Cổ phiếu GameStop trong tháng này đã có những chuyển biến gây kinh ngạc, và điên cuồng đến mức khiến nhiều nhà đầu tư chuyên nghiệp ở Phố Wall, các cơ quan quản lý, đến cả Nhà Trắng cũng phải bày tỏ mối quan ngại.
Không chỉ bạn đâu. Đối với rất nhiều người, những gì đang diễn ra với cổ phiếu của GameStop thực sự là điều rất phi lý.
Cổ phiếu của nhà bán lẻ game điện tử đang chật vật tìm đường sống này đã đạt đỉnh mới đầy điên rồ vào hôm thứ năm tuần này, khi nhiều nền tảng giao dịch có động thái hạn chế khách hàng của họ thực hiện giao dịch với GameStop.
Tất cả những điều đó khiến chúng ta đặt ra một số câu hỏi khó trả lời: liệu có phải thị trường chứng khoán đang nằm trong một bong bóng nguy hiểm chực chờ phát nổ, và liệu một thế hệ những người giao dịch chứng khoán (trader) mới nổi có nên được phép tận dụng tối đa mọi công cụ và quyền giao dịch tự do mà họ đang có trên điện thoại của mình, bất kể họ liều lĩnh ra sao trong mắt những người ngoài cuộc?
Một số người nói rằng sự trỗi dậy của cổ phiếu GameStop chính là đòn trừng phạt mà những quỹ phòng hộ, Phố Wall, và những người giàu có chiếm 1% dân số nước Mỹ xứng đáng nhận được từ lâu.
Dưới đây là toàn cảnh vụ việc GameStop:
Điều gì đang diễn ra với cổ phiếu GameStop?
Cổ phiếu GameStop đã có một tháng điên cuồng. Sau khi dậm chân tại chỗ ở mức 18 USD vào 3 tuần trước, nó đã tăng gấp đôi chỉ trong 4 ngày. Cổ phiếu này tiếp tục tăng cao hơn nữa, trước khi tăng gần gấp đôi một lần nữa vào thứ 3 vừa qua, và tăng hơn gấp đôi vào thứ 4, lên mức 347,51 USD. Vào thứ 5, giá trị cổ phiếu GameStop sụt giảm chỉ còn 193,60 USD tại phiên giao dịch cuối ngày, tức giảm 44%. Nhưng đó vẫn là một cuộc hành trình điên rồ, khi mà chỉ trong vài tuần đầu tiên của năm 2021, giá trị của cổ phiếu này đã tăng đến 928%!
Bản thân GameStop thì sao?
Dù giá cổ phiếu tăng, GameStop vẫn chật vật tìm đường sống. Công ty trụ sở tại Grapevine (Texas, Mỹ) này bán game điện tử tại hơn 5.000 cửa hàng trên toàn quốc, và đại dịch virus corona đã khiến họ không duy trì được lượng khách hàng cần thiết. Đáng lo ngại hơn về lâu về dài là xu hướng khách hàng không còn hào hứng với việc đến các cửa hàng để chọn mua đĩa game, thay vào đó chuyển sang tải game từ các cửa hàng trực tuyến.
Sự hứng khởi về viễn cảnh tương lai của GameStop bắt đầu tăng lên sau khi công ty này tuyên bố hồi đầu tháng rằng đồng sáng lập Ryan Cohen của Chewy, hãng bán đồ dùng cho thú cưng, sắp gia nhập ban quản trị của mình. Các nhà đầu tư chứng kiến Ryan Cohen giúp đỡ GameStop trong công cuộc chuyển đổi số. Nhưng nhiều nhà phân tích vẫn dự báo nhà bán lẻ game điện tử sẽ tiếp tục thua lỗ trong năm tài chính tiếp theo.
Reddit đứng sau sự việc?
Đúng. Cụ thể là một nhóm người dùng thuộc subreddit "WallStreetBets", nơi thảo luận đủ mọi ý tưởng về loại cổ phiếu tiếp theo nên mua, hay bày tỏ sự tiếc nuối lẫn vui mừng sau những phi vụ giao dịch thắng lẫn thua, miễn đó là một phi vụ táo bạo. Mới đây, họ đã khuyến khích nhau tiếp tục mua cổ phiếu GameStop và đẩy giá trị của nó lên cao hơn nữa, "lên tận mặt trăng";nếu có thể.
Chỉ mỗi điều đó thôi đã giúp cổ phiếu GameStop tăng hơn 1.000%?
Không. Một lý do lớn xuất phát từ sự căm ghét cổ phiếu GameStop của các quỹ phòng hộ và các nhà đầu tư chuyên nghiệp khác tại Phố Wall. Nhiều người đã đặt cược vào sự sụp đổ của cổ phiếu GameStop bằng cách "bán khống" nó.
Bán khống là gì?
Đó là cách các nhà đầu tư kiếm tiền từ sự sụt giảm giá trị của một cổ phiếu. Trong một đợt bán khống, họ sẽ mượn một cổ phiếu của GameStop và bán nó đi. Sau đó, nếu giá cổ phiếu chuyển biến theo ý đồ, họ có thể mua cổ phiếu lại ở một mức giá thấp hơn và giữ lại phần chênh lệch. GameStop là một trong những cổ phiếu bị bán khống nặng nhất tại Phố Wall.
Bán non là gì?
Đó là điều đã xảy ra với cổ phiếu của GameStop. Khi một cổ phiếu bị bán khống quá nhiều, một đợt tăng giá của nó có thể buộc những người bán khống phải huỷ cược. Muốn huỷ cược, họ phải bán cổ phiếu, khiến giá cổ phiếu càng tăng cao hơn và có thể tạo ra một vòng lặp. Khi những người bán khống cổ phiếu GameStop buộc phải bán non, những nhà đầu tư nhỏ và lần đầu tham gia thị trường chứng khoán đã khuyến khích nhau mua vào để giữ đà tăng của cổ phiếu.
Những nhà đầu tư nhỏ có tin vào sự thành công của GameStop?
Một số. Nhưng thời gian qua, động thái ủng hộ GameStop của họ chủ yếu nhằm gây hấn với những người bán khống, những quỹ phòng hộ, và các công ty tài chính lớn khác. Nhiều người nói họ mua cổ phiếu GameStop với mục đích góp phần cân bằng cán cân với nhóm nhân vật chóp bu trong giới kinh doanh, những người đã hưởng lợi trong suốt nhiều năm qua trong khi những người khác tụt về sau ngày càng xa.
Mua cổ phiếu GameStop "không phải vì lòng tham" - một người viết trên Reddit như vậy, sau khi chỉ ra những cuộc suy thoái mà "họ" (nhóm nhân vật chóp bu nói trên) đã gây ra và những lần "họ" được cứu nguy bởi tiền thuế của người khác. "Mục đích là lấy lại những gì của chúng ta, những gì chúng ta đã trả tiền để có được"
"Điều này là để trả thù cho việc họ buộc chúng ta phải làm như trâu từ đêm lễ Tạ ơn cho đến tận ngày thứ sáu đen tối với mức lương chỉ 9,50 USD/giờ" - một người khác viết trên Reddit.
Sự việc này có liên quan gì đến các hợp đồng quyền chọn và giao dịch ký quỹ không?
Hợp đồng quyền chọn và Giao dịch ký quỹ là cách các nhà đầu tư có thể thu được lợi nhuận lớn mà chỉ cần những khoản thanh toán ban đầu tương đối nhỏ, nếu cổ phiếu đi đúng hướng họ dự đoán. Nhiều trong số các trader tham gia đẩy giá GameStop là những nhà đầu tư mới hoặc có túi tiền hạn chế.
Khi họ mua cổ phiếu ký quỹ, họ sử dụng tiền mượn được. Với các hợp đồng quyền chọn, một nhà đầu tư có thể mua quyền được mua cổ phiếu vào một thời điểm sau này ở một mức giá nhất định. Nếu cổ phiếu đạt đến mức giá đó, các nhà đầu tư có thể thu hoạch được một khoản tiền lãi lớn hơn bằng cách mua một cổ phiếu. Nhưng nếu không, họ sẽ mất trắng.
Phố Wall nhận định cổ phiếu GameStop sẽ ra sao?
Sẽ thấp hơn nhiều so với thời điểm này. Về lâu về dài, giá một cổ phiếu có xu hướng bám sát lợi nhuận của công ty, và hoạt động kinh doanh của GameStop vẫn rất mù mờ. Nhiều nhà phân tích Phố Wall dự báo giá cổ phiếu GameStop sẽ còn 15 USD hoặc thấp hơn.
Có phải GameStop là công ty duy nhất gặp tình huống này?
Không. Các cổ phiếu khác bị bán khống nhiểu thời gian qua cũng chứng kiến sự tăng vọt về giá trị khi mà các nhà đầu tư tìm kiếm một GameStop thứ hai. American Airlines, BlackBerry và các cổ phiếu trước đây không được ưa chuộng đã tăng mạnh trong tuần qua.
Xét thị trường rộng lớn hơn thì sao?
Giới phê bình xem sự tăng vọt của cổ phiếu GameStop và các cổ phiếu khác là một hoạt động mang tính nhỏ lẻ trên thị trường chứng khoán. Nhưng sự chao đảo của thị trường hôm thứ 4 vừa qua cũng khiến chúng ta phải dè chừng. Những thất bại đáng kể của nhóm nhà đầu tư bán khống có lẽ sẽ buộc họ phải bán một ít cổ phiếu đang nắm giữ để thu về tiền mặt, và nhiều nhà đầu tư nói rằng điều đó đã góp phần vào tình hình hôm thứ 4. Đó rõ ràng là ngày tệ nhất đối với thị trường kể từ tháng 10/2020.
Có ai lường trước được sự việc không?
Có lẽ không đến mức này. Nhưng các nhà môi giới đã giúp nhiều nhà đầu tư mới gia nhập thị trường và giao dịch dễ dàng hơn bao giờ hết. Tiền hoa hồng giảm xuống mức 0, và mọi người có thể mua cổ phiếu ngay trên điện thoại. Khi mà mọi rào cản đối với hoạt động giao dịch không còn nữa, người tiêu dùng tán thành và hoan hỉ vì sân chơi đã được mở rộng hơn. Nhưng họ cũng quan ngại rằng quá mở cũng không tốt. Giao dịch quá dễ dàng có thể khuyến khích mọi người thực hiện quá nhiều giao dịch vốn quá mạo hiểm đối với bản thân.
Các cơ quan quản lý có làm được gì không?
Uỷ ban Giao dịch và Chứng khoán (SEC) nói rằng đã lưu ý tất cả những biến động trên thị trường và đang xem xét kỹ hơn. Nhiệm vụ của SEC là bảo vệ các nhà đầu tư, và dự báo của Phố Wall là các nhà đầu tư đang nắm giữ cổ phiếu GameStop ở những mức giá cao ngất này nhiều khả năng sẽ bị ảnh hưởng nặng khi giá trị của chúng giảm xuống.
Điều khiến vụ việc này trở nên đáng chú ý là mối liên hệ giữa các nhà đầu tư trên Reddit, khi mà họ khuyến khích nhau đẩy giá cổ phiếu GameStop lên cao hơn - theo lời Chester Spatt, một cựu giám đốc kinh tế tại SEC và là giáo sư tài chính thuộc trường Kinh doanh Tepper của Đại học Carnegie Mellon. Nhưng ông nói rằng rất khó để tuyên bố đây là một vụ việc thao túng thị trường.
Xét cho cùng, không có cách nào để ngăn ngừoi ta đẩy giá một cổ phiếu lên quá cao và tự thiêu chính mình. Thay vào đó, Spatt nói rằng sẽ tốt hơn nếu các nhà đầu tư mới được hướng dẫn rõ ràng về những nguy cơ của bong bóng chứng khoán và của hành vi giao dịch quá tích cực.
"Nhiều người ngày nay cảm thấy như thể họ được tiếp thêm sức mạnh, và họ không phải đi theo con đường của những nhà đầu tư truyền thống của Phố Wall" - Spatt nói. "Và công bằng mà nói, họ không có kết cục tốt cho lắm vì điều đó"
Minh.T.T (Tham khảo ChannelNewsAsia)