Steve Jobs đã cứu con thuyền sắp đắm Apple như thế nào?

Ngày nay, Apple là một công ty có giá trị vốn hóa lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, vào năm 1996 Apple đã đứng trên bờ vực phá sản khi thay liên tiếp các Giám đốc điều hành. Cổ phiếu của hãng xuống mức thấp nhất trong vòng 12 năm. Sự trở lại đúng lúc của Steve Jobs với tầm nhìn thiên tài và chiến lược đúng đắn đã giúp kéo con tàu Apple hồi sinh một cách ngoạn mục.

Vào cuối năm 1996, Apple công bố kế hoạch đưa Setve Jobs trở lại công ty sau 11 năm ông rời đi, bằng cách mua lại công ty NeXT của Jobs với giá 429 triệu USD. Vụ mua bán này đã giúp cho Steve Jobs có thể đứng trên sân khấu cùng với CEO của Apple thời đó là Gil Amelio với tư cách là diễn giả chính tại Macworld Expo – hội thảo và triển lãm dành cho những tín đồ dòng máy Mac.

Công ty NeXT của Jobs vào thời điểm đó đang kinh doanh các mẫu máy tính đồ họa với màn hình sắc nét. Việc buôn bán chủ yếu với các trường đại học và ngân hàng. Apple hy vọng Steve Jobs trở lại và khôi phục việc sản xuất máy Mac. Vào thời điểm đó, dưới sự lãnh đạo của CEO Amelio, cổ phiếu Apple đã xuống mức thấp nhất trong 12 năm, uy tín của hãng đang sụt giảm nghiêm trọng.

Ngày 4/7/1997, Jobs đã thuyết phục thành công ban lãnh đạo Apple sa thải Amelio và trao chiếc ghế CEO cho mình. Tháng 8 năm 1997, Jobs đứng trên sân khấu Macworld Expo và tuyên bố rằng Apple đã nhận được 150 triệu USD tiền đầu tư từ chính đối thủ cạnh tranh lâu dài Microsoft. Giữa những tiếng la ó từ phía khán giả, Jobs tuyên bố: "Chúng ta sẽ nhận sự giúp đỡ từ mọi nguồn".

Thực tế vào năm 1997 tình hình tài chính của Apple rất tệ. CEO và là người sáng lập hãng Dell, ông Michael Dell nói rằng nếu ông là Jobs, ông sẽ "đóng cửa công ty và trả tiền lại cho cổ đông".

Nhưng đến đầu năm 1998, tại Macworld Expo tổ chức ở San Francisco, Jobs đã kết thúc bài diễn thuyết của mình bằng một cụm từ mà sau này được nhắc đến ở khắp mọi nơi: "One More Thing" (Thêm một điều này nữa). Đó là, nhờ có định hướng đúng đắn cũng như sự trợ giúp của Microsoft, Apple cuối cùng cũng thu được lợi nhuận.

Cũng vào năm 1998, Jobs đã thuê Tim Cook để trợ giúp điều hành các hoạt động của Apple trên toàn cầu.

Vào thời điểm đó, Jobs rất cần sự trợ giúp từ cộng sự bởi ông đang là CEO của cả Apple lẫn Pixar Studios. Jobs đã đầu tư 10 triệu USD vào Pixar năm 1986. Ông đã giữ vai trò Giám đốc sản xuất của bộ phim "Toy Story" phần 1 ra mắt năm 1995.

Jobs đã thực hiện những sự thay đổi lớn đối với nhân viên của Apple. Dưới sự lãnh đạo của Jobs, khu Cafe của Apple phục vụ nhiều món ăn ngon hơn. Ông cũng nghiêm cấm nhân viên mang thú cưng tới công sở. Jobs muốn mọi người tập trung tối đa cho Apple.

Khoảng 1 năm sau khi nhận tiền đầu tư từ Microsoft, vào tháng 8 năm 1998, Apple đã cho ra mắt iMac, một mẫu máy tính "tất cả trong một" có hiệu suất cao, do Jobs và Jonathan Ive thiết kế.

iMac có rất nhiều màu sắc. Đây là lần đầu tiên thế giới được chiêm ngưỡng thiết kế của Jonathan Ive, sau này được mệnh danh là phù thủy thiết kế. Trong vòng 5 tháng sau khi ra mắt, Apple đã bán được 800.000 chiếc iMac.

Jobs lúc đầu định đặt tên cho dòng máy Mac mới là "MacMan", nhưng Ken Segall là giám đốc hãng quảng cáo cho Apple đã gợi ý đặt tên máy là "iMac". Chữ "i" được biểu thị cho "internet" vì chiếc máy tính này chỉ cần 2 bước là kết nối được với web. Nhưng Apple sau đó giải thích chữ "i" còn mang nghĩa là "inviduality" (cá nhân) và "innovation" (đổi mới).

Kiểu đặt tên có chữ "i" đằng trước đã được Apple áp dụng trong tất cả các sản phẩm sau này. Năm 1999, Apple ra mắt iBook, một mẫu máy tính xách tay với mục tiêu gặt hái được thành công giống như iMac.

Nhưng bước tiến thực sự ấn tượng của Apple là đến vào năm 2001 khi hãng này cho ra mắt hệ điều hành Mac OS X. So với các phiên bản OS 8 và OS 9, hệ điều hành OS X đã được thiết kế lại hoàn toàn, dựa trên công nghệ Unix và BSD của máy tính NeXT của Steve Jobs.

Kể từ thời điểm đó, Apple đã phát triển nhanh chóng, Cuối năm 2001, Apple đã mở các cửa hàng bán lẻ đầu tiên ở; Virginia và California.

Tháng 10 năm 2001, Apple cho ra mắt một dòng sản phẩm mới. Đó là máy nghe nhạc kỹ thuật số iPod, với khả năng lưu trữ "1000 bài hát trong túi của bạn". Tuy nhiên, doanh thu ban đầu của iPod khá chậm chạp do giá thành đắt 399 USD/chiếc, và nó chỉ tương thích với máy Mac.

Năm 2003, Apple ra mắt iTunes Music Store, với giá download chỉ 0,99 USD/bài, nhằm biến iPod trở thành một máy nghe nhạc số phổ biến nhất. Lúc này, cả iTunes và iPod đều đã tương thích với máy tính Windows, khiến cho sức tiêu thụ của iPod tăng vọt.

Nhưng năm 2003 Jobs cũng nhận được một hung tin: ông bị ung thư tuyến tụy. Jobs đã giữ bí mật này cho tới năm 2004 mới chia sẻ với nhân viên công ty.

Trong vòng 6 năm từ khi Steve Jobs trở lại nắm quyền, Apple đã từ vị thế một công ty có cổ phiếu thấp ở mức làm trò cười cho thiên hạ trở thành một thế lực lớn trong giới công nghệ. Từ năm 2003 đến 2006, cổ phiếu của Apple đã tăng từ mức 6 USD lên 80 USD/cổ phiếu. Dù Apple vẫn đứng sau Microsoft, nhưng "Táo khuyết" đã thu được rất nhiều lợi nhuận. Apple đã mời những người nổi tiếng như John Mayer và ban nhạc U2 đến quảng bá sản phẩm cho hãng.

Trong nhiều năm, Steve Jobs muốn tạo ra một sản phẩm đặc biệt với màn hình cảm ứng. Năm 2004, Jobs lập dự án Purple, đặt dưới sự giám sát của mình và Jonathan Ive, nhằm phát triển một thiết bị có màn hình cảm ứng. Đầu tiên, Jobs hình dung về một sản phẩm máy tính bảng, nhưng cuối cùng lại tập trung vào nghiên cứu các nguyên mẫu điện thoại di động.

Các dòng sản phẩm iPod mới vẫn lần lượt ra đời. Năm 2005 trên thị trường có các dòng iPod, iPod Mini, iPod Nano, iPod Shuffle, với kích thước nhỏ dần. Cũng trong năm đó, xuất hiện dòng sản phẩm iPod mới có khả năng xem video, cùng với dịch vụ mua phim và video trên iTunes.

Năm 2005, Motorola hợp tác với Apple ra mắt chiếc điện thoại ROKR. Đây là mẫu điện thoại di động đầu tiên trên thế giới có thể nghe và tải nhạc từ iTunes Store. Tuy nhiên, do những giới hạn của phần mềm mà điện thoại này chỉ lưu trữ được 100 bài hát.

Năm 2006, Jobs đã thực hiện một thay đổi lớn để cứu dòng máy Mac. Trước đó thì các máy Mac đã được cựu CEO của Apple là John Sculley quyết định sử dụng bộ vi xử lý PowerPC đắt tiền, trong khi các máy tính Windows của các hãng khác đều dùng chip Intel. Điều này có nghĩa là các máy Mac vừa đắt tiền vừa khó phát triển phần mềm. Năm 2006, Jobs đã cho ra mắt MacBook Pro và một iMac mới, cả hai đều được trang bị vi xử lý của Intel.

Điều này có nghĩa là lần đầu tiên người dùng có thể cài Windows trên máy Mac.

Apple tiếp tục phát triển mạnh mẽ. Năm 2006, một cửa hàng bán lẻ chính của Apple được khai trương ở khu thương mại sầm uất Manhattan ở New York. Với thiết kế như một hộp kính trong suốt, cửa hàng này đã trở thành một điểm nhấn trong kiến trúc hiện đại của thành phố New York.

Nhưng vào thời điểm đó, sức khỏe của Jobs đã xấu đi rõ rệt. Khi xuất hiện tại một sự kiện của Apple năm 2006 và tiến tới bắt tay CEO của Disney là Bob Iger, Steve Jobs nhìn gầy đi nhiều.

Năm 2006 cũng đánh dấu một chiến thắng cá nhân cho Jobs. Ông đã gửi một email cho nhân viên của Apple và viết rằng: "Các bạn ạ, Michael Dell không phải là một người giỏi dự báo tương lai. Tính đến phiên đóng cửa thị trường chứng khoán ngày hôm nay, Apple có giá trị lớn hơn Dell. Chứng khoán lên hoặc xuống, mọi thứ ngày mai có thể sẽ khác, nhưng nó đã phản ánh đúng giá trị của công ty chúng ta hiện nay". 

Sau vài năm nghiên cứu chế tạo, Jobs đã chính thức ra mắt iPhone tại sự kiện Macworld Expo vào tháng 1 năm 2007. iPhone là sự kết hợp các chức năng nghe nhạc của iPod cùng với các thao tác trên màn hình cảm ứng nhanh nhạy mà không cần dùng tới bút stylus như các mẫu điện thoại di động thời đó. Safari của iPhone là trình duyệt đầy đủ chức năng nhất có trên một mẫu điện thoại di động.

Giới truyền thông đã tỏ ra rất thích thú với iPhone và đặt cho nó biệt danh là "điện thoại của Giê su". Các fan hâm mộ xếp hàng dài trước các cửa hàng Apple trên toàn cầu.

Trong vòng 74 ngày sau khi ra mắt, iPhone lập được doanh thu kỷ lục với 1 triệu chiếc được tiêu thụ trên toàn cầu.

Năm 2008, Apple ra mắt bản nâng cấp lớn đầu tiên: iPhone 3GS. Phiên bản mới có tốc độ truy cập mạng nhanh hơn và đặc biệt là Apple đã cho ra mắt kho phần mềm App Store với 500 ứng dụng có sẵn. Người dùng iPhone có thể tải các ứng dụng từ các nhà phát triển khác thông qua App Store.

John Doerr, một nhà đầu tư mạo hiểm nổi tiếng đã lên sân khấu công bố khoản đầu tư 100 triệu USD cho các nhà phát triển ứng dụng. Đây là bước đi đầu tiên mở ra kỷ nguyên của các ứng dụng trên điện thoại di động, và Apple đã cho Microsoft "hít khói" ở đằng sau.

Sức khỏe của Jobs vào thời điểm đó tiếp tục xấu đi. Tháng 8 năm 2008, hãng tin Bloomberg do "tai nạn nghề nghiệp" đã bất ngờ đăng bản cáo phó 2.500 từ về Steve Jobs. Trong bài phát biểu vào tháng 9, Steve đã nhắc lại chuyện buồn cười này.

Năm 2009, Tim Cook được đề cử làm CEO tạm thời của Apple khi Jobs lần đầu tiên tạm nghỉ để chữa bệnh. Về sau, khi Jobs quay trở lại, Tim Cook vẫn giữ vai trò chủ đạo trong các bài diễn thuyết của Apple. Khi Jobs quay trở lại, bệnh tình của ông được cho là "tiến triển tốt".

Vào năm 2010, Jobs cuối cùng cũng cho ra mắt iPad, chiếc máy tính bảng mà ông đã ấp ủ từ năm 2000.

iPhone và iPad vô tình dính vào một cuộc chiến về ứng dụng tiêu chuẩn Internet. Khi đó Jobs nghĩ rằng ứng dụng Flash của hãng Adobe chạy chậm chạp và không an toàn. Vì thế các sản phẩm của Apple đã không hỗ trợ Flash. Nhận thấy điều này có thể làm tổn hại đến việc kinh doanh, hãng Adobe đã đăng nhiều quảng cáo trên các tạp chí để mong Apple xem xét lại, nhưng đã không thu được kết quả gì.

Đầu năm 2011, trong lần điều trị cuối, Jobs vẫn tham dự 2 buổi lễ ra mắt sản phẩm, iPad 2 vào tháng Ba và dịch vụ iCloud vào tháng Sáu.

Jobs xuất hiện lần cuối trước công chúng vào năm 2011. Ông đã đệ trình kế hoạch xây dựng Tổng hành dinh mới của Apple lên Hội đồng thành phố Cupertino. Sau vài năm xây dựng, Apple sẽ chuyển về trụ sở "phi thuyền" mới vào đầu năm 2017.

Jobs rút lui khỏi chức vụ CEO của Apple vào ngày 24/8/2011 khi bệnh tình trở nặng. Ông giữ chức Chủ tịch của Apple cho đến khi ra đi mãi mãi vào ngày 5/11/2011. Jobs đã cống hiến trọn đời mình cho Apple cho đến ngày ra đi. Vào đêm đó, lá cờ tại trụ sở của Apple chỉ kéo lên một nửa.

Tim Cook đã được chấp thuận trở thành CEO thay thế cho Jobs. Apple tiếp tục phát triển dưới sự lãnh đạo của Cook, trở thành công ty có giá trị lớn nhất thế giới. 

Đăng Khoa