Năm 2019 rồi, liệu jailbreaking và modding có còn cần thiết?

Cộng đồng modding và jailbreaking hiện không còn hoạt động sôi nổi như trước kia, bởi các công ty công nghệ đang ngày càng "khoá" mã nguồn và "vá" các lỗ hổng phần mềm một cách ngày càng chặt chẽ và hiệu quả hơn.

Điều này khiến cho nhiều người, nhất là những người không am hiểu quá chuyên sâu về công nghệ và lập trình, phải đặt ra câu hỏi: Liệu họ có cần phải tiếp tục bỏ ra nhiều thời gian và công sức để cố gắng tìm cách "mở khoá" hệ điều hành mặc định được nhà sản xuất cài đặt trên thiết bị, ở thời điểm năm 2019?

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu một số bản "mod" (cả phần cứng và phần mềm) phổ biến nhất trong những năm gần đây, cách thức thực hiện và những lợi ích bạn thu được từ đó – để bạn có thể đưa ra những quyết định của riêng mình.

Mod máy Nintendo Switch

Gần đây chắc hẳn bạn đã từng nghe tới tin tức: hệ điều hành Android đã chạy trên máy chơi game Nintendo Switch. Là một sản phẩm công nghệ phổ biến và cũng không quá phức tạp, nên Switch đã có hẳn một cộng đồng các lập trình viên và người dùng chuyên "mod" nó, và chỉ cần qua một vài bước đơn giản bạn đã có thể cài đặt hệ điều hành LineageOS 15.1 và các ứng dụng như Netflix trên chiếc máy này. Thậm chí điều tuyệt vời hơn là bạn còn có thể khởi động Android từ thẻ nhớ microSD, và khi cần đưa Switch trở lại trạng thái nguyên bản, bạn chỉ cần đơn giản khởi động lại máy!

Theo cộng đồng các "modder" (các lập trình viên và người dùng chuyên "mod" các sản phẩm phần cứng và phần mềm), thì việc "mod" Nintendo Switch tương đối đơn giản và dễ dàng. Người dùng chỉ cần tải về một số tập tin từ Internet, copy chúng sang thẻ nhớ microSD, và khởi động lại thiết bị bằng chiếc thẻ đó. Các ứng dụng như Netflix, Spotify và YouTube đều hoạt động trơn tru, cùng với đó trình giả lập Nintendo DS DraStic cùng một số trò chơi cũng hoạt động mượt mà. Khi được mod để chay trên Switch, hệ điều hành Android vẫn nghĩ nó đang hoạt động trên một chiếc máy tính bảng Android tiêu chuẩn, do đó bạn có thể khai thác đầy đủ chức năng của hệ điều hành này.

Dĩ nhiên, vẫn có những giới hạn và lỗi nhất định (nếu chăm đọc tin tức công nghệ có lẽ bạn vẫn nhớ những vấn đề xảy ra vào những ngày đầu của bản mod này) - thậm chí các ứng dụng được hỗ trợ vẫn có thể "crash" và "văng". Trò chơi Fortnite không thể khởi động, và vì không có micro và camera nên bạn cũng không thể sử dụng các ứng dụng Google Duo hay Snapchat, cũng như các game đòi hỏi phần cứng này như Pokémon Go.

Có đáng để mod Nintendo Switch hay không?;Trên thực tế, đây là một trong những bản "mod" dễ thực hiện và cũng thú vị nhất ở thời điểm hiện tại, nhất là việc bạn không phải thực hiện những thay đổi vĩnh viễn trên chiếc máy Switch nguyên bản của mình. Mặc dù vậy, bạn vẫn hoàn toàn phải chịu rủi ro nếu có bất kỳ lỗi nào xảy ra giữa chừng. Quan trọng hơn, luôn có nguy cơ Nintendo "đột nhiên" "cấm cửa" các máy Switch mà công ty phát hiện đang chạy hệ điều hành Android. Điều này đồng nghĩa với việc bạn sẽ mất quyền truy cập vào các thư viện game số hay các tài khoản Nintendo được kết nối với chiếc máy Switch này.

Jailbreak iPhone

Jailbreak iPhone đã có một "lịch sử phát triển" dài trong suốt nhiều năm qua. Hiện nay, với việc Apple đang ngày càng kiểm soát chặt chẽ hơn các sản phẩm phần cứng và phần mềm của mình, cũng như việc iOS đang dần được bổ sung các tính năng mà ngày trước người dùng phải jailbreak mới có được, thì jailbreak ngày nay không còn phỏ biến như trước kia nữa – nhất là khi so sánh lợi ích thu được với những rủi ro mà người dùng phải chịu.

Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là không thể: hệ điều hành iOS 12 đã được cộng đồng jailbreak jailbreak thành công, đồng nghĩa với việc bạn có thể sử dụng các công cụ như Chimera hoặc unc0ver để mở khoá những chiếc iPhone. Cách thực hiện cũng rất đơn giản: chỉ cần bạn tải về một số tập tin và nhấn một vài nút trên chiếc điện thoại là có thể thực hiện được – tất cả là nhờ công sức và nỗ lực của các nhà phát triển và lập trình viên chuyên… jailbreak!

Việc jailbreak để có thể truy cập vào các kho ứng dụng "không chính chủ" như Cydia chắc chắn sẽ đem lại cho người dùng sự linh hoạt và nhiều tuỳ chọn hơn trong việc sử dụng chiếc điện thoại iPhone của mình. Từ việc thay đổi giao diện của iOS cho đến việc sử dụng một trình quản lý tập tin toàn diện, từ việc tăng số biểu tượng hiển thị trên thanh dock cho tới việc vô hiệu hoá mật khẩu khi bạn trở về nhà, tất cả những tính năng mà trước đây không có trên iOS nguyên bản đều sẽ "rộng mở" trước mắt bạn.

Vậy, câu hỏi đặt ra là có nên jailbreak hay không? Đáp án thì vô cùng lắm – bạn sẽ không có được các bản cập nhật bảo mật từ Apple trong tương lai, bạn chịu rủi ro cài đặt phải những đoạn mã độc hại, bạn mất bảo hành thiết bị, và thú thực là những tính năng và ứng dụng mà bạn thu được từ việc jailbreak iPhone ngày nay cũng không còn quá hấp dẫn nữa (mặc dù chúng vẫn khá thú vị). Suy cho cùng, jailbreak cũng dễ mà huỷ jailbreak cũng dễ, bạn có thể thử nếu muốn.

Dựng một cỗ máy Hackintosh

Vẫn là một chủ đề liên quan đến đại gia đình Apple: Hackintosh. Nếu bạn là một fan hâm mộ hệ điều hành Windows, bạn có thể chọn mua máy tính của rất nhiều thương hiệu như Dell, HP, Microsoft cùng nhiều nhà sản xuất khác; tuy nhiên, nếu bạn là fan của hệ điều hành macOS, thì bạn chỉ có thể tìm mua những mẫu máy tính do Apple sản xuất mà thôi. Và đó chính là lý do vì sao Hackintosh ra đời: cho phép người dùng chạy phần mềm Mac trên những cỗ máy tính không-phải-của-Apple.

Quy trình dựng máy Hackintosh phức tạp hơn rất nhiều so với jailbreak các thiết bị iOS, và bạn cần phải có kiến thức cơ bản về dựng PC hoặc mod mã nguồn (hoặc có nguyện vọng học 1 trong 2 thứ đó). Bạn cần phải tải về bộ cài macOS từ một chiếc máy Mac "thật", và copy chúng sang máy của mình thông qua ổ USB hoặc ổ cứng ngoài. Bạn cũng có thể "hack" một chiếc PC Windows có sẵn để chạy macOS, nhưng cần phải chia thêm một ổ cứng hoặc một phân vùng độc lập so với phân vùng cài Windows.

Lợi ích duy nhất của việc này là bạn có thể chạy macOS trên một chiếc máy tính do chính bạn thiết kế và cấu hình. Điều này sẽ giúp bạn dựng được một chiếc máy có cấu hình mạnh mẽ hơn so với những phần cứng mà Apple cung cấp, và chắc chắn, mức giá sẽ rẻ hơn rất nhiều. Tuy nhiên, bạn sẽ cần phải bỏ ra nhiều thời gian và công sức để nghiên cứu, lựa chọn những linh kiện phù hợp và lắp ráp chúng từ đầu.

Tuy nhiên, mặt trái và nguy cơ của hackintosh là chẳng có gì đảm bảo macOS sẽ hoạt động trơn tru trên chiếc máy do bạn tự build. Bạn cũng đang vi phạm điều khoản và điều kiện sử dụng của hệ điều hành macOS. Và nếu có trục trặc xảy ra, bạn cũng sẽ phải nhờ đến sự giúp đỡ của cộng đồng Hackintosh (rất thân thiện) thay vì các cửa hàng Apple Store. Ở thời điểm hiện tại, việc cài đặt hệ điều hành macOS trên các máy tính không phải của Apple đang trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết, nhưng trừ phi công việc của bạn thực sự đòi hỏi phải dùng Mac hoặc bạn quá tò mò, thì chúng tôi vẫn khuyên không nên thử điều này làm gì.

Mod các máy console

Việc mod, hay jailbreak (hay bất cứ cụm từ gì mà bạn muốn dùng) các máy chơi game console thực chất là việc "mở khoá" các máy này để có thể cài đặt bất kỳ các phần mềm nào trên đó, từ các trình giả lập những game cổ xưa cho tới các bản mod để chơi được một số tựa game hiện đại nào đó. Một số mẫu máy console có thể được mod chỉ bằng việc truy cập vào một trang web cụ thể nào đó, nhưng cũng tuỳ thuộc vào từng thiết bị (chẳng hạn, chiếc Xbox One hiện đang "miễn nhiễm" với mọi hình thức mở khoá ở thời điểm hiện tại).

Không khó để lý giải vì sao modding rất hấp dẫn: người dùng có thể chèn mã mới vào các  trò chơi có sẵn, thay đổi các thiết lập ẩn của máy, chèn mã "ăn gian" vào nhiều game cùng lúc, hoặc chạy các game cũ (ví dụ như chơi game PS2 trên máy PS4). Ngoài ra, bạn cũng có thể chơi các game lậu không bản quyền (chúng tôi không khuyến khích điều này).

Mặt trái của việc mod các máy console là bạn phải sử dụng các phiên bản firmware cũ để mod, và điều đó đồng nghĩa với việc bạn không thể chơi các trò chơi online. Bạn cũng đang vi phạm các điều khoản và điều kiện của nhiều công ty cung cấp thiết bị và dịch vụ như Microsoft, Sony… và do đó bạn cũng không thể nhờ trợ giúp kĩ thuật nếu có trục trặc gì xảy ra.

Việc jailbreak các máy console có lẽ đem lại nhiều lợi ích nhất, nhất là về sự linh hoạt và tự do tuỳ biến thiết bị, song cũng là "tốn kém" nhất nếu xét về thời gian, công sức và rủi ro mà bạn phải chịu. Đa số các game thủ sẽ thích trải nghiệm chỉ cần ngồi xuống và chơi game hơn là phải "vất vả" mod hay tuỳ biến đủ thứ (và thực tế nếu cần phải làm vậy, họ sẽ làm những điều đó trên chiếc PC của mình còn hơn).

Modding và jailbreaking vào năm 2019

Ở thời điểm hiện tại của năm 2019, ngoại trừ một số ít thiết bị, thì chúng ta đã hoàn toàn có thể mod và jailbreak đa số các sản phẩm điện tử và máy móc phức tạp nhất trên thị trường. Một tin tốt khác là đa số các nhà phát triển đều đã thiết kế ra các công cụ và giao diện giúp người dùng không am hiểu về kỹ thuật có thể mod thiết bị của mình một cách vô cùng dễ dàng hơn bao giờ hết.

Tin xấu là hiện tại các lỗ hổng dùng để jailbreak hiện cũng đang được các công ty phần cứng và phần mềm "vá" nhanh hơn bao giờ hết! Ngoài ra, bạn cũng hoàn toàn phải chấp nhận rủi ro cài đặt phải những phần mềm độc hại, hay chịu những "hình phạt" từ các công ty sản xuất thiết bị. Đây cũng là lý do vì sao ngày càng nhiều người đang chuyển sang sử dụng các thiết bị dạng như Raspberry Pi.

Nhìn chung, bạn cần phải sử dụng các phiên bản firmware hoặc hệ điều hành cũ thì mới mod hoặc jailbreak được, chưa kể bạn cần phải thận trọng trong việc cập nhật phần mềm và sử dụng các dịch vụ web trên các thiết bị này. Các bản mod và jailbreak hiện tại đã có thể dễ dàng cài đặt và sử dụng hơn bao giờ hết, tuy nhiên chắc chắn cũng không thể dễ bằng việc sử dụng thiết bị đúng theo chức năng thiết kế của nhà sản xuất – bạn vẫn cần phải làm một số (hoặc rất nhiều) thao tác khác nữa.

Nếu bạn đang cân nhắc jailbreak hay mod thiết bị, thì tôi nghĩ rằng bạn nên chắc chắn rằng mình sẽ thu được lợi ích đáng kể từ đó trước khi "nhảy" vào cuộc chơi này và chấp nhận rủi ro! Trong đa số trường hợp, nếu bạn chỉ tò mò muốn biết chuyện gì sẽ xảy ra khi jailbreak hay mod chiếc máy, thì tôi khuyên bạn đừng nên thử. Có thể bạn sẽ phải trả giá bằng rất nhiều thời gian để "khắc phục" sự cố hay thậm chí là chấp nhận "mất" luôn thiết bị đắt tiền của mình.

Quang Huy (Theo Gizmodo)