VnReview
Hà Nội

Trung Quốc bắt đầu xếp hạng công dân bằng hệ thống “tín dụng xã hội”: Những hình phạt đáng xấu hổ đón chờ kẻ không biết điều

Chính phủ Trung Quốc lên kế hoạch sẽ xếp hạng toàn bộ công dân của mình vào năm 2020. Theo đó, người dân Trung Quốc sẽ được thưởng hoặc bị trừng phạt dựa trên hành vi của mình.

Theo Business Insider, Trung Quốc đang thiết lập một hệ thống xếp hạng quy mô rất lớn để theo dõi hành vi của 1,4 tỷ người dân của mình, xếp hạng tất cả dựa trên "tín dụng xã hội" của họ.

"Hệ thống tín dụng xã hội", được công bố lần đầu tiên vào năm 2014, ra đời với mục đích củng cố ý niệm "giữ lòng tin là vinh quang, và phá vỡ lòng tin là sự đáng hổ thẹn" của chính phủ Trung Quốc.

Chương trình này được dự kiến sẽ triển khai trên phạm vi toàn lãnh thổ Trung Quốc vào năm 2020, nhưng ngay bây giờ đã được thử nghiệm trên hàng triệu người dân. Đề án này là bắt buộc, không một tỉnh/thành phố nào được phép từ chối.

Hiện tại, hệ thống tín dụng này vẫn hoạt động như một cái bánh được chia làm nhiều miếng – một số nơi được điều hành bởi hội đồng thành phố, một số nơi khác lại được thực hiện bởi các công ty công nghệ tư nhân.

Giống như điểm tín dụng tài chính, điểm tín dụng xã hội của một người có thể tăng hoặc giảm tùy thuộc vào hành vi, ứng xử của người đó. Công thức chính xác để tính điểm vẫn là một bí mật chưa được tiết lộ - nhưng có thể kể một số hành vi khiến bạn bị trừ điểm như lái xe ẩu, hút thuốc lá tại khu vực cấm hút thuốc, mua quá nhiều trò chơi điện tử(?) và phát tán tin giả trên mạng xã hội.

Cấm đi máy bay, tàu hỏa

Một ga tàu tại Hàng Châu, Trung Quốc

Ngay lúc này, Trung Quốc đã bắt đầu trừng phạt mọi người bằng cách hạn chế khả năng đi lại của họ.

Theo Channel News Asia đưa tin hồi tháng 3, 9 triệu người dân Trung Quốc có điểm tín dụng thấp đã bị cấm mua vé cho các chuyến bay nội địa. Những tùy chọn "xa xỉ" cũng bị từ chối – 3 triệu người Trung Quốc đã bị cấm mua vé tàu hạng doanh nhân.

Hệ thống xếp hạng cũng sẽ phạt nặng những hành khách có hành vi không tốt, bao gồm trốn vé, đứng chắn lối ra vào hay hút thuốc ở nơi cấm hút thuốc.

Bóp băng thông mạng internet

Theo Foreign Policy, hệ thống tín dụng sẽ theo dõi người dùng xem họ có thanh toán hóa đơn đúng hạn hay không – giống như việc các ngân hàng/công ty tài chính theo dõi quá trình thanh toán khoản vay của người dân.

Các hành vi có thể khiến người dân Trung Quốc bị trừ điểm tín dụng bao gồm bỏ ra quá nhiều tiền và thời gian để chơi trò chơi điện tử, lãng phí tiền bạc vào những-món-đồ-vớ-vẩn và đăng tải chúng lên những nền tảng mạng xã hội.

Lan truyền tin tức giả mạo, đặc biệt là tin về tấn công khủng bố hay an ninh hàng không, sẽ bị phạt rất nặng.

Cấm người dân – hoặc con của họ - đi học ở những trường tốt nhất

Các em học sinh Trung Quốc trong nghi lễ quốc ca ở một trường tiểu học tại Thượng Hải

Tờ Beijing News từng đưa tin, 17 người dân Trung Quốc vào năm ngoái đã bị cấm đi học/tiếp tục việc học của mình vì không tham gia nghĩa vụ quân sự.

Hồi tháng 7 năm nay, một trường đại học tại Trung Quốc đã từ chối một sinh viên đủ điểm thi vào trường vì bố của sinh viên đó có điểm tín dụng thấp.

Không cho tiếp cận những công việc tốt nhất

Tòa nhà Quốc hội Trung Quốc tại Bắc Kinh

Những cá nhân "phá vỡ lòng tin" cũng sẽ không được phép làm việc tại các công ty nhà nước hoặc các ngân hàng lớn.

Một số tội danh, như lừa đảo và tham ô, cũng sẽ ảnh hưởng rất lớn đến tín dụng xã hội.

Cấm không cho sử dụng các khách sạn cao cấp nhất

Khách sạn Bắc Kinh

Những người không thực hiện nghĩa vụ quân sự cũng sẽ bị cấm khỏi nhiều khách sạn và kỳ nghỉ. Hệ thống tín dụng xã hội thưởng phạt rất phân minh trong trường hợp này, khi những người có điểm cao sẽ nhận được nhiều "ưu đãi" như được đẩy nhanh quá trình phê duyệt khi xin hồ sơ đi du lịch những nơi như châu Âu. Một phụ nữ giấu tên tại Bắc Kinh cũng từng chia sẻ với BBC năm 2015 rằng cô có thể đặt phòng tại khách sạn hạng sang mà không cần phải đặt cọc vì có điểm tín dụng tốt.

Cấm nuôi chó, tịch thu chó

Một người phụ nữ ôm chú chó của mình giữa con đường đang tắc nghẽn tại tỉnh An Huy

Thành phố Tế Nam phía đông Trung Quốc bắt đầu thực thi hệ thống tín dụng xã hội cho các chủ sở hữu chó vào năm 2017, qua đó các chủ vật nuôi sẽ bị trừ điểm nếu cho chó đi bộ mà không giữ dây xích hoặc gây mất trật tự công cộng.

Những người có điểm thấp sẽ bị tịch thu chó và phải làm bài kiểm tra các quy định bắt buộc đối với quyền sở hữu vật nuôi.

Bị công khai danh tính

Nêu tên trước công chúng cũng là một trong những hình phạt hiện có. Thông báo của chính phủ năm 2016 khuyến khích các công ty tham khảo danh sách đen trước khi thuê người hoặc ký kết hợp đồng.

Tuy nhiên, người dân Trung Quốc sẽ được tòa án thông báo trước khi bị thêm vào danh sách đen, và họ được phép kháng cáo trong vòng 10 ngày kể từ ngày nhận được thông báo.

Vẫn chưa rõ khi nào thì danh sách đen này được áp dụng.

via GIPHY

Một bản mẫu của danh sách đen đang được dùng để trừng phạt

Danh sách ở cột bên trái hiển thị tên của các cá nhân cùng với mã số của họ, còn cột bên phải là tên các công ty.

Li Xiaolin, một luật sư từng bị đưa vào danh sách đen năm 2015 cho biết, anh không thể mua vé máy bay để về nhà sau chuyến công tác nước ngoài, và anh cũng không được làm hồ sơ cấp thẻ tín dụng.

Trong video dưới đây, một tàu siêu tốc tại Trung Quốc phát thông điệp cảnh báo hành khách nên cư xử đúng mực – nếu không "hành vi của họ sẽ bị ghi lại trong hệ thống tín dụng cá nhân".

VH

Chủ đề khác