Cách mạng AI giúp chúng ta trả lời các vấn đề cơ bản nhất của triết học như thế nào? (phần 3)

Tôi là ai? Tôi được sinh ra để làm gì? Trong phần 3 này, câu trả lời cho hai câu hỏi trên sẽ được chuyên gia công nghệ hàng đầu thế giới Kaifu-Lee hé lộ qua việc nhìn lại những giá trị gia tăng mà trí tuệ nhân tạo đã đóng góp cho các doanh nghiệp, ngành công nghiệp.

Cách mạng ai giúp chúng ta trả lời các vấn đề cơ bản nhất của triết học như thế nào? (phần 1)

Cách mạng ai giúp chúng ta trả lời các vấn đề cơ bản nhất của triết học như thế nào? (phần 2)

Cựu chủ tịch Google Trung Quốc: Chỉ có hai quốc gia thật sự hưởng lợi từ cách mạng trí tuệ nhân tạo

Tóm tắt phần 2: sự bùng nổ của làn sóng trí tuệ nhân tạo thứ ba nhờ những tiến bộ phần cứng và đánh giá lại khả năng xảy ra kịch bản AI thống trị loài người

PHẦN 3: AI GIÚP GIA TĂNG GIÁ TRỊ NHƯNG CŨNG ĐEM LẠI NHIỀU THÁCH THỨC

(Ảnh: Reuters)

Những giá trị gia tăng và thách thức từ AI

Tôi hiện đang làm việc trong lĩnh vực đầu tư mạo hiểm. Chúng tôi làm việc với các công ty khởi nghiệp. Chúng tôi nhìn thấy các kết quả đã có nhiều tiến bộ chỉ nhờ ứng dụng các giải thuật đã được chứng minh là tốt vào các vấn đề thực tế của thế giới. Hiện nay chúng tôi đang ở giai đoạn mà mọi cây cho trái đều đang nở rộ. Có vô số mục tiêu dễ dàng giúp chúng tôi có thể tối đa hóa cơ hội của mình bằng cách tạo ra giá trị qua từng mục tiêu. Nhưng sự sáng tạo giá trị của chúng tôi chưa cần những tiến bộ khoa học mới. Các nhà khoa học nên tạm dừng (những tiến bộ khoa học mới) và sáng tạo ra giải thuật kế tiếp tốt hơn học sâu, và chúng tôi, trong không gian mạo hiểm khởi nghiệp sản phẩm, nên tối đa hóa giá trị. Giá trị của AI cực kỳ to lớn vì cuối cùng nó sẽ thay thế tất cả các công việc theo thói quen của chúng ta và làm chúng tốt hơn con người để tạo ra thật nhiều giá trị cho xã hội.

Có nhiều nghiên cứu đã nói về AI như là công nghệ của hôm nay dù không có những sáng chế mới. AI được ứng dụng vào tài chính, bệnh viện, chính phủ, giáo dục, và mọi loại lĩnh vực để tạo ra nhiều giá trị. Hãy nhìn vào McKinsey, Goldman Sachs, PWC. Chúng ta sẽ có khả năng làm được nhiều điều làm nên lịch sử hơn hẳn những gì chúng ta đang làm. Về cơ bản, giải thuật chỉ hoạt động nhờ điện sẽ vượt trội hơn con người trong tất cả những việc này. Dù bạn xem nó như sự gia tăng trong chuỗi giá trị hay là sự thay thế công việc theo thói quen của con người, số lượng giá trị rất lớn. Theo dự báo, trong 10-15 năm tới các công ty trên sẽ có giá trị 15, 20, 30 ngàn tỷ USD. Giả thuyết này tạo ra những lĩnh vực thú vị để đầu tư và làm kinh doanh.

Giả sử chúng ta xây dựng một hệ thống hỗ trợ pháp lý thông minh bằng AI, hệ thống này có thể giỏi hơn các nhà báo trong các bài viết ngắn. Hoặc chúng ta xây dựng một chương trình thay thế nhân viên vay nợ, dây chuyền sản xuất, lễ tân… Ồ, vậy điều gì sẽ xảy ra với những người đang làm những công việc đó? Trong một thế giới trừu tượng, nếu chúng ta tái cấu trúc thế giới từ tro bụi, chúng ta sẽ là những sinh vật người rất hạnh phúc bởi vì chúng ta nhờ máy móc giải quyết các công việc theo thói quen và mang tính lặp lại đó. Và rồi chúng ta có thể nâng mình lên những công việc tư duy, đổi mới, sáng tạo, giao tiếp xã hội, giải trí, những việc mình thích khác. Đó sẽ là một cuộc sống đầy bất ngờ. Tất cả chúng ta sẽ đối mặt với một tương lai 15-20 năm đầy thử thách phía trước, khi phân nửa lượng công việc bị máy móc thay thế. Sự hủy diệt công việc sẽ diễn ra trên phạm vi mà con người chưa từng chứng kiến.

Cách mạng công nghiệp đã diễn ra lâu hơn. Cách mạng công nghiệp đã tạo thêm công việc trong khi thay thế công việc. Trong khi việc chế tạo xe hơi, xe tự lái cần một vài tháng của các chuyên gia thì một dây chuyền sản xuất cho phép điều đó xảy ra với tỉ lệ thời gian thấp hơn bằng cách phân chia công việc thành các phần nhỏ. Một số công việc đã biến mất. Một số sẽ được tạo ra. Giá xe hơi đi xuống. Và tiền lương tuyển dụng sẽ tăng.

Trí tuệ nhân tạo có sự khác biệt bởi vì khi chúng ta tạo ra một nhân viên cho vay chuyên ra quyết định có nên cấp cho ai đó một khoản vay hay không chỉ thuần túy dựa trên thông tin định lượng thì nhân viên cho vay đó sẽ giỏi hơn 99% các nhân viên cho vay hiện có. Nhân lực hiện có sẽ bị thay thế ngay lập tức bởi vì đó chỉ là một vấn đề tối ưu hóa đơn giản-nhập mọi dữ liệu bạn biết về khách hàng vào, và đầu ra sẽ là khả năng tái thanh toán của khách hàng đó so với khả năng mặc định.

Tỉ lệ 99% là một phép toán định lượng dựa trên một lượng dữ liệu khổng lồ mà không có con người nào có khả năng so khớp được. Những người làm các công việc đó sẽ bị loại bỏ và phải làm một cái gì đó khác. Điều tương tự sẽ xảy ra trong các lĩnh vực an ninh, hỗ trợ pháp lý, kế toán, kể cả phóng viên và biên dịch viên.

Bây giờ, chúng ta đang chứng kiến những AI làm phiên dịch cũng như biên dịch viên nghiệp dư. Chúng vẫn chưa đạt tới mức chuyên nghiệp nhưng đủ tốt để giúp bạn khi đi du lịch. Có thể là, cuối cùng thì chúng ta cũng không phải học ngoại ngữ bởi vì chúng ta chỉ có một cái tai nhỏ để hiểu nghĩa những gì người khác nói. Sự bổ sung tuyệt diệu này sẽ giúp chúng ta tiện lợi hơn, năng suất, tạo ra giá trị, tiết kiệm thời gian, nhưng đồng thời chúng ta cũng nhận ra rằng các biên dịch viên sẽ bị sa thải.

Chúng ta ở đây để sáng tạo

Khi nghĩ về cách mạng công nghiệp, chúng ta thấy rằng nó đã làm nhiều điều tốt bằng cách tạo ra nhiều công việc. Tuy nhiên, đó là một quá trình đau đớn và có một số thủ thuật đáng ngờ. Chúng ta lại sắp sửa thấy tất cả những vấn đề này xảy ra một lần nữa và thậm chí tệ hơn thế trong cách mạng AI. Trong cuộc cách mạng công nghiệp, nhiều người đã bị thay thế và chiếm chỗ, và rồi phải sống trong nghèo đói. Nhìn chung vẫn có sự giàu có và tuyển dụng thêm, nhưng chỉ dành cho một số ít người.

Thật may mắn, cách mạng công nghiệp đã diễn ra trong một thời gian dài, nhờ đó mà có sự dịch chuyển từ từ để các chính phủ lần lượt làm việc với các nhóm bị sa thải. Trong cách mạng công nghiệp, đạo đức làm việc nhất định đã bị hủy hoại: Các nhà tư bản muốn phần tệ nhất của thế giới tin rằng, nếu họ làm việc chăm chỉ, kể cả khi đó là một công việc lặp lại theo thói quen, họ sẽ được trả lương, họ sẽ có được một sự giàu có nhất định, và điều đó trao cho họ phẩm giá và sự tự nhận thức. Là con người, chắc chắn đó không phải là cách chúng ta muốn được nhớ đến.

Cùng lúc đó, đó là cách mà hầu hết mọi người trên trái đất tin vào sự tồn tại của họ hiện nay. Và giờ đây điều cực kỳ nguy hiểm này lại xảy ra, bởi vì AI sắp lấy đi hầu hết công việc theo thói quen và lặp lại. Nó không chỉ là vấn đề của một số người mất việc và không được lãnh lương. Có khả năng điều cần được quan tâm là UBI (universal business intelligence - thu nhập căn bản đảm bảo) hoặc một loại kế hoạch thu nhập nào đó. Vấn đề là những người mất việc từng cảm thấy lý do để họ tồn tại là đạo đức công việc, làm việc chăm chỉ, mua được nhà, và chu cấp cho gia đình.

Công việc có tính chất lặp lại, ở mức độ mà bạn thích nhiếp ảnh hay thư pháp, bạn có thể làm lại nó nhiều lần và tin rằng mỗi tác phẩm có chút khác biệt-bạn tận hưởng nó, bạn đang trưởng thành, bạn đang nhận được sự yên tĩnh, bạn đang trưởng thành như một con người, tất cả những điều đó đều tuyệt vời. Nhưng nếu bạn để ai đó vào trong căn phòng phía sau nhà hàng, nơi mà tất cả những gì bạn làm cả ngày là cắt hành, hay bạn để ai đó trong một công xưởng, nơi tất cả những gì bạn làm là lắp ráp iPhones, hoặc nếu bạn là một kế toán sơ cấp và tất cả công việc của bạn là kiểm tra các con số trong sổ-những công việc đó không đem lại cho bạn sự giàu có. Chúng không khác nhau, không thú vị, và không giúp bạn trưởng thành như một con người. Những người hưởng lợi từ cách mạng công nghiệp chính là những người mà phần lớn thế giới nghĩ rằng việc hưởng lợi là lợi thế của họ. Đó là khi họ có thể bắt những người làm việc chăm chỉ làm giàu cho sổ sách và sự giàu có của mình.

(Ảnh: Daily Mail)

Sự tiến bộ toàn diện của trí tuệ nhân tạo khiến tôi nghĩ về lý do tôi bắt đầu cuộc hành trình này. Đó là việc hình dung ra cách bộ não của chúng ta làm việc, không phải qua các hệ thống chuyên gia, không phải qua các mạng lưới thần kinh hay giờ đây là học sâu. Liệu điều đó có phải là câu trả lời thật sự? Gần đây, tôi vừa nhận ra rằng hành trình này có một phần cực kỳ thành công. Chúng ta sắp thấy học sâu tạo ra hàng chục ngàn tỉ USD của cải cho nhân loại. Chúng ta sắp thấy nhiều công việc theo thói quen bị thay thế để chúng ta có thêm thời gian rảnh cho đôi tay của mình.

Cùng lúc đó, học sâu chẳng liên quan gì tới cách mà bộ não của chúng ta làm việc. Chúng ta có tình yêu, chúng ta có cảm xúc, và chúng ta có sự tự nhận thức. DNA của chúng ta được lặp lại qua hàng tỉ năm để đem lại cho loài người sự tồn tại trên hành tinh này, và tất cả những thứ làm nên con người chúng ta chẳng liên quan gì đến những thứ được gọi là AI. Và khi chúng ta nói AI hẹp, AI đang tối ưu hóa, đó thật sự là tất cả chúng. Đó là một cỗ máy, một công cụ. Kể cả khi AI lái xe đưa chúng ta đi vòng quanh trong một phương tiện tự lái, nó cũng không thể suy nghĩ một cách thông minh. Và cuối cùng, AI không thể tư duy bằng tri giác phổ biến như con người.

Theo một cách nào đó thì kể cả trí tuệ nhân tạo cũng là một cái tên không phù hợp. Khi chúng ta nghĩ về trí thông minh, có nhiều loại trí thông minh khác nhau. Nếu ai đó làm việc cực kỳ tốt nhưng chỉ làm một việc duy nhất, liệu chúng ta có gọi đó là trí tuệ cá nhân? Nếu họ không thể giải thích vì sao họ làm những gì họ đã làm ngoài việc biết rằng cổ phiếu có tiềm năng nhất để mua hôm nay là cổ phiếu này, hoặc chúng ta không nên vay tiền của người này vì khả năng tái thanh toán mặc định chỉ có 23%. Đó có phải là thông minh thật sự? Tôi không nghĩ vậy.

Linh Trần (Theo Edge)

(còn tiếp)