Cấm WeChat: Tổng thống Trump có thể bị người dùng WeChat tại Mỹ kiện

Một nhóm người dùng WeChat ở Mỹ đang lên chiến dịch thách thức pháp lý đối với lệnh cấm của Tổng thống Donald Trump áp đặt vào ứng dụng nhắn tin phổ biến WeChat của Trung Quốc. Họ cho rằng động thái này là "vi hiến".

Đầu tháng 8, ông Trump đã ký hai sắc lệnh cấm mọi giao dịch của WeChat tại Mỹ, ứng dụng nhắn tin của Tencent Holdings và ByteDance, chủ sở hữu của ứng dụng video TikTok. Lệnh cấm của ông Trump với WeChat có hiệu lực vào ngày 20/9.

Lệnh cấm WeChat đặc biệt đáng lo ngại đối với người Mỹ gốc Hoa và người nước ngoài Trung Quốc sống ở Mỹ, vì họ sử dụng ứng dụng này rất nhiều trong các mối liên hệ cá nhân và công việc.

Liên minh người dùng WeChat tại Mỹ, một nhóm phi lợi nhuận 5 luật sư người Mỹ gốc Hoa thành lập ra chỉ vài ngày sau khi lệnh cấm được công bố, đã đệ đơn kiện lên Tòa án Quận phía Bắc California, yêu cầu hủy bỏ lệnh cấm. Trump và Bộ trưởng Thương mại Wilbur Ross bị liệt vào danh sách bị đơn.

Michael Bien, đối tác đồng sáng lập tại công ty luật Rosen Bien Galvan & Grunfeld có trụ sở tại San Francisco, là người dẫn đầu vụ kiện.

"Lệnh cấm của Trump ... sẽ khiến người dùng WeChat tại Mỹ không thể sử dụng một thứ gì đó rất cơ bản trong cuộc sống của họ", Bien, người có gần 30 năm kinh nghiệm trong các vụ kiện thương mại, các vụ kiện tập thể, hiến pháp và dân quyền, cho biết.

Mặc dù WeChat không có lượng người dùng tại Mỹ rộng rãi như TikTok - trong số 279 triệu lượt tải xuống ở nước ngoài của ứng dụng này sáu năm qua, Mỹ chỉ chiếm chưa đến 7%, tương đương 19 triệu - song WeChat đã trở thành một công cụ giao tiếp thiết yếu cho nhiều người Hoa sinh sống ở nước ngoài.

WeChat là phương tiện chính được nhiều người dùng Mỹ sử dụng để giao lưu, tổ chức các nhóm xã hội, điều hành doanh nghiệp và tham gia vào các hoạt động chính trị. "Chúng tôi cho rằng lệnh cấm WeChat vi phạm Hiến pháp, vì không thể kiểm soát, ngăn cản người dân sử dụng một thứ cơ bản như vậy để truyền thông, đặc biệt là khi nó ảnh hưởng đến một nhóm công dân thiểu số từng bị phân biệt đối xử ở Mỹ, dù là theo luật pháp hay theo thực tế", Bien nói thêm.

Căn cứ mà hội người dùng WeChat tại Mỹ đưa ra là Hiến pháp Mỹ cấm chính phủ đưa ra bất kỳ luật nào ảnh hưởng đến quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí và quyền tập hợp và tổ chức các nhóm một cách hòa bình.

Một lập luận khác chống lại lệnh cấm là đó là "hiệu ứng lạnh" - một thuật ngữ pháp lý đề cập đến mối đe dọa của các biện pháp trừng phạt pháp lý nhằm ngăn cản mọi người thực hiện các quyền tự nhiên và hợp pháp của họ.

Lệnh cấm hồi tháng Tám của ông Trump nghiêm cấm mọi giao dịch với Tencent có liên quan đến WeChat, nhưng không xác định rõ thế nào là "giao dịch".

"Một trong những vấn đề với lệnh hành pháp được ban hành vào ngày 6/8 là không ai biết nó có ý nghĩa gì, điều này có ảnh hưởng gì đến người dùng", Bien nói. "Lệnh hành pháp này đề cập đến các biện pháp trừng phạt hình sự nếu vi phạm, tuy nhiên không ai biết họ được phép làm gì…. Sự mơ hồ trong luật cũng là vi phạm hiến pháp".

Bộ trưởng Thương mại có 45 ngày để giải thích những hành vi "giao dịch" với WeChat nghĩa là như thế nào, nhưng sự không chắc chắn đã khiến nhiều người dùng tìm kiếm các ứng dụng thay thế và các phương pháp khác để duy trì kết nối.

Hơn nữa, lệnh cấm WeChat được Trump ban hành theo quyền hạn có trong Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế năm 1977 (IEEPA) sau khi ông tuyên bố các ứng dụng của Trung Quốc gây ra tình trạng khẩn cấp quốc gia.

Tuy nhiên, theo Mục 1702 của IEEPA, đạo luật này không cấp cho tổng thống thẩm quyền "điều chỉnh hoặc cấm, trực tiếp hoặc gián tiếp, bất kỳ phương thức thông tin liên lạc nào qua bưu điện, điện tín, điện thoại hoặc thông tin cá nhân khác", luật sư Bien lập luận, điều này có nghĩa là Trump không thể sử dụng đạo luật cấm sử dụng ứng dụng nhắn tin.

Clay Zhu, một trong những người sáng lập Liên minh người dùng WeChat tại Mỹ, là đối tác ở Silicon Valley của công ty luật toàn cầu De Heng. Chuyên về mua bán và sáp nhập xuyên biên giới, Zhu cho biết nhiều khách hàng của anh có trụ sở tại Trung Quốc và WeChat là một công cụ cần thiết cho công việc của anh, không thể thay thế bằng điện thoại hay email.

"Hơn 2/3 khách hàng của tôi đang sử dụng WeChat," anh nói. "Mất quyền truy cập vào ứng dụng có nghĩa là mất một phần lớn công việc kinh doanh của tôi."

Zhu nói rằng việc đệ đơn kiện Trump và chính phủ liên bang thoạt đầu có vẻ như là một cú sút xa. Tuy nhiên, ông hiện lạc quan hơn sau khi thực hiện các nghiên cứu sâu rộng để chuẩn bị vụ kiện..

Đến nay, Liên minh người dùng WeChat của Hoa Kỳ đã thu được gần 50.000 USD quyên góp từ khắp đất nước.

"Vụ kiện và tổ chức của chúng tôi không liên quan gì đến WeChat hay công ty mẹ Tencent. Chúng tôi chỉ là một nhóm người dùng WeChat ở Mỹ đấu tranh cho quyền lợi của mình", Zhu nói.

Không rõ liệu Tencent có thực hiện hành động pháp lý của riêng mình chống lại lệnh cấm WeChat hay không. Công ty không trả lời yêu cầu bình luận.

Lệnh cấm của Tổng thống Trump đối với TikTok và WeChat có thể sẽ bị nhiều nhóm phản đối lên tòa án.

"Chúng tôi sẽ theo đuổi tất cả các biện pháp nhằm đảm bảo nguyên tắc pháp luật không bị hủy bỏ và công ty của chúng tôi, người dùng của chúng tôi được đối xử công bằng", TikTok nói trong một tuyên bố vào ngày 7/8, và thêm rằng lệnh hành pháp đã được "ban hành mà không có bất kỳ thủ tục thích hợp nào."

Một nhóm nhân viên TikTok tại Mỹ cũng đang chuẩn bị cho vụ kiện của riêng mình.;

Hoàng Lan theo Nikkei