Hàng trăm công ty Mỹ bị người lao động tố phân biệt tuổi tác trong việc tuyển dụng nhân sự

Những công ty như Facebook, Amazon, Ikea,... bị tố đăng quảng cáo tuyển dụng chỉ nhắm đến giới trẻ, bỏ qua lực lượng lao động tuổi trung niên.

Theo Vox, vào tháng 12/2017, Hiệp hội công đoàn Hoa Kỳ - Communications Workers of America (CWA) đại diện cho 700.000 công nhân viên chức trên toàn nước Mỹ đã đưa đơn kiện các công ty lớn như Amazon, T-Mobile và Cox Media Group ra tòa án California với những hành vi phân biệt tuổi tác trong lao động. Bên nguyên đơn cho rằng những công ty lớn đăng quảng cáo tuyển dụng trên Facebook là chỉ để nhắm đến đối tượng người lao động trẻ.

Mọi chuyện cũng đều là do... Facebook, khi hãng đã đưa ra một mô hình kinh doanh mới giúp các công ty có thể hợp tác trả phí cùng Facebook đăng quảng cáo tuyển nhân viên, từ đó có thể tìm ra những người tài mà họ đang cần thông qua hồ sơ cá nhân như độ tuổi, nơi ở, trình độ học vấn. Trước đây, giới ủng hộ quyền bình đẳng đã kiện Facebook vì đã cho phép hiển thị những quảng cáo, tiếp thị mang tính phân biệt đối xử về tôn giáo, chủng tộc và cũng như giới tính của người dùng mạng xã hội trên.

Về phần mình, Facebook không chịu trách nhiệm pháp lý đối với những công ty đăng quảng cáo trái phép. Và giờ, CWA cũng đã kiện chính công ty này vì những quảng cáo tuyển nhân sự hướng đến người dùng trẻ tuổi, xem đây là hành động vi phạm quyền công dân. Ngay sau đó, Facebook đã lên tiếng phủ nhận cáo buộc ấy.

Rob Goldman, phó chủ tịch phụ trách quảng cáo của Facebook, đã so sánh hình thức quảng cáo tuyển dụng của công ty với hình thức tương tự trên các tạp chí dành cho giới trẻ, và như công nhận từ phía tòa án về hình thức quảng cáo tuyển dụng trên báo rằng đó không phải là phân biệt tuổi tác nên cũng chẳng có lý do gì mà việc làm của Facebook là sai, phạm pháp. Ông cho rằng mạng xã hội Facebook cũng giống như bao phương tiện truyền thông bình thường khác, cũng chỉ là công cụ quảng cáo giúp các công ty tuyển dụng nhân sự.

Trả lời phỏng vấn với ProPublica và New York Times, ông Goldman đáp lại cáo buộc của CWA rằng: "Thực tế, chúng tôi tiếp thị và quảng cáo trên quy mô rộng lớn, toàn diện chứ không hướng đến cụ thể một nhóm đối tượng nhất định nào. Mỗi công ty sẽ có chính sách tuyển dụng của riêng họ, có nơi cần những người lao động thâm niên, giàu kinh nghiệm, có nơi tuyển dụng nhân viên vào những công việc có tính đặc thù riêng, chỉ dành cho một nhóm đối tượng nhất định và giới hạn độ tuổi, chẳng hạn như nghề phi công".

Trước đó vào năm 2016, trong một cuộc điều tra riêng của ProPublica, Facebook đã bị chỉ trích vì cho phép các công ty chọn chỉ hiển thị quảng cáo trên New Feeds cho một nhóm người dùng nhất định, có thể sẽ dựa vào chủng tộc, tuổi tác của họ. Đây được xem là hành động bất hợp pháp trong quy định của mảng quảng cáo việc làm và nhà ở hiện nay. Do sức ép từ phía người dùng, vào tháng 2/2017, Facebook đã bổ sung thêm tùy chọn "gắn cờ" và cho phép xóa những quảng cáo mang tính sàng lọc dựa trên "đặc điểm sắc tộc" của mỗi người nhưng dù vậy, việc các công ty mua và chọn đối tượng để hiển thị quảng cáo trên Facebook thì vẫn không đổi. Và nhóm đối tượng được chọn lọc ấy có thể là phụ nữ, người khuyết tật và người dân tộc thiểu số,...

Quay về với vụ kiện phân biệt tuổi tác, bên nguyên đơn muốn tòa án ra lệnh cho các công ty, bao gồm cả chính Facebook, ngừng đăng quảng cáo tuyển dụng nhân sự có chọn lọc độ tuổi, bởi họ cho rằng đó là vi phạm các điều khoản trong Luật Lao động Mỹ năm 1967. Bộ luật quy định việc phân biệt đối xử với công nhân trên 40 tuổi trong các quảng cáo việc làm, tuyển dụng, và các cơ hội việc làm khác là trái pháp luật. Đồng thời, họ cũng đang tìm kiếm số lượng thiệt hại không xác định cho tất cả người dùng Facebook trên 40 tuổi bị ảnh hưởng cũng như chứng minh việc làm của các công ty là sai, khiến họ phải loại bỏ việc giới hạn độ tuổi người lao động.

Vấn đề phân biệt tuổi tác trong lao động từ lâu đã bị bỏ quên nhưng giờ, điều đó đang dần thay đổi.

Phân biệt đối xử với công nhân lớn tuổi từ lâu đã là một vấn đề lớn thường bị bỏ qua trong các cuộc thảo luận về quyền công dân. Số lượng khiếu nại kỳ thị tuổi tác được gửi đến Ủy ban Cơ hội Việc làm Bình đẳng Hoa Kỳ (EEOC) đã tăng đều đặn trong 10 năm qua. Chỉ trong năm 2017, có khoảng 20% những khiếu nại tương đương 18.000 lá đơn của người lao động đã được đệ trình lên cơ quan liên bang.

Theo nghiên cứu của các nhà kinh tế học tại Đại học Tulane và Đại học California Irvine (Hoa Kỳ) hồi năm 2017 đã chỉ ra rằng những người nộp đơn xin việc ở độ tuổi gần nghỉ hưu, nhất là phụ nữ, thường ít được các nhà tuyển dụng chọn hơn là các công nhân trẻ. Nghiên cứu đã so sánh tỷ lệ tiếp nhận từ các công ty với hơn 40.000 bản lý lịch giả ứng cử vào 135 việc làm khác nhau.

Vào năm 2017, Patrick Button, giáo sư kinh tế tại Đại học Tulane và cũng là đồng tác giả nghiên cứu trên, đã minh chứng cho các ủy viên EEOC thấy rằng liệu các luật liên bang có hiệu quả trong việc bảo vệ công nhân lớn tuổi hay không. Ông cho rằng: "Dường như luật chống phân biệt tuổi tác trong lao động hiện chỉ có hiệu quả đối với nam giới, còn phụ nữ lớn tuổi phải đối mặt với tình trạng đó rất nhiều. Điều đó đồng nghĩa với việc luật phân biệt tuổi tác vẫn chưa triệt để, vẫn chưa có hiệu quả tốt trong việc bảo vệ phụ nữ lớn tuổi, những người dễ tổn thương về mặt kinh tế".

Thái Âu