lợi thế đó nhanh chóng biến mất khi nhiều nhà sản xuất đi theo mô hình này và ra mắt những mẫu smartphone cũng có phần cứng cao cấp và giá bán rẻ.

Dù vậy, không như Xiaomi, các đối thủ có thể ra mắt một cái gì đó mới và sáng tạo. Ví dụ, Vivo ra màn hình cong. Oppo và OnePlus ra sạc nhanh. LeEco ra nội dung độc quyền và Huawei ra camera thấu kính kép cùng cảm biến vân tay.

"Tôi nghĩ sức tăng trưởng của Xiaomi trong mảng smartphone đã chững lại, vì các đối thủ có R&D tốt hơn, chuyên môn sản xuất và hệ thống phân phối, địa lý rộng hơn", Neil Shah, một nhà phân tích của CounterPoint Research nói. "Xiaomi không thể sáng tạo độc lập là một trong những lý do chính".

Một vấn đề khác nữa với Xiaomi là hãng liên tục tập trung vào thị trường giá siêu rẻ, với những sản phẩm như RedMi, dù đã có những bằng chứng rõ ràng cho thấy người tiêu dùng Trung Quốc sẵn sàng trả nhiều tiền cho smartphone. Quyết định trì hoãn ra mắt mẫu smartphone Mi Note 2 trước mẫu Redmi Note 3 bình dân, cho thấy công ty đang bối rối về các chiến lược ưu tiên và thất bại khi tạo sự thay đổi trên thị trường.

Tan giấc mơ toàn cầu

Trở lại tháng 12/2014, một trong những lý do nhà đầu tư Milner tự tin về năng lực của Xiaomi sẽ gấp đôi giá trị là lúc đó hãng chỉ bán smartphone tại một số nước châu Á. Với sự tính toán rằng một khi Xiaomi bán smartphone ở châu Âu và Mỹ, hãng sẽ trở thành một "tay chơi toàn cầu".

Tuy nhiên, vấn đề là Xiaomi đơn giản không có danh mục sáng chế để thâm nhập vào các thị trường này. Với nguy cơ có thể bị cáo buộc copy phần cứng và các tính năng của những hãng lớn như Apple và Samsung, Xiaomi hoàn toàn chưa chuẩn bị gì để tham gia vào một thị trường trưởng thành hơn, nơi hãng sẽ ngay lập tức phải đối mặt với hàng loạt vụ kiện tụng bản quyền, và khó có cơ hội thiết lập thương hiệu lớn trên thế giới.

Thậm chí tại Ấn Độ, thị trường lớn thứ hai của Xiaomi, Xiaomi đã phải đối mặt với lệnh cấm bán do vi phạm bản quyền của Ericsson. Và dù đã ký kết thỏa thuận giấy phép bản quyền với Microsoft và Qualcomm, Xiaomi vẫn chưa chuẩn bị gì để có những cú nhảy vượt bậc tại những thị trường lớn hơn này.

Khách hàng Trung Quốc không trung thành

Xiaomi còn phải đối mặt với một vấn đề nữa đến từ khách hàng – đặc biệt là các khách hàng Trung Quốc. Đó là những khách hàng này hầu như không có sự trung thành với nhãn hiệu. Theo một nghiên cứu năm 2014 của hãng Bain & Company, các nhãn hiệu tại Trung Quốc liên tục giành được khách hàng mới vì người dùng thiếu trung thành nhãn hiệu. Vì thế, dù Xiaomi từng thuyết phục được các khách hàng về sản phẩm của họ, thì vẫn không có gì đảm bảo lâu dài họ sẽ sử dụng sản phẩm Xiaomi.

Xiaomi luôn xem hãng là "công ty Internet", hơn là một công ty smartphone và trong vài năm qua, hãng đã đầu tư vào nhiều startup phần cứng, tạo ra các sản phẩm kết nối, một phần của cái gọi là Mi Ecosystem.

"Mặc dù smartphone là sản phẩm hàng đầu của Xiaomi, song công ty vẫn luôn gợi ý rằng tương lai của hãng sẽ rộng hơn, là một công ty thương mại điện tử với hàng loạt sản phẩm", Jan Dawson, nhà phân tích của Jackdaw Research nói.

Điều này có vẻ thông minh khi thị trường smartphone toàn cầu dự kiến chỉ tăng trưởng hàng năm 3,1% trong năm 2016. Nhưng vấn đề là, Xiaomi không thể làm cho khoản đầu tư nào phát huy tác dụng tốt.

"Xiaomi đang ngập trong … khó khăn"

Xiaomi là một công ty tư nhân, và vì thế hãng không phải công bố các kết quả tài chính, nhưng dữ liệu từ CounterPoint Research gợi ý rằng 85% doanh thu của công ty đến từ smartphone, trong khi nguồn doanh thu khác đến từ phần mềm và dịch vụ.

Điều này có nghĩa là các khoản đầu tư như vào Ninebot, công ty Trung Quốc đã mua Segway, vẫn chưa thành công và chưa rõ khi nào sẽ thành công.

Steve Millward từng viết trên trang Tech in Asia rằng, "Xiaomi is in deep s**t" (Xiaomi đang ngập trong … phân), và rất khó tìm đường quay lại. "Tôi không thấy có nhiều cơ hội cho Xiaomi khôi phục trong tương lai".

Các kế hoạch của công ty rất lộn xộn. "Tương lai của Xiaomi hiện nay rất bấp bênh, chiến lược lẫn lộn mọi thứ từ "nội dung, ứng dụng, dịch vụ" với smartphone là trung tâm, đến hệ sinh thái kết nối tất cả dựa trên phần cứng".

Tất cả đều cho thấy, thay vì được xem là "Apple phương Đông", Xiaomi có thể sớm trở thành "BlackBerry phương Đông".

Hoàng Lan

Chủ đề khác