Thuật toán mới của YouTube hướng người xem khỏi các video phản đối vắc - xin

Dựa trên lịch sử xem video và lịch sử tìm kiếm của người dùng, YouTube sẽ đề xuất các video tiếp theo với nội dung tương tự, kể cả nội dung đó có chứa thông tin sai lệch hay thuyết âm mưu. Tuy nhiên, vắc – xin là một chủ đề ngoại lệ. Phải chăng tùy theo áp lực dư luận khác nhau mà YouTube sẽ có hành động phản ứng khác nhau?

Xu hướng sử dụng thuật toán đề xuất chuỗi các video liên tiếp dựa trên lịch sử sử dụng khiến người dùng gần như xem "chỉ xem được điều mình muốn xem" của YouTube đã được báo giới và các học giả thăm dò tìm hiểu từ lâu; một nghiên cứu gần đây cho thấy bộ lọc bong bóng này của YouTube (filter bubble) hiện vẫn đang hoạt động, nhưng đã xuất hiện một điểm khác biệt.

Tanushree Mitra và cộng sự tại khoa Khoa học máy tính, Đại học Công nghệ Virginia, đã phân tích cách các thuật toán đề xuất của YouTube phân loại và đề xuất các video có chủ đề liên quan đến một số thuyết âm mưu cho người xem.

Các chủ đề thử nghiệm gồm có: âm mưu xoay quanh vụ khủng bố 11/9, sử dụng máy bay rải chất hóa học (chem trails), thuyết Trái Đất phẳng, con người chưa từng đặt chân lên Mặt Trăng, và phản đối vắc-xin.

"Chúng tôi xem xét các báo cáo và những ý kiến có đề cập đến cách YouTube điều khiển người xem trượt dài trong hố sâu thông tin sai lệch như thế nào.", Mitra cho biết, "Nhưng tất cả những báo cáo này đang chỉ đơn thuần đưa ra vấn đề chứ không có bằng chứng thực nghiệm. Vậy, điều đó có thực sự xảy ra hay không?"

Nhóm nghiên cứu đã thu thập 56.475 video về năm chủ đề trên, đồng thời tiến hành kiểm tra các thuật toán tìm kiếm và đề xuất của YouTube. Họ tạo ra rất nhiều tài khoản ảo (bot) trên YouTube rồi cho chúng tương tác với các chủ đề nghiên cứu bằng cách tìm kiếm theo từ khóa liên quan phổ biến và xem các video được YouTube đề xuất.

Kết quả cho thấy YouTube đang giúp kéo người dùng ra khỏi các thông tin sai lệch của nhóm chủ đề "phản đối vắc – xin" tốt hơn các nhóm chủ đề còn lại.

"Dù bạn có tìm kiếm cụm từ phản đổi vắc - xin nhiều đến thế nào, hay kể cả bấm xem video phản đối vắc – xin đi chăng nữa thì các kết quả tìm kiếm đề xuất của YouTube sau đó cũng sẽ trả ra những video với nội dung phản biện, hoặc là nói về lợi ích của vắc – xin.", Mitra cho hay. "Tuy nhiên, với những thuyết âm mưu khác thì không. Điều này cho thấy, nếu đã chẳng may tiếp xúc thông tin sai lệch từ các thuyết âm mưu thì có khả năng bạn sẽ bị "tẩy não", nhưng khả năng năng này rất thấp đối với vắc – xin".

Một cuộc kiểm tra sử dụng bot tương tự, xem những kiểu video khác nhau liên quan đến mỗi chủ đề cụ thể cũng được tiến hành.

Một nhóm bot sẽ chỉ xem các video liên quan đến chống vắc – xin; một nhóm khác xem các video vạch trần thuyết âm mưu chống vắc – xin; và nhóm còn lại sẽ xem xen kẽ gồm cả những video ủng hộ và phản đối vắc – xin, cùng những video chứa nội dung sai lệch.

"Chúng tôi phát hiện ra rằng ngay cả khi người dùng có xu hướng tìm đến những video với nội dung chống vắc – xin, thuật toán của YouTube cũng sẽ đề xuất ra nội dung ủng hộ trên Mục phát tiếp theo (Up Next) và top 5 đề xuất hàng đầu. Hành động tương tự không có đối với 4 chủ đề còn lại.", cô nói. "Đó là sự khác biệt giữa vắc – xin với những chủ đề khác chúng tôi đã kiểm tra."

Mitra giả thiết rằng YouTube đang chủ động kiểm soát nội dung các video phản đối vắc – xin do tính cấp thiết của hành động này trong bối cảnh cuộc chiến chống virus corona trên thế giới đang hết sức căng thẳng." ;

Cô nói: "Từng xuất hiện nhiều bài báo cho rằng YouTube nhìn chung đã góp phần đẩy người dùng vào những tranh cãi không đáng có về việc sử dụng vắc – xin, vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi vắc – xin là chủ đề đầu tiên YouTube muốn giải quyết, còn những chủ đề khác thì chưa được ưu tiên cao."

Người phát ngôn của YouTube cho biết: "Chúng tôi cam kết cung cấp đến người dùng thông tin kịp thời và hữu ích, bao gồm việc nâng cao kiểm soát nội dung, giảm lan truyền tin giả có hại và đưa ra bảng thông tin giúp chống lại thông tin sai lệch."

Công ty cho biết thêm: "Chính sách của YouTube nghiêm cấm rõ ràng các video chứa nội dung độc hại, khuyến khích các hành vi nguy hiểm, mạo danh, hoặc sử dụng ngôn từ kích động thù địch. Khi video bị gắn cờ vi phạm nội dung, chúng tôi sẽ nhanh chóng gỡ bỏ chúng."

Shirley (theo Business Insider)