Twitch là thiên đường cho nạn xâm phạm bản quyền trực tiếp thể thao

Khi nền tảng này ngày càng trở nên phổ biến, thì người dùng cũng dễ dàng tìm thấy những nội dung livestream bất hợp pháp liên quan bóng đá, boxing, và các trận đấu võ thuật MMA hơn.

Khi cầu thủ Roberto Firmino của Liverpool ghi bàn thắng duy nhất cho câu lạc bộ tại FIFA Club World Cup vào ngày 21/12 trước 45.000 khán giả trực tiếp, thì có ít nhất gấp đôi con số đó đang tìm đến một nơi mà ai cũng nghĩ sẽ phù hợp hơn với FIFA 20 – một trò chơi điện tử: nền tảng streaming mang tên Twitch.

Khi trận đấu bước sang những phút gay cấn, 3 trong số top 10 lievestream xuất hiện trên Twitch đang phát đồng thời trận đấu FIFA Club World Cup đó, với số người xem lần lượt là 14.000, 33.000 và 53.000. 7 livestream còn lại trong danh sách là những thứ hết sức bình thường trên Twitch: một vài người stream Fornite, một giải đấu CS:GO, và một người livestream FIFA 20. Những stream thể thao "lậu" kia được phát trực tiếp hàng giờ liền.

Vấn nạn xâm phạm bản quyền một cách lộ liễu như trên không phải chỉ diễn ra ở Club World Cup. Twitch đã luôn, và vẫn là nơi lý tưởng cho những buổi phát sóng thể thao bất hợp pháp; một trận boxing hồi cuối tháng 12 năm ngoái thu hút đến hơn 86.000 người xem – một số còn spam những nội dung tục tĩu trong khung chat bên cạnh – và một trận bóng đá hồi giữa tháng 1 năm nay thì được livestream bởi 3 tài khoản khác nhau và có tổng cộng đến hơn 70.000 người xem. Dù Twitch thường xuyên "giải tán" chúng khi các trận đấu còn đang diễn ra, vô vàn các livestream đăng tải bởi các tài khoản tạm bợ với những cái tên vô hại như "Untitled" (Không tiêu đề) vẫn lách qua được khe hẹp và nhanh chóng lôi kéo hàng chục ngàn người xem.

Phát sóng trực tiếp thể thao "lậu" đã là vấn đề nhức nối mà cả chính phủ và các công ty tư nhân tìm cách giải quyết trong hơn 15 năm qua. Tại một phiên điều trần trước Ủy ban Tư pháp vào năm 2009, đại diện Lamar Smith của Texas đã đề cập đến sự gia tăng chóng mặt của nạn phân phối trái phép các chương trình thể thao trực tiếp. "Tại sao lại mua bò nếu bạn có thể có sữa uống miễn phí?" – ông hỏi. "Tại sao phải trả tiền xem các sự kiện thể thao nếu bạn có thể xem nó miễn phí trên mạng?"

Một vị phó chủ tịch cấp cao của Justin.tv – tiền bối của Twitch – giải trình vào thời điểm đó rằng công ty sử dụng phần mềm lọc đặc biệt có khả năng so sánh các livestream với các nội dung đã có bản quyền và xóa bỏ những thứ xâm phạm bản quyền. Đại diện Bob Goodlatte của Virginia tranh cãi rằng, so với một nền tảng như YouTube, tốc độ và tính đồng thời của livestreaming dẫn đến một loạt những thách thức khi muốn triệt phá, ví dụ như, một stream UFC "lậu", trước khi nó gây ra những thiệt hại về tài chính. Đó là những gì diễn ra 10 năm về trước.

Với việc giá trị của bản quyền truyền thông thể thao nay đã vượt mức 20 tỷ USD, các công ty nắm giữ bản quyền ngày càng có lý do chính đáng hơn để "canh giữ" kho báu của mình. Ấy thế nhưng vấn nạn phát và xem "lậu" vẫn tiếp diễn, một phần bởi rất khó để các công ty nắm giữ bản quyền có thể phát hiện ra điều đó. Website chuyên tổng hợp stream là FirstRow Sports có một bộ sưu tập hoành tráng các livestream lậu liên quan đủ mọi bộ môn thể thao, từ hockey băng đến bóng rổ, và thu hút hơn 300.000 người ghé thăm trang mỗi ngày. Chỉ tính riêng tháng 1/2019, các fan thể thao đã truy cập vào các trang web phát thể thao lậu 362,7 triệu lần. Trên Discord, các "nhà từ thiện" ẩn danh liên tục phân phát các đường dẫn đến các livestream bóng đá như thể rải thức ăn cho chim ở công viên vậy. Một khi một stream bị triệt phá, một stream khác lập tức xuất hiện. Giống như 40 trò chơi đập chuột chũi diễn ra đồng thời trên 40 máy game thùng đặt cạnh nhau vậy!

Những đường dẫn đó cuối cùng dẫn đến Twitch, nổi tiếng là một nền tảng phổ biến, do đó độ an toàn là tương đối tốt – đặc biệt sau khi Reddit triệt phá subreddit chuyên stream lậu bóng đá là r/soccerstreams. "Những tháng ngày stream xa xưa (hơn 5 năm về trước) luôn là những tháng ngày ám ảnh với quảng cáo và virus" – một điều hành viên stream bóng đá có nickname Tom trên Discord cho biết. "Dù nó bị xem là bất hợp pháp, tôi thấy nó cũng giống như xem phim heo khi chưa đủ 18 tuổi vậy". Anh nói thêm rằng một số website stream lậu mờ ám vẫn phổ biến hơn, cung cấp các nội dung stream chất lượng cao hơn, và có cả tính năng chat live ăn theo mã nguồn của Twitch nữa.

Những hạn chế trong các gói truyền hình trả tiền, vốn là thứ sản sinh ra vấn nạn xem lậu truyền hình và phim ảnh, dường như đã tìm thấy nạn nhân tiếp theo của nó – các chương trình thể thao. "Mỗi khi có một trận đấu diễn ra những không được phát trên các kênh lớn nhất mà tôi xem được trong gói truyền hình trả tiền của mình, Twitch là nơi tôi tìm đến" – theo lời phóng viên thể thao Luis Paez-Pumar. Anh này nói rằng mình xem được các kênh NBC, Fox, ESPN và BeIN, nhưng mỗi tuần một lần, anh vẫn phải xem một trên đá bóng trên Twitch. "Nó không phải là trải nghiệm xem lý tưởng cho lắm, nhưng đôi lúc không còn lựa chọn nào khác ngoài việc bạn phải trả tiền đăng ký hàng tỷ thứ".

Theo Twitch, những người sở hữu bản quyền có thể trình yêu cầu triệt hạ và đề nghị những người này thêm vào một "tuyên bố về sự trung thực trong lời khai" rằng họ được ủy quyền đại diện cho người nắm giữ bản quyền. Thỉnh thoảng, các công ty truyền thông gửi các yêu cầu xem xét đến Twitch nhắm vào số streamer hợp pháp đăng tải các clip bình luận hoặc phản ứng với các game, chương trình TV và các video YouTube. Năm ngoái, Time Warner được cho là đã gửi yêu cầu tôn trọng bản quyền đến 3 streamer hàng đầu trên Twitch vì livestream cuộc tranh luận của Đảng dân chủ. Họ đã bị ngừng buổi stream ngay giữa chừng. Đôi lúc, một streamer sẽ bị đình chỉ tài khoản vì phát các bài hát có bản quyền.

"Nói chung, FIFA xem vấn đề xâm phạm tài sản trí tuệ rất nghiêm túc", một người phát ngôn FIFA nói, "và làm việc chặt chẽ với các đối tác và các cơ quan chức năng liên quan để thi hành và duy trì quyền sở hữu của mình, đồng thời chấm dứt những vấn đề tiềm tàng liên quan đến việc phát sóng phi pháp".

Những người nắm bản quyền còn có thể khởi kiện, ví dụ như những gì công ty Internet lớn thứ 3 tại Nga kiện Twitch hồi tháng 12 vì phát sóng một trận đấu giải Ngoại hạng Anh. Vụ kiện này, với số tiền bồi thường đề nghị lên đến 2,8 tỷ USD, đưa ra cáo buộc rằng Twitch đã tạo điều kiện cho 36.000 vụ xâm phạm bản quyền phát sóng bóng đá của công ty. "Chúng tôi buộc phải đưa Twitch Interactive ra tòa với yêu cầu phải chấm dứt việc phổ biến những nội dung phát sóng lậu" – quản lý dự án của Rambler Group, Mikhail Gershkovich nói.

Đây là một trường hợp căng thẳng hiếm có, và nó cho thấy vấn đề phát sóng thể thao lậu trên Twitch đã trở nên nghiêm trọng như thế nào. Luật sư Mona Ibrahim của Interactive Entertainment Law Group cho biết rất khó để tính toán thiệt hại xảy ra khi phát sóng lậu đồng thời với phát sóng trên truyền hình. Trong thời đại mà spoiler ngập tràn trên Twitter, tính căng thẳng của một trận đấu thể thao kéo dài 2 tiếng đồng hồ có thể bị giảm đi nhiều, đến mức giá trị phát sóng của một trận đấu không còn duy trì được lâu. Ibrahim nói rằng những người nắm giữ bản quyền "do dự trong việc kiện tụng về vấn đề này bởi họ không muốn nhận phần thua… Có rất nhiều người e sợ, và không có vụ việc nào thực sự được đưa ra tòa cả".

Về phần mình, Twitch học theo cách mà các công ty như YouTube và Reddit vẫn làm khi bị đặt dưới sự dò xét vì lưu trữ các nội dung không lành mạnh: họ nói rằng mình "chỉ cung cấp cho người dùng quyền truy cập đến nền tảng, không đăng tải nội dung của chính mình, không thể thay đổi nội dung được đăng bởi người dùng, hay theo dõi các vụ vi phạm bản quyền có thể xảy ra" – luật sư Yulianna Tabastayeva của witch nói. Bà nói thêm rằng, "mặc cho sự thật là Rambler không gửi đi bất kỳ thông báo chính thức nào, chỉ các ảnh chụp màn hình của các trang có nội dung vi phạm, và không chỉ ra ngày cụ thể".

Rambler Group ngừng vụ kiện vào ngày 18/12. Twitch cho biết họ sẽ "tiếp tục, như vẫn luôn như vậy, giải quyết hiệu quả và nhanh chóng bất kỳ vi phạm điều khoản dịch vụ nào bằng cách xóa bỏ các nội dung đã được đăng ký bản quyền nhưng chưa được cấp phép. Chúng tôi mong muốn hợp tác với Rambler để đạt được điều này."

Đánh cắp bản quyền hiện diện ở khắp nơi. Nhưng sự phổ biến của Twitch, kết hợp với sự phân mảnh mạnh của các gói truyền hình thể thao trả tiền, đã biến nền tảng này trở thành điểm đến lý tưởng cho những tên "hải tặc".

Minh.T.T