Những đường lối sai lầm ở thung lũng Silicon

Khi tôi bắt đầu viết bài về công nghệ, những câu hỏi có vẻ đơn giản hơn như: Tên Twitter đến từ đâu? Truyền thông xã hội sẽ dân chủ hóa thông tin như thế nào? Đó là khi Facebook đưa tin về việc giúp kết nối những những người thân bị mất liên lạc lâu năm, khi mọi người ngạc nhiên trước sự đổi mới của Uber hơn là về những vụ bê bối quấy rối tình dục của công ty này.

Sang đến năm 2017, các đường lối sai lầm của Thung lũng Silicon đang dần lộ diện. Từ những vụ việc liên quan tới phân biệt giới tính tại các công ty công nghệ đến các vụ "chơi khăm" của Nga làm ảnh hưởng đến kết quả bầu cử, tất cả đều báo hiệu ngành công nghệ đang bị đe dọa. Trong loạt bài này của CNN, phóng viên sẽ đi sâu vào một nền văn hóa đang ngày có ảnh hưởng lớn, về chính trị và nỗi sợ hãi, cùng các vấn đề về bất bình đẳng giới của một trong những ngành công nghiệp có ảnh hưởng lớn nhất trên thế giới.

Thảm kịch Internet 2.0 của cộng đồng

Internet được cho là nơi thể hiện sự tự do, cho phép chúng ta chia sẻ những ý tưởng dù tốt hay xấu. Trong thế giới được các công ty công nghệ lập trình, con người sẽ lướt qua các luồng thông tin và tham gia các cuộc trò chuyện trực tuyến chất lượng. Nhưng giờ đây, những điều này nghe có vẻ lý tưởng và hơi ngây ngô. Andrew McLaughlin, một cựu giám đốc chính sách công tại Google cho biết, từ ẩn dụ hay nhất cho hiện trạng internet hiện nay chính là thảm kịch của cộng đồng.

"Nếu bạn có một khu vực công, chẳng hạn một công viên, và bất kỳ ai cũng có thể đến và ngắm cảnh mà không có bất cứ sự kiểm soát nào, thảm kịch sẽ là khu vực đó sẽ bị chiếm dụng".

Và khi công viên theo nghĩa ẩn dụ sụp đổ thì lý tưởng ở Thung lũng Silicon cũng vậy.

Ev Williams, đồng sáng lập Twitter và sáng lập Medium, luôn tin rằng nếu chúng ta có thể nói chuyện tự do, thì thế giới sẽ là nơi tốt hơn. Nhưng gần đây, ông nhận ra rằng không đơn giản như vậy.

"Tôi vẫn còn tin vào điều đó, nhưng tôi cũng nghĩ chúng ta đã quá ngây thơ", ông nói. "Mọi người sẽ không cảm thấy tự do nếu có một số loại hành vi nhất định chiếm ưu thế hoặc bị nhấn chìm trong một cuộc trò chuyện".

Bạn có thể nhận thấy rõ ràng điều này trên Twitter hàng ngày, nơi mà sự rối ren đang tràn lan và những chủ đề có ý nghĩa giảm xuống bởi một số trò chơi khăm.

McLaughlin cho biết: "Những người phân biệt chủng tộc có thể đính kèm bài diễn văn về phân biệt chủng tộc vào từng bài viết trên tweet". Ở nơi công cộng như thế, hãy tưởng tượng nếu những kẻ phân biệt chủng tộc có thể tạo ra một lượng robot vô hạn để lấn át những người còn lại, đó là điều được phép xảy ra trên internet.

Cập nhật trạng thái: điều phức tạp

Các CEO công nghệ giờ đây nhận ra rằng họ không thể cứ trung lập khi đề cập đến những nội dung trên nền tảng của mình. Sự khác biệt giữa quan điểm và sự thẳng thắn nằm ở đâu và ai là người đưa ra những quyết định này?

Williams nói: "Bạn rơi vào một khu vực mà hầu hết các công ty đều có cảm giác. Đó không phải là thứ gì đó thực sự phù hợp với mô hình của chúng ta, cũng không phải là thứ chúng ta có thể làm tốt. Tuy nhiên ngày càng có ít sự lựa chọn".

Giám đốc điều hành Cloudflare Matthew Prince đã miêu tả sắc nét khi ông quyết định loại bỏ trang The Daily Stormer ra khỏi nền tảng của mình, giúp bảo vệ các trang web khỏi các cuộc tấn công trực tuyến.

Ông đã đưa vào một bản ghi nhớ cho nhân viên: Một ngày, anh ta thức dậy và quyết định ai đó không nên được cho phép truy cập Internet. Ông lo lắng về sức mạnh đó, và bạn cũng nên lo lắng như vậy.

Sức mạnh đó có thể được xem là có động cơ chính trị, theo bà Marissa Streit, Giám đốc Đại học Prager.

Đại học Prager không phải là một tổ chức giáo dục thực sự. Nó được sáng lập bởi Dennis Prager, một nhà bảo thủ chuyên sản xuất các chương trình phát thanh và làm những video trực tuyến trên YouTube – các nội dung có hướng thúc đẩy tư tưởng bảo thủ.

"Các chủ đề của chúng tôi có ý thức hệ về bản chất", Streit nói. "Chúng tôi ủng hộ Mỹ. Chúng tôi tin vào tự do kinh tế".

Các video như "Làm thế nào phát triển trí thông minh của trẻ em về tiền" và Tổng thống Franklin;D Roosevelt có phải đã kết thúc được cuộc đại hủng hoảng?"– nhưng cũng có một số nội dung gây tranh cãi, như "Có phải 1 trong 5 phụ nữ bị hiếp dâm tại trường đại học?" và "Phân biệt giới tính - Tại sao tất cả lại nhầm lẫn?"

Streit nhận thấy một số nội dung bị phân loại là "bị giới hạn" trên YouTube, đó là cài đặt dành cho nội dung "dành cho người trưởng thành". Điều này làm cho việc tìm kiếm video trở nên khó khăn hơn.

Nhóm này có 250 video và khoảng 30 trong số đó đã bị YouTube giới hạn truy cập. Streit nói rằng cô rất bực với sự thiếu minh bạch này.

Chúng tôi luôn nhớ rõ về sứ mệnh của mình", cô nói, "Chúng tôi biết rằng chúng tôi đưa ra ý tưởng nào đó có thể hoặc không thể được mọi người đồng ý. Câu hỏi đặt ra là: liệu Google có phải là người duy nhất quyết định mọi người xem gì hay không"?

 Khi được hỏi về Prager, Google đã phản hồi trên toàn cầu rằng họ "cung cấp cho người xem một lựa chọn hạn chế hơn chứ không phải là kiểm duyệt. Trên thực tế, đây chính là loại công cụ mà quốc hội Mỹ đã khuyến khích".

"Chúng tôi đã có thể làm khác đi". Chúng tôi đã có thể chỉ cần nói "Họ đã vi phạm mục 13G của các điều khoản dịch vụ của chúng tôi", Prince nói, về quyết định làm trang Daily Stormer. "Nó sẽ vô nghĩa nếu chúng tôi làm nó, và nó vô nghĩa khi bất kỳ công ty công nghệ khác thực hiện nó. Đây là điểm quan trọng: Rất nhiều quyết định sai đã xảy ra".

Thành lập mới

Streit và Prince không phải là những người duy nhất lo lắng rằng các công ty công nghệ có quá nhiều quyền lực trên nền tảng của họ hơn những gì mọi người đang thấy.

Đáp lại, một số nền tảng thay thế đã nổi lên. Các trang như Hatreon, PewTube và Gab phục vụ các đối tượng gây tranh cãi, nhiều trong đó bị loại khỏi những trang tryền thống như: Patreon, YouTube và Twitter. Những nền tảng này nhỏ và có thể có ảnh hưởng hạn chế, tuy nhiên họ đang xây dựng cộng đồng những người phản đối sự ảnh hưởng của thung lũng Silicon. Các nhà sáng lập được tự do phát ngôn, tuy nhiên nền tảng của họ lại đưa ra tiếng nói về những ý thức hệ xấu xa.

Những gì chúng ta đang thấy với nền tảng phương tiện truyền thông xã hội là sự độc quyền kiểm soát thương mại trên Internet, Barry Lynn, giám đốc điều hành của Open Markets Institutes nói. "Khi những người này có quá nhiều quyền lực trong tay, thì bạn sẽ gặp nhiều vấn đề. Họ không chỉ lấy thông tin và lợi dụng cho mục tiêu chính trị, họ còn có thể sử dụng tùy tiện những thông tin đó".

Sự chia rẽ bên trong thung lũng Silicon

Sự trớ trêu không hề mất đi: Một nơi được hứa hẹn về sự đoàn kết, kết nối thế giới, đang phải chịu sự chia rẽ lớn bên trong mình. Trong bối cảnh chính trị hiện nay, bạn có thể tranh luận rằng công nghệ ở Thung lũng Silicon đang kéo chúng ta vào trong các vỏ bọc vô hình, với các thuật toán chỉ củng cố niềm tin của chúng ta. Trong khi đó, đằng sau những cánh cửa đóng kín, những người bảo thủ công nghệ đang hình thành nên một cộng đồng ngầm. Tôi đã nói chuyện với một số doanh nhân được cho là những người bảo thủ nhưng luôn giữ một bí mật chặt chẽ. Bảo thủ  trong công nghệ, điều đó đủ để đe dọa công việc của họ.

Aaron Ginn thành lập Lincoln Network, một cộng đồng cho những người bảo thủ và tự do. Ông nói nếu bạn là người bảo thủ ở thung lũng Silicon - dù bạn có bỏ phiếu cho Trump hay không- bạn cũng  được coi là có tính phân biệt chủng tộc hay đồng tính.

"Thực tế là nếu bạn có bất kỳ quan điểm cánh tả nào, bạn sẽ tự động được đưa vào nhóm đảng phái đó ", ông nói.

Aaron Ginn thành lập Lincoln Network, một cộng đồng cho những người bảo thủ và tự do trong làng công nghệ.

Thung lũng Silicon cũng đang phải giải quyết các vấn đề liên quan tới sự chênh lệnh giới tính và đa dạng chủng tộc, khá bất ngờ có một nhóm cảm thấy không đại diện cho: những người đàn ông giàu có, da trắng và bảo thủ. Cựu kỹ sư Google James Damore đã viết một bản ghi nhớ gây tranh cãi, trong đó chỉ trích sự thiếu đa dạng về ý thức hệ của Google và lý luận rằng các lý do "sinh học" giúp giữ lại số phụ nữ làm việc trong lĩnh vực công nghệ. Ông đã trở thành tâm điểm trong cuộc chiến tranh văn hóa của Thung lũng Silicon – đại diện cho tất cả những người đàn ông cảm thấy bị áp bức bởi các giá trị tự do.

Damore đã thuê Harmeet Dhillon, một luật sư về quyền công dân". Tôi đã luôn bảo vệ cho những người yếu thế và ngay bây giờ, những người bảo thủ là những người yếu thế ở thung lũng Silicon".

Quấy rối tình dục: cuộc sống trong thung lũng Silicon

Khi bạn nhìn vào mọi thứ đang nổi cộm, khi bạn nhìn thấy sự coi thường nữ giới như thế nào và vấn đề giới tính được khuếch đại lên trên các trang web như Twitter và Reddit, thật khó để nhận ra Thung lũng Silicon cũng bị ảnh hưởng bởi những cáo buộc về quấy rối tình dục và kỳ thị giới tính.

Tài khoản của Susan Fowler về quấy rối tình dục ở Uber mới chỉ là sự khởi đầu. Các báo cáo trong Thời báo New York, The Information và CNN Special phản ánh vô số trường hợp về hành vi xấu trong ngành công nghệ. Mặc dù các nhà lãnh đạo công nghệ đang tiến bộ hơn trong việc đối phó với những hành động quấy rối, những vấn đề sâu xa của việc phân biệt giới tính vẫn còn hiện diện.

Tuy nhiên, điều đang thay đổi là phụ nữ đang tiến bộ. Một trong những phụ nữ đó, Elizabeth Scott, đã đệ đơn kiện UploadVR, cáo buộc phân biệt giới tính, quấy rối và môi trường làm việc không thân thiện.

Sự việc này vẽ nên bức tranh của một công ty đầy rẫy những điều chưa chuẩn mực và chủ nghĩa phân biệt giới tính. Trong khi Scott chưa thể nói chi tiết vụ kiện, một cựu nhân viên khác, Daisy Berns đã công khai nói chuyện với CNN Tech lần đầu tiên. Một cựu quản lý của UploadVR, Berns đã kể lại một nền văn hoá bè phái, nơi mối liên hệ giữa người chủ và nhân viên nhạt nhòa, và phụ nữ ở công ty được giao nhiệm vụ dọn dẹp. Đối với Berns, điều đó có nghĩa là lượm đồ lót trên sàn nhà từ những bữa tiệc "văn phòng" do những người sáng lập vứt lại.

Người sáng lập Upload thừa nhận rằng phần lớn các nhiệm vụ dọn dẹp thường do phụ nữ đảm nhận - nhưng nói rằng đó là do chức năng của bản thân công việc của những người này.

Taylor Freeman, một trong những người đồng sáng lập nói: "Khi bạn điều hành tổ chức có các sự kiện và một không gian làm việc, phải có những người được giao nhiệm vụ duy trì hoạt động đó mọi lúc". Hai người này, nhà sản xuất sự kiện của chúng tôi và quản lý văn phòng của chúng tôi, đều là phụ nữ. Cuối cùng, thật không may là người quản lý văn phòng của chúng tôi vào thời điểm đó đã làm những việc đó".

Freeman thừa nhận rằng không khí trong những ngày đầu của công ty thiếu tính chuyên nghiệp, và đó là do họ còn thiếu kinh nghiệm - anh mới 23 tuổi khi bắt đầu Upload (đồng sáng lập Will Mason là 24 tuổi).

"Chúng tôi không bao giờ có ý định làm bất cứ điều gì sai trái hoặc đưa phụ nữ vào vị trí mà họ cảm thấy không có quyền lực hoặc như họ không được lắng nghe", ông nói. "Chúng tôi thực sự không có kinh nghiệm để tạo ra một nền văn hóa nơi họ có tiếng nói".

Freeman và Mason chịu trách nhiệm tạo môi trường làm việc. Họ cho biết công ty đã xây dựng được một bộ máy nhân sự, đã ngăn chặn nền văn hoá đảng phái và tuyển dụng những người điều hành để giúp đỡ công ty phát triển.

Tuy nhiên đó không phải là một quá trình thông suốt. Anne Ward, một trong những giám đốc điều hành được thuê để giúp đỡ công ty, đã từ chức sau bốn tháng.

Nhiều phụ nữ khác nói với chúng tôi rằng họ không thể chia sẻ các câu chuyện về UploadVR do sợ bị trả thù.

Chúng tôi bảo vệ danh tính của những người bảo thủ ở Thung lũng Silicon, họ nói rằng điểm mấu chốt là họ sẽ bị ảnh hưởng nếu họ "phản bội", nhưng phụ nữ trong ngành công nghệ đang tự hỏi làm thế nào họ có thể nói ra mà không ảnh hưởng tới công việc của mình.

Năm 2017, quấy rối tình dục ở Thung lũng Silicon vẫn còn tràn lan. Câu hỏi được hỏi trong các bảng tin nội bộ dành cho phụ nữ về công nghệ - bây giờ là gì?

Scott cảm thấy bất lực và cho biết vụ kiện 20 trang là tiếng nói của cô ấy."Nó thực tế trên văn bản", cô nói. "Sức mạnh của việc lên tiếng, ngay cả khi không ai tin bạn".

Nguyễn Huyền

Theo CNN