Quân đội Trung Quốc đối mặt với tình trạng thiếu binh sĩ, binh sĩ trẻ là con một

Là quốc gia có lực lượng quân đội lớn nhất thế giới với hàng trăm nghìn tân binh được tuyển mỗi năm, quân đội Trung Quốc (PLA) đang chịu ảnh hưởng bởi các vấn đề già hóa dân số và tỷ lệ sinh ngày càng sụt giảm.

Các chuyên gia cho biết quá trình đào tạo quân ngũ trong thời kỳ hiện đại hóa đã đặt ra nhiều thách thức cho người đứng đầu và tuyển quân của PLA.

Từ lâu, Trung Quốc đã đề ra chính sách mỗi gia đình chỉ có một con và áp dụng nghiêm ngặt trong nhiều năm. Đến nay, đứng trước tình trạng suy giảm dân số, Trung Quốc buộc phải thay đổi và PLA cũng không ngoại lệ.

PLA hiện đang nghiên cứu để cho ra phương pháp huấn luyện và tuyển dụng phù hợp đối với lứa binh sĩ mới, lớn lên trong các gia đình một con.

"Các giảng viên quân sự nhận thấy chế độ huấn luyện nghiêm khắc và giáo điều được áp dụng từ thế kỷ trước không còn phù hợp với những người lính trẻ, nhất là với nhóm được sinh ra trong thế kỷ 21. Thậm chí, một số cá nhân còn dám chống đối và cãi lời cấp trên khi họ không hài lòng.

Vì thế, quân đội buộc phải điều chỉnh phương pháp huấn luyện. Một số hướng dẫn viên quân sự còn nói với tôi rằng họ cảm thấy lúng túng khi đảm nhận đào tạo thế hệ trẻ", Chu Thần Minh, chuyên gia quân sự tại Bắc Kinh, cho biết.

Thay vì chỉ ra lệnh và quát tháo, quân đội Trung Quốc đã bổ sung các buổi trò chuyện với chuyên gia trị liệu tâm lý chuyên nghiệp vào chương trình huấn luyện kể từ năm 2011 nhằm giảm bớt căng thẳng cho binh sĩ, theo PLA Daily, cơ quan ngôn luận của PLA.

Báo cáo của PLA cho biết điều đó có thể giúp các giảng viên trung niên và lãnh đạo cấp cao hiểu rõ hơn về thế hệ trẻ, đồng thời cung cấp thêm dữ liệu để thiết kế chương trình đào tạo như diễn tập trên máy tính hay huấn luyện thực tế ảo. Trước đây, quân đội sẽ giao cho các chính ủy, chính trị viên phụ trách rèn luyện sức khỏe tinh thần và thể chất của binh lính.

Kể từ khi PLA chuyển mục tiêu tuyển mộ từ thanh niên nông thôn sang thành thị có trình độ học vấn cao hơn vào năm 2000, thể lực là một thách thức khó khăn đối với PLA. Đây được xem là nước đi hợp lý trong bối cảnh quân đội tăng cường thay thế trang bị và hệ thống vũ khí hạng nặng.

Để chỉ huy và vận hành các hệ thống vũ khí ngày càng tiên tiến và tinh vi, PLA đã chiêu mộ hơn 120.000 sinh viên tốt nghiệp đại học vào năm 2009 – số lượng tân binh lớn nhất kể từ khi chế độ mới của Trung Quốc được thành lập vào năm 1949. Bộ Quốc phòng nước này cho biết xu hướng tuyển dụng thanh niên tốt nghiệp đại học trong quân đội đã trở thành tiêu chuẩn ngày nay.

Theo đó, các tiêu chí nhập ngũ đã được điều chỉnh để đảm bảo tuyển đủ số lượng sinh viên đại học mỗi năm. Bắt đầu từ năm 2014, PLA hạ tiêu chí về chiều cao tối thiểu từ 1,62 xuống 1,6 m đối với nam và 1,6 xuống 1,58 m đối với nữ, đồng thời nới lỏng quy định đối với ứng viên bị cận và thừa cân.

Sau các cuộc vận động của binh sĩ trẻ phản đối lệnh cấm sử dụng điện thoại di động, PLA năm 2015 đã dỡ bỏ hạn chế này. Các binh sĩ được sử dụng điện thoại trong suốt thời gian tập huấn với điều kiện cài đặt phần mềm chống gián điệp của quân đội và cho phép các trung tâm quản lý Internet giám sát chặt chẽ hoạt động của họ.

Trong đợt nhập ngũ mới vào năm 2020, PLA còn cho phép các sinh viên tốt nghiệp đại học mà không tìm được việc làm nhập ngũ. "Để mở rộng quân số, PLA cũng bắt đầu tuyển dụng các ứng viên là học sinh tốt nghiệp trung học phổ thông không đủ tiêu chuẩn để nhận vào đại học", ông Minh cho biết.

"Tình trạng thiếu binh sĩ hiện nay không quá nghiêm trọng, nhưng thực tế là ngày càng nhiều thanh niên thành thị có trình độ học vấn cao không quan tâm đến việc phục vụ trong quân đội".

Cuộc điều tra dân số kéo dài một thập kỷ của Trung Quốc, vừa được công bố vào tháng 5, cho thấy 12 triệu trẻ sơ sinh đã được sinh trong năm qua, mức thấp nhất tính từ sự kiện nạn đói lớn năm 1961 diễn ra.

Quyết định nới lỏng chính sách một con của Trung Quốc vào năm 2016 và cho phép người dân sinh thêm con đã không thể đảo ngược tỷ lệ sinh đang ngày một giảm của nước này. Điều tra dân số cho thấy tỷ lệ sinh năm 2020 của Trung Quốc là 1,3 trẻ em/phụ nữ, dưới mức thay thế cần thiết là 2,1 để đảm bảo ổn định dân số.

Chuyên gia quân sự Antony Wong Tong ở Macau cho biết từ năm 1993, nhiều quan chức và nhà quan sát quân sự đại lục đã bày tỏ lo ngại về tác động của chính sách một con, được đề ra vào năm 1979, đối với quân đội về lâu dài.

Trong một báo cáo gửi chính quyền trung ương vào năm 2012, Giáo sư Liu Mingfu từ Đại học Quốc phòng Quốc gia PLA cảnh báo ít nhất 70% binh sĩ trong quân đội đến từ các gia đình một con và tăng lên 80% đối với các đơn vị trực chiến.

"Có thể thấy rằng trong một thập kỷ qua, PLA đã tuyển dụng nhiều nữ quân nhân hơn, cách làm phổ biến được áp dụng tại nhiều nước phát triển đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt dân số", ông nói.

Trước đây, tỷ lệ nữ giới phục vụ trong quân ngũ chỉ chiếm 5% trong số 2 triệu quân của PLA. Đến nay, con số đó đã tăng 7%. Theo chính phủ Mỹ, phụ nữ chiếm đến 17% lực lượng quân đội vào năm 2018.

Năm 2017, PLA đã thành lập đội nữ thủy quân lục chiến đầu tiên của mình, ra mắt trong cuộc diễu hành trò chơi chiến tranh Zhurihe.

Ni Lexiong, một chuyên gia quân sự tại Thượng Hải, cho biết nữ binh sĩ tham gia quân đội sẽ trở thành xu hướng toàn cầu nhờ sự phát triển của các công nghệ quân sự.

"Quân đội chỉ do nam giới dẫn dắt là một khái niệm lỗi thời và những người lính có trình độ học vấn cao là điều hết sức cần thiết. Chiến tranh hiện đại sẽ tập trung vào trí tuệ nhân tạo, máy bay không người lái và các biện pháp ứng phó điện tử mà không cần nhiều thể lực, qua đó cho phép nhiều phụ nữ phát huy nhiều năng lực hơn trong các lực lượng vũ trang", Ni nói.

Ngọc Diệp;theo SCMP