Thưởng Tết 2020: Chủ doanh nghiệp có buộc phải thưởng tết không?

Việc thống kê gồm 4 nhóm doanh nghiệp chính trong nền kinh tế gồm: Công ty TNHH 1 thành viên do Nhà nước là chủ sở hữu, doanh nghiệp có vốn góp của Nhà nước, doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp FDI. Vì Tết Nguyên đán năm 2020 về sớm hơn mọi năm nên hạn gửi báo cáo là ngày 20/12.

Cứ mỗi khi cuối năm đến, câu chuyện doanh nghiệp thưởng tết bao nhiêu lại 'nóng' trên các diễn đàn mạng và cả báo chí. Tết Nguyên Đán 2019, thưởng tết trung bình của cả nước là 10,032 triệu đồng trong đó mức cao nhất thuộc về một doanh nghiệp ở thành phố Hồ Chí Minh khi đạt 1, 17 tỷ đồng và cũng có 4 doanh nghiệp gặp khó khăn không thưởng cho người lao động.

Thưởng tết của các năm tùy thuộc vào tình hình kinh doanh của doanh nghiệp. Đơn vị nào 'làm ăn tốt', lãi nhiều thường chi thưởng rất hào phóng cho người lao động còn nơi nào 'làm ăn bết bát' thì thưởng rất bèo bọt chỉ vài trăm nghìn hoặc không có thưởng. Đôi khi các đơn vị khó khăn đến mức không chi thưởng cho nhân viên bằng tiền mà tặng hiện vật coi như như là một món quà. Như năm 2018, trường tiểu học Lại Sơn ở Kiên Hải, Kiên Giang thưởng cho giáo viên 2 hộp nước mắm (4 chai). Có giáo viên đã giảng dạy học sinh 31 năm ở trường này vẫn chỉ được thưởng 2 hộp nước mắm. Hoặc trong năm 2016, một doanh nghiệp ở thành phố Hồ Chí Minh đã thưởng cho nhân viên mỗi người 1 thùng tương ớt, riêng lãnh đạo được thưởng hẳn 2 thùng.

Thậm chí, nhiều doanh nghiệp còn tận dụng 'của nhà trồng được' để tặng thưởng cho nhân viên. Năm 2016, một doanh nghiệp ở thành phố Hồ Chí Minh tặng nhân viên giò bò hoặc giò ngựa bạch để thay cho thưởng tết. Đây chính là những thứ mà đơn vị này làm ra để bán cho khách hàng ngày tết. Cũng trong năm 2016, một cơ sở sản xuất ở Đan Phượng (Hà Nội) thưởng tết cho nhân viên bằng 100.000 đồng và kèm theo đó là mỗi loại hương một bó.

Vấn đề thưởng tết ở từng doanh nghiệp từ trước đến nay được dư luận rất quan tâm bởi với số tiền nhận được, người lao động có thể trang trải nhiều thứ và lo cho gia đình một cái tết yên ấm hơn. Tuy nhiên, mức thưởng tết chênh lệch giữa các công ty khiến nhiều người đặt câu hỏi rằng liệu doanh nghiệp có bắt buộc phải thưởng tết cho nhân viên không. Trên thực tế, dù đã có nhiều ý kiến cho rằng nên đưa việc thưởng tết vào quy định cụ thể thì hiện tại điều này vẫn chưa được đưa vào các văn bản pháp luật chính thức.

Đến hiện tại việc thưởng tết vẫn phụ thuộc vào tình hình hoạt động của công ty cũng như năng suất lao động của nhân viên. Không có quy định riêng về thưởng tết trên bất kỳ văn bản pháp luật nào nên doanh nghiệp có toàn quyền quyết định việc thưởng tết. Tuy nhiên, để khuyến khích nhân viên làm việc hiệu quả hơn, tăng năng suất thì phần lớn các doanh nghiệp vẫn sẽ thưởng tết cho người lao động.

Theo điều 103, Luật lao động 2012, tiền thưởng cho người lao động được quy định như sau:

1. Tiền thưởng là khoản tiền mà người sử dụng lao động thưởng cho người lao động căn cứ vào kết quả sản xuất kinh doanh hằng năm và mức độ hoàn thành công việc của người lao động.

2. Quy chế thưởng do người sử dụng lao động quyết định và công bố công khai tại nơi làm việc sau khi tham khảo ý kiến của tổ chức đại diện tập thể lao động tại cơ sở.

Như vậy, trong văn bản luật hiện hành đang quy định tiền thưởng cho người lao động sẽ do doanh nghiệp quyết định. Tuy vậy, người lao động sẽ được hưởng tiền thưởng nếu điều này được thỏa thuận trong hợp đồng lao động hoặc có trong quy chế nội bộ của công ty. Hiệu quả, năng suất lao động và tình hình doanh thu của doanh nghiệp sẽ là yếu tố chính để quyết định mức thưởng là bao nhiêu.

T.T