VnReview
Hà Nội

Cuối cùng Spider-Man: Homecoming đã hoàn thành lời hứa của Vũ trụ Điện ảnh Marvel

Với cây bút Susana Polo, bộ phim Người nhện mới nhất đã cho cô cảm hứng về một khái niệm mới nảy sinh từ vũ trụ siêu anh hùng của Marvel Studios. Spiderman:Homecoming (Trở về nhà) là lần đầu tiên cô nhìn thấy khái niệm này trong một phim bom tấn về siêu anh hùng. Mời bạn đọc theo dõi bài viết thú vị của Susana được đăng tải gần đây trên Polygon, website game nổi tiếng của tập đoàn Vox Media.

Với tôi (Susana Polo), các bộ phim siêu anh hùng hiện nay vẫn thiếu một chút gì đó. Tính chất độc đáo, nền tảng của vũ trụ siêu anh hùng truyện tranh xuyên kết nối mà tôi cảm thấy khó lột tả chỉ trong một từ đơn giản. Đó không chỉ là việc xây dựng thế giới, xuyên kết nối hay tiến trình đa nhiệm mà là sự kết hợp của cả ba (tiến trình đa nhiệm - spooling timeline trong các hệ thống máy tính hiện đại là một tiến trình mà hệ thống xử lý dữ liệu ra vào qua bộ nhớ đệm, tạo cảm giác như có nhiều thiết bị ra vào đồng thời).

Đó là một ý tưởng về nhiều yếu tố: cộng đồng siêu anh hùng theo thế hệ - một siêu anh hùng trẻ bước vào tháp Liên đoàn Công lý trong lần đầu tiên đi theo dấu chân của những người khổng lồ, hay các siêu anh hùng định hình thế giới quanh họ bằng những cách lớn và nhỏ chứ không chỉ bằng cách ra lệnh cho các chính phủ thế giới soạn thảo thỏa thuận Sokovia (là thể chế pháp lý để tập hợp chính phủ thế giới đăng ký và triển khai các cá nhân mở rộng như Avengers trong vũ trụ điện ảnh Marvel-MCU).

Cuối cùng, tôi đã chọn được từ hay nhất cho khái niệm trên: di sản. Và lần đầu tiên tôi nhìn thấy khái niệm di sản trong một bom tấn siêu anh hùng lớn chính là trong bộ phim Spiderman:Homecoming (Trở về nhà).

(Ảnh: Polygon)

Di sản là chủ đề cơ bản của các vũ trụ siêu anh hùng

Việc xuất bản các bộ truyện tranh nhiều tập dài hạn trong nhiều thập kỷ qua khiến chúng có nhiều thời gian để "đi" chậm lại, để miêu tả cuộc sống, để thử nghiệm các giọng văn và nhịp điệu, để lật ngược lại vấn đề xem những gì sẽ xảy ra tiếp theo.

Bạn sẽ có những tập truyện đơn lẻ về cách Người dơi tác động chặt chẽ đến cuộc sống hàng ngày của các cư dân thành phố Gotham mà anh bảo vệ, cho dù họ chưa bao giờ gặp anh ấy. Bạn sẽ có toàn bộ các tập truyện giành giải thưởng nói về những gì anh hùng Hawkeye làm khi không gặp gỡ các Avengers. Hay bạn sẽ có cả một tập truyện chứ không chỉ vài cảnh miêu tả đám rước đưa tang siêu nhân.

(Ảnh: Marvel Database)

Và bạn cũng sẽ có những nhân vật trưởng thành, phát triển các mối quan hệ, có khả năng đi xuyên qua vỏ Trái Đất. Liên tiếp những Robins và Flashes, siêu nhân và gia đình, Bucky Barnes và Sam Wilson (Captain America), danh sách những người đàn ông và phụ nữ đã phục vụ như là Ngọn đèn Xanh của Trái Đất vẫn còn kéo dài… tất cả đều là những ý tưởng truyện tranh nổi tiếng đã được định hình lại, làm mới lại.

Bên trong các không gian chuyên nghiệp và cộng đồng người hâm mộ (fandom) siêu anh hùng, những nhân vật trên được gọi là "di sản", và họ không chỉ giúp các vũ trụ siêu anh hùng phù hợp với độc giả theo thời gian mà còn đem ẩn dụ sức mạnh trong trái tim các siêu anh hùng đến gần hiểu biết của khán giả hơn. Nếu ai đó lớn lên trong sự sùng bái siêu anh hùng và cuối cùng cũng trở thành người anh hùng đó hoặc chiến đấu bên cạnh anh hùng, có thể tôi cũng sẽ làm như thế.

"Trở về nhà" là phim siêu anh hùng mà nhân vật chính cố gắng sống theo lý tưởng chủ nghĩa anh hùng văn hóa cụ thể, chứ không phải chủ nghĩa anh hùng cá nhân

Như vậy, di sản là một cách hiểu lịch sử, nhưng từ này cũng có cách hiểu về không gian kể chuyện. Nó là hình ảnh "chung sống hòa hợp" (lived-in-ness), ý tưởng cho rằng mọi việc sẽ diễn ra trong một bối cảnh nào đó, kể cả khi các nhân vật chính không có mặt. Điều này khiến độc giả hiểu rằng có một môi trường vĩ mô và một môi trường vi mô cho bối cảnh, và trong mỗi lúc họ chỉ đang xem một phần của bối cảnh.

Đây không chỉ là việc biết rằng Người Sắt có thể gặp Đại Úy Mỹ (Captain America) trong câu chuyện bạn đang đọc, mà đây là cảm giác họ đang sống trong cùng một thế giới, kể cả khi bạn không thấy Người Sắt đâu cả. Và ý tưởng này cũng có nghĩa là giờ đây nhân vật bạn đang theo dõi có thể dễ dàng nhảy vào một không gian kể chuyện khác bất kể không gian đó khác biệt như thế nào.

Một trong những cuộc phiêu lưu kinh điển đầu tiên của Người Nhện là khi anh đang cố gắng tham gia Fantastic Four. Cho tới nay, người hùng leo tường đã có hàng xóm trong nội thành, có mặt trong bất kỳ đội siêu nhân nào. Thỉnh thoảng anh còn thực hiện những thí nghiệm khoa học lạ lùng với Người Sắt hoặc phép thuật kỳ lạ với Tiến sĩ Strange. Những điều này không hề làm anh khác thường.

(Ảnh: comicbookmovie.com)

Các phim siêu anh hùng thường thiếu di sản

Trở lại ý tưởng các siêu anh hùng tồn tại cùng với các siêu anh hùng khác, chỉ tới thập kỷ gần đây chúng ta mới được nhìn thấy điều này xuất hiện trên phim. Nhưng rồi, những ràng buộc tài chính với các hợp đồng và diễn viên phụ khiến các siêu anh hùng MCU phần lớn chỉ hoạt động trong không gian tí hon của riêng họ.

Khi họ đi cùng nhau, tính chất này của phim trở thành một tiêu chuẩn, và phim hành động bom tấn trở thành một thể loại. Điều này có nghĩa là tất cả các tương tác của họ về các cuộc đua, sự căng thẳng và mọi thứ sẽ không bao giờ giống nhau.

Dù vậy, những cảnh được mọi người yêu thích trong các phim Avengers lại là những cảnh mà các anh hùng đang gặp nhau.

Dì sản cũng là một loại khái niệm mà bạn chỉ có thể gặp trên tiến trình rất dài của các phim. Tiêu biểu như Warner Bros vẫn đang cố gắng xây dựng Vũ trụ Điện ảnh DC (DC Cinematic Universe) trong tuyệt vọng. Vì thiếu thời gian để hoàn thành nên tất cả những anh hùng của họ chỉ vừa mới gặp nhau. Lịch sử của họ chỉ vừa bắt đầu.

Với các nhân vật lớn tuổi đang ra khỏi nhóm và các sinh viên trẻ hơn đang gia nhập, các phim X-Men có thể đạt tới kết quả này. Nhưng cho tới nay thương vụ nhượng quyền này đang ở tiến trình thay thế và khởi động lại thay vì giới thiệu các nhân vật mới. Vì vậy, họ khó mà đạt tới mức như MCU.

Còn với Homecoming, họ có được chìa khóa từ 15 phim về xây dựng thế giới liên tục của MCU trước đó (tính từ phim đầu tiên là Iron Man-Người Sắt ra mắt năm 2008).

Homecoming là một phim hay dựa trên các di sản và chủ nghĩa anh hùng đậm nét văn hóa viễn tưởng

Đã có nhiều bài viết về việc Homecoming có được sự tự do giải trí nhất định nhờ tránh lối kể chuyện truyền thống. Tuy vậy mới chỉ có vài bài review bàn về cách thức giúp bộ phim bỏ qua nhiều cảnh cơ bản khác khi chủ yếu dựa vào bối cảnh của Marvel. (Và đó là điều tác giả Susanna muốn viết ở đây)

Vì quá khứ của người hùng và đối thủ bất nguồn từ lịch sử MCU nên Homecoming không cần phải giải thích Avengers là ai. Tương tự là nhiều thứ khác mà bộ phim đã lướt qua: liệt kê lại lịch sử các siêu anh hùng trong bối cảnh của nó (chỉ cần nói rằng điều đó là cơ sở cho cuộc sống của Peter Parker), làm lại nhiều sự kiện liên quan tới siêu anh hùng ban đầu (nguyên nhân khiến Vulture đánh cắp công nghệ), giải thích cơ chế bộ cánh của Peter, lý do vì sao có một trợ lý trí tuệ nhân tạo cho phép các biên kịch giải thích các hành động của người nhện một cách tự nhiên và hợp lý kể cả khi xung quanh không có một nhân vật nào.

Homecoming cũng không cần phải giải thích về các việc làm của Avenger trong quá khứ, là lý do khiến Peter cực kỳ muốn trở thành một trong số họ. Đơn giản là cột mốc này đã có trong MCU. Nhiều người thích xem phim siêu anh hùng vì họ làm được những điều không thể. Cuối cùng, Homecoming đã đem lại cho chúng ta một phim siêu anh hùng mà diễn viên chính không cần phải cố gắng sống với lý tưởng chủ nghĩa anh hùng cá nhân. Thay vào đó là một lý tưởng chủ nghĩa anh hùng rất cụ thể và đậm nét văn hóa viễn tưởng.

(Ảnh: MovieWeb)

Homecoming theo đuổi ý tưởng rằng các vũ trụ siêu anh hùng khác biệt tinh tế so với vũ trụ của chúng ta theo hàng triệu cách. Những cách thức đó khiến cho những hành động vụn vặt như đặt mua một cái bánh mì sandwich cũng trở nên thú vị. Điều này không giống với bất kỳ điều nào khác tôi đã từng xem trong các phim siêu anh hùng cho tới bây giờ, chỉ giản đơn như thế.

(Ảnh: Pinterest)

Là fan lâu năm của người dơi, thỉnh thoảng tôi vẫn quên rằng Robin đã không xuất hiện trong một phim hành động người dơi nào trong 20 năm qua, bất chấp thực tế là Người dơi gần như chưa bao giờ tồn tại mà không có Robin trong các cuộc đời khác nhau trong lịch sử bộ truyện hơn 75 năm này. Có cả một lớp bối cảnh mà tôi lấy từ truyện tranh, ánh xạ lên các phim dựa theo truyện tranh và thấy là chúng không có mặt trên phim.

(Ảnh: Comixology)

Chỉ đơn giản là các nhà sản xuất đã không đưa bối cảnh đó tới khán giả. Và thế là khán giả đó đang thiếu mất một trong những đặc điểm tinh túy nhất của các bộ truyện siêu anh hùng dài tập.

Nhưng giờ đây, khi đã hiểu rằng, một bộ phim siêu anh hùng vẫn có thể là phim hay dù nó không thể lấp đầy những thiếu vắng tinh thần tôi vừa nêu trên, tôi sẽ quên đi những khiếm khuyết đó...

Steve Trần

Chủ đề khác