Thế hệ Gen Z tập từ bỏ smartphone để hướng đến lối sống lành mạnh hơn

Ngày càng nhiều người trẻ ở thời điểm hiện tại chọn cách xa rời thiết bị thông minh để tìm đến lối sống "lành mạnh hơn". Nhưng làm thế nào để họ thực sự từ bỏ thói quen sử dụng smartphone?

Bài viết dưới góc nhìn của tác giả Serena Smith từ trang Huck, VnReview lược dịch lại cho bạn đọc theo dõi.

Đây là câu chuyện của Eden, một chàng trai 22 tuổi thuộc thế hệ Z (Gen Z) – cụm từ dùng để chỉ nhóm người được sinh ra từ năm 1996 trở đi. Tháng 1/2020, chiếc smartphone của Eden bị hỏng. Không như bao người khác, Eden không vội vàng mua điện thoại mới và có ý định ngừng dùng smartphone.

Lối sống lành mạnh mà thế hệ Z nhắc tới là hướng đến việc cải thiện sức khỏe tinh thần

"Tôi chán ngấy với việc lãng phí nhiều thời gian cho điện thoại thông minh. Vì vậy khi nó bị hỏng, tôi quyết định không mua máy mới trong vòng một tháng. Lúc này, tôi nhận ra sự cải thiện đáng kể về tinh thần và sự tự do trong suy nghĩ", Eden cho biết.

Sau cùng, vấn đề bắt đầu xuất hiện khi Eden gặp khó khăn trong việc liên lạc với mọi người xung quanh, buộc anh phải nhìn nhận lại lối sống không dùng điện thoại của mình.

Lúc này, Eden cân nhắc chọn mua điện thoại. Nhưng thay vì smartphone đời mới, anh ấy chọn Nokia 310, một mẫu điện thoại "cục gạch" chỉ dùng để nghe gọi, nhắn tin cơ bản.

"Tôi cũng không quên xóa gần hết tài khoản mạng xã hội, để lại duy nhất mỗi Facebook – cái mà tôi sử dụng trên laptop – vì nó có thể nhắn tin dễ dàng và giúp tôi kiểm tra các trang đang theo dõi", Eden cho biết.

Tuy vậy, Eden cũng không còn hứng thú với nền tảng này và ngừng vuốt xem nội dung mà không có chủ đích. Tất nhiên, Eden không phải là người duy nhất phải đấu tranh với sự thôi thúc vô độ trong việc lướt liên tục và xem nội dung.

Nguyên nhân khiến Gen Z từ bỏ smartphone

Theo thống kê, Gen Z dành trung bình 29 giờ, 29 phút mỗi tuần cho mạng xã hội. Trong đó 48% ý kiến nói rằng các nền tảng số khiến họ cảm thấy "bồn chồn, lo lắng và chán nản". Nhất là trong thời kỳ đại dịch, nhiều người nhận thấy họ đang bào mòn sức khỏe tinh thần của mình khi bất lực nhìn thế giới rơi vào khủng hoảng – hay còn gọi là ‘doomscrolling'. Với quan điểm này, thật dễ hiểu khi những người trẻ như Eden chọn cách từ bỏ smartphone để có lối sống tích cực hơn.

Jade, 23 tuổi, gần đây cũng đã chuyển sang dùng điện thoại cục gạch. "Đó là một khoảnh khắc 'chết tiệt'," cô giải thích. "Tôi đã nghĩ đến việc thay đổi trong nhiều năm, và thật đáng xấu hổ khi vào một đêm nọ, tôi đang đọc truyện manga của những năm 2000 vào lúc 1 giờ sáng, tôi nhận thấy rằng tất cả các nhân vật đều sử dụng điện thoại nắp gập".

Sau đó, cô bắt đầu dùng một chiếc điện thoại Nokia. "Tôi đã từng sở hữu một chiếc iPhone XR và chỉ sử dụng khi thực sự cần thiết. Cuối cùng, tôi quyết định bán nó đi và hiện tại đang 100% không sử dụng điện thoại thông minh", Jade nói thêm.

Giống như Eden và Jade, Mateo, 23 tuổi, cũng sử dụng một chiếc điện thoại cơ bản. Từ cuối năm 2019, Mateo đã bắt đầu ngừng dùng smartphone và luôn để máy ở nhà. Anh chỉ sử dụng khi cần đọc tin tức và nhắn tin trên WhatsApp.

Eden, Jade và Mateo có thể là những trường hợp Gen Z hiếm hoi ngừng sử dụng smartphone. Vì có đến 95% nhóm người trong độ tuổi đó hiện đang sở hữu điện thoại thông minh, song đây lại là một phần của phong trào đang phát triển mạnh hướng đến một xã hội ít trực tuyến.

Năm 2018, doanh số bán điện thoại cơ bản đã tăng 5%, dấu hiệu lạc quan trong nhiều năm khi điện thoại thông minh trỗi dậy và giành lấy thị phần. Cũng trên những nền tảng mạng xã hội, điển hình là TikTok đã nổi lên thử thách một tuần không sử dụng thiết bị di động và các phương tiện truyền thông số. Hiện video liên quan đến trào lưu này đều thu hút hàng triệu lượt xem, chứng tỏ ngày càng nhiều người quan tâm đến việc nói không với điện thoại thông minh.

Trong một bài viết trên Wired, nhà báo Hussein Kesvani dự đoán rằng vào những năm tới, "chúng ta sẽ chứng kiến nhiều người dùng rời bỏ hoàn toàn các nền tảng công cộng, thay vào đó gắn bó với các cộng đồng nhỏ và các nhóm hữu nghị trên những nền tảng riêng tư hơn".

Tiến sĩ Daria Kuss, phó giáo sư tại Đại học Nottingham Trent, một chuyên gia về tác động tâm lý của việc sử dụng Internet và công nghệ cho biết: "Do hậu quả của đại dịch, nhiều người trong chúng ta sẽ dành nhiều thời gian hơn để sử dụng mạng xã hội trực tuyến. Các công cụ này và điện thoại thông minh đã trở thành cánh cửa mở ra thế giới trong thời kỳ hạn chế về sự tự do hiện nay".

Khi các nghiên cứu chỉ ra rằng có mối tương quan giữa thời gian sử dụng thiết bị cao với chứng trầm cảm và lo lắng, nhiều người trong chúng ta hiện đang đánh giá lại mối quan hệ giữa mình và điện thoại.

Phản hồi tích cực mà lối sống mới mang lại

Về phần mình, Eden cảm thấy đúng đắn khi đưa ra quyết định ngừng sử dụng smartphone. "Ban đầu, tôi muốn ngừng lãng phí thời gian lướt mạng xã hội. Nhưng sau khi chiếc điện thoại bị vỡ, tôi nhận ra rằng nó đang ảnh hưởng đến trạng thái tinh thần nhiều hơn so với những gì tôi nhận thức được", anh nói.

Eden cũng nhận thấy rằng mình đã có được một phần thưởng khác khi sử dụng điện thoại cục gạch: "Tôi tiết kiệm được rất nhiều tiền. Điện thoại của tôi chỉ có giá 12 bảng Anh (khoảng 390 nghìn đồng) trên eBay".

Mateo đã loại bỏ được thói quen sử dụng điện thoại thông minh nhằm giảm thiểu số lần bị phân tâm trong công việc hàng ngày: "Bây giờ, khi đang chờ đợi một điều gì đó hoặc đang đi bộ, tôi có rất nhiều thời gian để suy nghĩ. Nó giúp tôi thoải mái hơn với những suy nghĩ của riêng mình".

Eden cũng cảm thấy tương tự khi giờ đây anh có thể tận hưởng những giây phút rảnh rỗi và dành thời gian suy nghĩ mà không lo lắng về mọi thứ đang diễn ra trên mạng.

Tiến sĩ Kuss đồng ý rằng chuyển sang điện thoại cục gạch có thể cải thiện sức khỏe tinh thần của người sử dụng. "Điện thoại cơ bản đã giảm đáng kể chức năng so với điện thoại thông minh và sẽ chỉ thu hút người dùng trong những khoảng thời gian giới hạn, chủ yếu cho các tác vụ căn bản như gọi điện, nhắn tin. Điều này giúp tạo thêm thời gian để chúng ta dành cho gia đình, bạn bè, cũng như tham gia vào các hoạt động giải trí, giúp tăng cường sức khỏe tinh thần và phúc lợi", cô nói.

Những hạn chế nhỏ khi dùng điện thoại cơ bản

Nhưng bên cạnh đó, có những hạn chế khi không sử dụng điện thoại thông minh ở thời điểm năm 2021. Thật khó để thoát khỏi các ứng dụng gây nghiện, nhưng lại còn khó hơn để xác định phương hướng chỉ đường mà không truy cập liên tục vào Google Maps, Uber hay WhatsApp.

Mọi thứ thậm chí còn khó khăn hơn do đại dịch khi điện thoại thông minh có thể làm bất cứ điều gì mà không cần đi bất cứ đâu. Chỉ cần ở tại chỗ là người dùng có thể đặt xe và điểm đến trên Uber hay thực hiện mua online. Nhưng với điện thoại cục gạch, mọi khả năng đều quay về bằng 0.

Eden chia sẻ anh cảm thấy khá khó khăn khi ra ngoài mà không dùng bản đồ trực tuyến, song lại cho biết rằng khả năng xác định phương hướng của chính bản thân anh đã tốt lên đáng kể. Một số bằng chứng cho biết rằng con người sẽ mất đi khả năng xác định phương hướng tự nhiên nếu không sử dụng đến trong một thời gian dài. Trong khi cả Eden và Mateo thừa nhận rằng nhược điểm duy nhất khi sử dụng điện thoại cơ bản là không dễ dàng chụp ảnh.

Nhìn chung, việc chuyển sang dùng cục gạch không hề khó như nhiều người thường nghĩ. Những bất lợi như không thể đặt thức ăn giao tận nơi hay không sử dụng được Google Maps rõ ràng là rất nhỏ so với việc cải thiện sức khỏe về tinh thần.

Eden, Jade và Mateo nhất trí rằng tâm trạng của họ tốt hơn rất nhiều. Đặc biệt là Eden anh cho rằng mình đã "tốt hơn một triệu lần" khi ngừng sử dụng điện thoại thông minh.

"Ban đầu sẽ có đôi chút lo lắng khi không có điện thoại để giữ kết nối liên tục, nhưng cuối cùng bạn cũng dần quen với điều đó và tận hưởng thế giới bên ngoài", Jade nói.

Ngọc Diệp (Theo Huck)