Thuốc H-Capita theo nhiều tài liệu và nhân chứng tại phiên tòa xét xử vụ việc của công ty VN Pharma thì có nguồn gốc từ Ấn Độ, được mạo danh là xuất xứ của Canada.
Thuốc H-Capita có nguồn gốc từ Ấn Độ?
Suốt từ khi vụ án về việc nhập khẩu thuốc H-Capita được công ty VN Pharma nhập khẩu vào Việt Nam, rất nhiều câu hỏi đã xoay quanh việc sản phẩm này có nguồn gốc từ đâu. Đến những ngày gần đây, khi mà phiên xét xử vụ buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh xảy ra tại Công ty cổ phần VN Pharma diễn ra thì câu hỏi này một lần nữa lại gây xôn xao dư luận.
Tại phần trình bày trước tòa về vụ việc, ông Nguyễn Thành Lâm, Phó Cục trưởng Cục quản lý dược cho biết trong quá trình kiểm tra các phần việc có liên quan đến lô thuốc chữa ung thu H-Capita do công ty cổ phần dược phẩm VN Pharma nhập về Việt Nam, Bộ Y tế đã cử đoàn công tác sang làm việc tại nhà máy Affy Prenterals của Ấn Độ. Nhà máy này xác nhận có bán lô thuốc H-Capita cho một công ty tại Ấn Độ. Công ty này bán lô thuốc cho VN Pharma. Như vậy, những thông tin này cho thấy lô thuốc H-Capita có nguồn gốc từ Ấn Độ.
Cùng với đó, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, ngày 15/9/2017 Thanh tra Chính phủ đã tiến hành thanh tra trực tiếp tại Bộ Y tế, kiểm tra, xác minh tại công ty VN Pharma, 06 tỉnh thành phố trực thuộc trung ương, 4 bệnh viện trung ương và các tập thể, cá nhân liên quan. Đến ngày 13/9/2019, Thanh tra Chính phủ đã ban hành kết luận thanh tra về vụ việc trong đó có nội dung về nguồn gốc của thuốc H-Capita. Theo đó, trong các tài tiệu thu thập được (đã được Cục quản lý dược bang Himachal - Ấn Độ, Bộ nội vụ bang Himachal - Ấn Độ, Bộ Ngoại giao Ấn Độ, Đại sứ quán Việt Nam tại Ấn Độ xác nhận) thì: Lô thuốc 9.300 hộp H-Capita do nhà máy Affy Parenterals của Ấn Độ sản xuất ngày 5/3/2014, lô số CTP0314B1 (WHO/GMP), hạn sử dụng 4/4/2016, phiếu kiểm tra xuất xưởng ngày 05/3/2014 đạt các tiêu chuẩn sản xuất, trong đó: hàm lượng hoạt chất chính Capecitabine đạt 99,54%, hàm lượng tạp chất không định danh 0,048%. Số thuốc này Công ty Affy Parenterals bán cho công ty Magnolia limited (địa chỉ 11/621, Sai-Krupa Bldg. Pum Bhiwandi, Thane, Ấn Độ), Công ty Magnolia limited lại bán lại cho Công ty VN Pharma thông qua công ty lấy tên là Helix Pharmaceuticals Inc. Số thuốc này được vận chuyển đến Singapore, sau đó vận chuyển về Sân bay Tân Sơn Nhất.
Lá thư từ Hiệp hội Dược Ấn Độ gửi đến Tòa phúc thẩm Thành phố Hồ Chí Minh
Theo các thông tin trên báo Tiền Phong, ngày 18/10/2017, ông Subrata Kumar Burman, có hộ chiếu số Z 3761180, Quốc tịch Ấn Độ - là thành viên cao cấp của Hiệp hội Dược Ấn Độ đã có thư 'cung cấp tài liệu' gửi đến TAND Thành phố Hồ Chí Minh. Trong nội dung bức thư này, thông tin về lô thuốc 9.300 hộp do VN Pharma nhập về Việt Nam cũng được sản xuất tại công ty Affy Parenterals, có địa chỉ tại Vill Gullarwala, Sai road, Baddi, distt. Solan (HP), Ấn Độ. Công ty này được cấp chứng nhận WHO - GMP, chuyên sản xuất nhiều loại thuốc gồm viên nén, viên con nhộng, sản phẩm ngoài da... Ông Subrata cũng cho biết việc làm hồ sơ giả để xin cấp quota nhập khẩu, giả mạo xuất xứ để trục lợi là trách nhiệm của công ty VN Pharma, công ty sản xuất phía Ấn Độ không liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp vào việc làm sai trái đó.
Trong những diễn biến mới nhất tại phiên tòa xét xử, ông Ngô Nhật Phương (doanh nhân, chồng ca sĩ Trang Nhung) có mặt với tư cách là người có quyền lợi liên quan. Nhân vật này một lần nữa khẳng định thuốc H-Capita có nguồn gốc từ Ấn Độ và cho rằng đây là thuốc thật, các bị cáo làm giả hồ sơ nhãn mác, biến thành hàng Canada để trục lợi vì hàng Canada giá cao gấp 5 lần Ấn Độ. Ông Phương cũng cho biết có quen biết và được người làm trong Hiệp hội Dược Ấn Độ nhờ tìm người dịch hồ sơ, giúp họ nộp lên cơ quan chức năng về loại thuốc này. Trước phiên toà này, phía Ấn Độ lo ngại thông tin thuốc giả sẽ ảnh hưởng đến thị trường của họ nên cử người nộp hồ sơ, tài liệu cho cơ quan điều tra.
Theo những thông tin từ Bộ Y tế, thuốc H-Capita có dược chất Capecitabine - có tác dụng chữa bệnh ung thư với kết quả giám định là 97,5%, trong khi tiêu chuẩn chất lượng cho phép không thấp hơn 93% và không lớn hơn 105%. Loại thuốc này chứa dược chất như ghi trên nhãn, không mạo tên hay kiểu dáng công nghiệp của thuốc nào. Được biết, Capecitabine là tên một hoạt chất, được nghiên cứu và phát triển bởi tập đoàn dược phẩm Hofmann-La Roche, dùng làm thuốc uống hóa trị, sử dụng trong điều trị ung thư đại trực tràng, ung thư dạ dày và ung thư vú di căn.
Như vậy, xét từ những bằng chứng trên thì nhiều khả năng thuốc H-Capita có nguồn gốc từ Ấn Độ, được sản xuất ở một nhà máy có chứng nhận WHO - GMP và có khả năng chữa bệnh trong việc điều trị ung thư tại quốc gia ở Nam Á này.
Thuốc H - Capita là thuốc thật hay giả?
Theo cáo trạng của VKSND tối cao, nguồn gốc lô thuốc mà H-Capita nhập về không phải là từ Canada như trên giấy tờ. Trên các thùng thuốc có dán tem kiểm tra an ninh tại sân bay của Ấn Độ và dán tem vận chuyển từ Ấn Độ về Singapore; tuy nhiên Interpol Ấn Độ trả lời không có thông tin về lô thuốc này.
Số thuốc H-Capita sau khi được xuất xưởng ở Ấn Độ đã đi 'vòng quanh thế giới' trước khi đến được Việt Nam. Cụ thể, công ty Affy Parenterals đã bán cho 1 công ty khác của Ấn Độ, sau đó được bán cho một công ty lấy tên là Helix Pharmaceuticals Inc. (địa chỉ tại Canada), vận chuyển đến Singapore rồi về sân bay Tân Sơn Nhất (TP.HCM) và được cấp phép nhập khẩu vào Việt Nam. Sau đó, VN Pharma đã làm giả các loại giấy tờ để tham gia đấu thầu và trúng thầu tại nhiều bệnh viện. Kết quả xác minh cho thấy công ty Helix Pharmaceuticals và nội dung hợp pháp hóa lãnh sự trên giấy tờ là giả mạo. Như vậy, VN Pharma đã làm giả giấy tờ để nhập thuốc từ Ấn Độ về nhưng lại nói rằng nó có nguồn gốc từ Canada để kiếm lợi.
Tổng cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng Bộ khoa học và Công nghệ xác định mã số, mã vạch in trên vỏ hộp thuốc H-Capita không được đăng ký bởi quốc gia nào. Trong khi đó cảnh sát Canada xác định, Công ty Helix không được cơ quan chức năng cấp giấy phép hoạt động về dược. Như vậy, theo những bằng chứng thu thập được thì lô thuốc H-Capita nhập về không có nguồn gốc sản xuất tại Canada như VN Pharma công bố.
Theo định nghĩa của Tổ chức Y tế Thế giới WHO, thuốc giả là sản phẩm được gắn nhãn hiệu sai một cách gian dối và có chủ đích về đặc tính hoặc nguồn gốc. Đồng thời thuốc giả có thể bao gồm sản phẩm với đúng hoặc sai hoạt chất, không có hoạt chất hoặc không đủ hàm lượng hoạt chất hoặc với bao bì giả.
Còn theo khoản 33, điều 2, Luật Dược 2016 có quy định thuốc giả là thuốc được sản xuất thuộc một trong các trường hợp sau đây:
- Không có dược chất, dược liệu;
- Có dược chất không đúng với dược chất ghi trên nhãn hoặc theo tiêu chuẩn đã đăng ký lưu hành hoặc ghi trong giấy phép nhập khẩu;
- Có dược chất, dược liệu nhưng không đúng hàm lượng, nồng độ hoặc khối lượng đã đăng ký lưu hành hoặc ghi trong giấy phép nhập khẩu, trừ thuốc không đạt tiêu chuẩn chất lượng quy định tại Khoản 32 Điều này trong quá trình bảo quản, lưu thông phân phối;
- Được sản xuất, trình bày hoặc dán nhãn nhằm mạo danh nhà sản xuất, nước sản xuất hoặc nước xuất xứ.
Chiếu trên các điều điều luật vừa kể trên thì những hộp thuốc H-Capita của VN Pharma nhập về Việt Nam có thể được coi là thuốc giả bởi đã mạo danh nhà sản xuất, nước sản xuất hoặc xuất xứ.
Tuy nhiên, cần phải nói thêm rằng chủ tọa phiên tòa xét xử vụ án của VN Pharma đã lưu ý phiên tòa này xét xử các bị cáo về tội Buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, tức là thuốc được xác định là hàng giả chứ không nói thuốc H-Capita là thuốc giả.
Theo khoản 8, điều 3 của 'Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng' có một quy định rằng hàng giả là 'Hàng hóa có nhãn hàng hóa, bao bì hàng hóa ghi chỉ dẫn giả mạo về nguồn gốc hàng hóa, nơi sản xuất, đóng gói, lắp ráp hàng hóa'. Như vậy, theo quy định này thì những hộp thuốc H-Capita là hàng giả.
T.T