Hoãn thi hành Luật hình sự 2015 để gỡ khó cho người kinh doanh online?

Nhiều lo ngại được bày tỏ xung quanh quy định của điều 292 về tội cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông, khi cộng đồng khởi nghiệp tại Việt Nam sẽ là đối tượng bị chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ điều luật này.

VnEconomy sáng 27/6 đưa tin Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã gửi đến các vị đại biểu Quốc hội khóa 13 phiếu biểu quyết về nội dung hoãn thời gian có hiệu lực thi hành của Bộ luật Hình sự;2015 đến ngày 1/1/2017. Trong thời gian đó, Bộ luật Hình sự hiện hành vẫn có hiệu lực thi hành.

Những sai sót trong Bộ luật Hình sự 2015 đã được phát hiện từ tháng 1/2016, tuy nhiên sau đó, vẫn còn những những sai sót khác được phát hiện. Đặc biệt, có nhiều lo ngại được bày tỏ xung quanh quy định của điều 292 về tội cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông, khi cộng đồng khởi nghiệp tại Việt Nam sẽ là đối tượng bị chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ điều luật này.

Cụ thể, theo điều 292 Bộ luật Hình sự 2015, người nào cung cấp một trong các dịch vụ sau: (i) Kinh doanh vàng trên tài khoản; (ii) Sàn giao dịch thương mại điện tử; (iii) Kinh doanh đa cấp; (iv) Trung gian thanh toán; (v) Trò chơi điện tử trên mạng; và (vi) Các loại dịch vụ khác theo quy định của pháp luật trên mạng máy tính, mạng viễn thông không có giấy phép hoặc không đúng nội dung được cấp phép thì có khả năng bị truy tố hình sự.

Tờ SaigonTimes trích dẫn nhận định của luật sư Trần Đức Hoàng, thành viên của đoàn Luật sư The EZLAW Firm, rằng khi so sánh với tội danh "kinh doanh trái phép" đã được bãi bỏ, điều 292 có nội dung gần như tương tự, tuy nhiên chỉ áp dụng với những dịch vụ trên mạng máy tính, mạng viễn thông. "Vì vậy, có thể nói Bộ luật Hình sự 2015 đã mở một cánh cửa cho hầu hết các ngành nghề, lĩnh vực kinh tế, nhưng lại đóng một cánh cửa khác riêng cho các ngành nghề dịch vụ trên mạng", luật sư Hoàng chia sẻ.

Theo Nghị định 118/2015/NĐ-CP hướng dẫn Luật Đầu tư 2014, có 267 ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Bộ luật Hình sự 2015 bằng điều 292 tập trung hình sự hóa những hành vi kinh doanh trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông, nhưng lại không hình sự hóa phần lớn những hành vi tương tự của các ngành nghề kinh doanh có điều kiện khác. Theo luật sư Hoàng, đây có thể coi là một chính sách đối xử bất công bằng.

Trên thực tế, sẽ rất khó có được chế tài áp dụng điều luật hình sự này tới những nhà cung cấp sản phẩm, dịch vụ trên mạng từ nước ngoài đến thị trường Việt Nam. Đơn cử như các trò chơi điện tử trên máy tính, điện thoại thông minh mà giới trẻ Việt Nam đang chơi hàng ngày có nguồn gốc từ Trung Quốc và những nhà cung cấp trò chơi điện tử này không có giấy phép cung cấp dịch vụ trò chơi điện tử tại Việt Nam.

Một trường hợp điển hình khác là Facebook, mạng xã hội có lượng người sử dụng khổng lồ tại Việt Nam, và công ty này hoàn toàn không có giấy phép cung cấp dịch vụ mạng xã hội tại nước ta. Việc áp dụng chế tài hình sự lên những cá nhân, tổ chức không có mặt tại Việt Nam, trong trường hợp này, gần như là không có cách nào thực hiện được. Tuy nhiên, lại thực hiện được đối với những nhà cung cấp dịch vụ trên mạng trong nước. Như vậy, điều 292 Bộ luật Hình sự 2015, tuy không cố ý, nhưng có tác động mang lại kết quả bất công bằng đối với những nhà cung cấp dịch vụ trong nước so với những nhà cung cấp dịch vụ từ nước ngoài.

Về mức xử phạt, điều 292 quy định mức phạt cao nhất mà người phạm tội có thể nhận được là phạt tù đến 5 năm hoặc phạt tiền đến 5 tỉ đồng. Trong khi đó, mức phạt cao nhất cho người phạm tội kinh doanh trái phép theo Bộ luật Hình sự cũ chỉ là phạt tù đến 2 năm.

Người phạm tội cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông theo Bộ luật Hình sự 2015 còn có khả năng bị cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định đến 5 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản. Đại diện đoàn Luật sư The EZLAW Firm cho rằng, nếu như tội danh hình sự kinh doanh trái phép trước đây được coi là một trong những nguyên nhân khiến phần lớn người dân không dám kinh doanh, đầu tư hoặc kinh doanh, đầu tư trong sự sợ hãi, và hậu quả là một nền kinh tế tư nhân yếu ớt; thì nay, với tội danh cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông, với hình phạt nặng hơn, cũng có thể sẽ trở thành một nguyên nhân quan trọng kìm hãm sự phát triển của các ngành nghề dịch vụ trên mạng nói riêng, và ngành công nghệ thông tin nói chung tại Việt Nam.

Gia Lộc