Lee Byung-Chul: chân dung và quá trình sáng lập tập đoàn Samsung (kỳ 2)

"Tôi đã lãng phí quá nhiều thời gian. Tôi phải làm điều gì đó có ý nghĩa"

Sau đêm ấy, ông trằn trọc với vô vàn suy nghĩ, khi ấy ông đã bước qua tuổi 25. Lee Byung-chul nhớ lại: "Con người ai cũng phải trải qua vài bước ngoặt trong cuộc đời. Có những khi do tự bản thân làm được, nhưng có lúc do mọi sự tìm đến với ta".

> Lee Byung-Chul: chân dung và quá trình sáng lập tập đoàn Samsung (kỳ 1)

KHỞI NGHIỆP VỚI CỬA HÀNG XAY XÁT GẠO Ở MASAN

Những ngày tháng hoang mang vô định cuối cùng đã nhen nhóm lên ngọn lửa kinh doanh trong ông. Trong những cuộc ăn chơi ở độ tuổi 20 của Lee Byung-chul luôn ẩn giấu một tham vọng da diết được làm việc và đạt được thành công, tham vọng ấy đã được ánh trăng soi rọi. Hơn 20 năm vô nghĩa ấy cuối cùng đã bùng cháy thành niềm mong mỏi được đương đầu với thử thách mới.

Ông không muốn an phận ở quê nhà, người dân Hàn Quốc đương thời vẫn còn nặng tư tưởng "sĩ, nông, công, thương", nghĩa là việc buôn bán là việc thấp kém nhất. Trên thực tế, ngay cả tầng lớp địa chủ có nhiều vốn liếng trong tay cũng không muốn đầu tư vào kinh doanh để kiếm tiền. Lee Byung-chul thì ngược lại, ông đã bước ra khỏi cuộc sống an nhàn để đi tìm cơ hội mới trên thương trường.

Mấy ngày sau, Lee Byung-chul bảy tỏ mong muốn mở công ty với cha. Cha ông nói: "Nếu con tự tin có thể làm được thì cha sẽ cho tiền vốn. Cha đã cắt sẵn cho con miếng đất 300 thạch gạo, con liệu mà sử dụng".

Lee Byung-chul trong tự truyện có viết: "Tôi không biết nếu quy đổi 300 thạch gạo sang giá trị tiền bây giờ thì khoảng độ bao nhiêu. Tôi chỉ biết chắc rằng nó đủ lớn để mình ăn sung mặc sướng, nhưng lại không đủ nhiều để đầu tư vào công việc kinh doanh".

Lee Byung-chul trăn trở chọn nơi để khởi nghiệp. Ông muốn kinh doanh ở Seoul vì ở đó có nhiều cơ hội để lựa chọn ngành nghề và cũng dễ kiếm được nhiều tiền, nhưng có vẻ số vốn của ông quá ít ỏi. Ông cũng cân nhắc những nơi khác như Busan, Deagu hay Pyeongyang. Nhưng thời bấy giờ, ở các thành phố lớn, người Nhật đang nắm quyền thương nghiệp nên rất khó để chen chân vào.

Cuối cùng, Masan với địa hình bằng phẳng do nằm giữa vùng đồng bằng Gimhae đã lọt vào tầm ngắm của ông. Toàn bộ nông sản của tỉnh Gyeongnam đều đổ hết về Masan, chỉ riêng số gạo chuyển đến Masan mỗi năm cũng đã lên đến vài triệu thạch. Ông liền bán mảnh đất của mình rồi lên đường đi Masan.;

Thành phố Masan sầm uất hiện nay

Lee Byung-chul không hề vội vàng. Đầu tiên, ông phân tích môi trường kinh doanh và chọn mặt hàng gạo, ông biết gạo chính là tiền. Trước khi bắt đầu làm một lĩnh vực mới, Lee Byung-chul suy tính rất kĩ, ông tính toán rất thận trọng trước khi làm việc gì và xem xét sự việc một cách hệ thống.

Lee Byung-chul tiến hành tìm hiểu những ngành kinh doanh liên quan đến gạo và đã lựa chọn ngành xay xát.

Ở Masan thời bấy giờ, mỗi năm cần xay xát hàng triệu thạch gạo. Các nhà máy xay xát ở Masan luôn chất hàng đống bao lúa chờ đến lượt. Thiết bị xay xát thiếu thốn đến độ ngay cả khi trả tiền trước cũng phải chờ đợi rất lâu. Lee Byung-chul đi một vòng khắp Masan để điều tra tình hình các cơ sở xay xát. Ông nhận thấy so với các cơ sở có quy mô rất lớn của Nhật, cơ sở của người Triều Tiên chẳng thấm vào đâu. Ông tiếp tục cân nhắc việc nên làm một mình hay làm cùng bạn bè. Sợ dồn hết vốn liếng vào một phi vụ thì quá rủi ro, nên ông bắt tay cùng với Chun Hyun-yong và Kim Jung-soo, mỗi người góp 10.000 won tiền vốn. Ban đầu, họ định sẽ mở một cửa hàng có quy mô lớn nhất ngay giữa trung tâm Masan nhưng số vốn không đủ. Lee Byung-chul bèn đến Ngân hàng Shiksan (tiền thân của Ngân hàng Công nghiệp) để xin vay vốn.

Ông dùng số tiền này cùng với số vốn sẵn có để mua thêm các thiết bị tối tân nhất. Một ngày mùa xuân năm 1936, tấm biển "Nhà máy xay xát gạo Hiệp Đồng" được dựng lên. Tuy nhiên kết quả kinh doanh sau một năm lại thất bại thê thảm, hơn một nửa số vốn đã tiêu tán. Một trong hai người đồng sự là Kim quyết định rút vốn ra.

Lee Byung-chul tiếp tục thận trọng phân tích nguyên nhân. Ông nhận thấy rằng mình quá ngây thơ khi cứ miệt mài xay gạo mà không quan tâm đến thời giá. Nhà máy của ông làm ăn thua lỗ là do luôn mua gạo lúc giá đang lên, rồi tiến hành xay xát và bán ra khi giá gạo đang xuống. Sau khi phân tích, ông quyết định làm cách khác. Khi giá gạo đang tăng, tâm lý các chủ cơ sở xay xát gạo là đợi tăng thêm nữa nên mua gạo vào, lúc này ông sẽ bán ra. Ngược lại khi giá gạo đang giảm, ông lại mua vào. Đây được xem là nguyên tắc cơ bản được áp dụng cho ngành đầu tư cổ phiếu hiện nay: Bán ra khi mọi người mua và mua vào khi mọi người bán.

Cuối cùng, ông đã gặt hái được thành công vang dội. Sau khi bù vào phần lỗ vốn trước đó, ông vẫn còn lãi được một khoản kha khá. Đợt quyết toán sau đó cho thấy ngoài phần vốn 30.000 won, cơ sở còn lãi thêm 20.000 won nữa.

Đa số mọi người khi chập chững kinh doanh lần đầu thường phát hoảng khi thấy lỗ, đến nỗi không còn suy nghĩ sáng suốt được nữa, nhưng Lee Byung-chul lại có khả năng giữ được sự tỉnh táo để xem xét một cách khách quan nguyên nhân thất bại, ngay cả trong những thời khắc gian nguy nhất. Đây chính là tố chất của người làm kinh doanh thực thụ.

Đầu cơ đất đai

Lee Byung-chul muốn dùng tiền kiếm được từ ngành xay xát gạo để đầu tư vào một lĩnh vực mới. Ông nhớ lại những khó khăn khi không thể tìm được một chiếc xe chở hàng trong quá trình vận hành cơ sở xay xát gạo.

Ông quyết định bước vào ngành vận tải, mua lại công ty sản xuất xe hơi Ilchul của Masan và 5 chiếc xe tải lớn đời mới nhất. Công ty vận tải của ông làm ăn phát đạt ngoài mong đợi. Điều này đã khiến ông bắt đầu tự tin hơn trong công việc kinh doanh.

Tiếp nối thành công trong kinh doanh xay xát gạo và vận tải, Lee Byung-chul dấn thân vào một ngành kinh doanh khác – nhà đất. Ông tính toán phương án vay tiền ngân hàng để mua ruộng đất rồi thuê tá điền cày cấy, số gạo thu hoạch được vẫn còn dư sau khi trả lãi ngân hàng.

Lee Byung-chul muốn mua đất bởi lúc này, giá gạo ổn định, trong khi chỉ có giá đất là liên tục giảm. Lý do là bởi để huy động binh lực, chính quyền Nhật Bản lập ra chế độ viện binh, dùng biện pháp cưỡng chế để ép thanh niên trai tráng ra chiến trường. Thiếu lao động, người dân ở nông thôn đua nhau bán ruộng đất nhưng không có ai mua.

Đầu cơ đất đai mang lại hiệu quả ngoài mong đợi. Chỉ sau một năm, vào vụ thu hoạch mùa thu, ông đã trở thành một đại điền chủ với 2 triệu pyeong đất, mang lại 10.000 thạch gạo mỗi năm.

Tuy nhiên, một sự kiện diễn ra một thời gian sau đó, đã lấy đi toàn bộ tài sản, công ty của ông.

Còn tiếp…

Trí Nguyễn

Theo sách "Bộ ba xuất chúng" Hàn Quốc