Một tòa án Hàn Quốc hôm thứ Hai (7/6) đã bác đơn kiện của hàng chục công nhân thời Thế chiến II và người thân của họ. Đây là những người yêu cầu 16 công ty Nhật Bản bồi thường cho hoạt động lao động nô lệ trong thời kỳ Nhật Bản chiếm đóng Hàn Quốc, hồi thế chiến thứ hai.
Quyết định của Tòa án quận trung tâm Seoul dường như chống lại các phán quyết mang tính bước ngoặt của Tòa án tối cao vào năm 2018, khi đó yêu cầu Nippon Steel và Mitsubishi Heavy Industries bồi thường cho những lao động bị cưỡng bức ở Hàn Quốc.
Nhưng quan điểm trên lại khá tương đồng với quan điểm của chính phủ Nhật Bản. Theo đó, nước này khẳng định tất cả các vấn đề bồi thường thời chiến đã được giải quyết theo hiệp ước năm 1965 về bình thường hóa quan hệ giữa hai quốc gia. Khoản bồi thường cũng đi kèm với hàng trăm triệu đô tiền viện trợ kinh tế và các khoản vay của Tokyo cho Seoul, bên cạnh một số kỹ thuật được chuyển giao.
Tổng cộng 85 nguyên đơn đã yêu cầu số tiền bồi thường khoảng 7,7 triệu USD, nhắm vào 16 công ty Nhật Bản bao gồm Nippon Steel, Nissan Chemical, Mitsubishi Heavy Industries,...
Sở dĩ tòa án bác bỏ vụ kiện dân sự này vì trong hiệp ước ký kết năm 1965, có điều khoản không cho phép công dân Hàn Quốc theo đuổi bất cứ hành động pháp lý nào chống lại chính phủ hoặc công dân Nhật Bản, vì những bất bình trong thời chiến.
Tòa án cho biết, việc chấp nhận yêu cầu của các nguyên đơn sẽ là vi phạm các nguyên tắc pháp lý quốc tế.
Một số nguyên đơn chia sẻ với các phóng viên bên ngoài tòa án rằng, họ dự định kháng cáo. Lim Chul-ho, 85 tuổi, con trai của một người lao động bị cưỡng bức đã qua đời, xúc động nói rằng tòa án đã đưa ra một quyết định "thảm hại".
Lim chia sẻ: "Họ thực sự là thẩm phán Hàn Quốc? Đây thực sự là một tòa án Hàn Quốc? Chúng ta không cần một quốc gia hay chính phủ không bảo vệ người dân của mình".
Lim Chul-ho (ở giữa), con trai của một người lao động bị cưỡng bức trong thế chiến thứ hai đã qua đời phát biểu bên ngoài Tòa án quận trung tâm Seoul ở Seoul, Hàn Quốc hôm 7/6
Hiện vẫn chưa rõ phán quyết sẽ ảnh hưởng như thế nào đến ngoại giao giữa hai đồng minh của Mỹ, vốn đang phải đối mặt với áp lực từ phía Mỹ trong việc giảng hòa và bình thường hóa quan hệ vốn đã xuống mức thấp nhất sau chiến tranh.
Hàn Quốc và Nhật Bản đều đặt ưu tiên ngoại giao cao nhất
Trong một tuyên bố, Bộ ngoại giao Hàn Quốc cho biết, nước này tôn trọng quyết định của các tòa án trong nước và sẵn sàng đàm phán với Tokyo để tìm ra các giải pháp "hợp lý".; Hướng tới làm hài lòng cả chính phủ và các nạn nhân thời chiến.
Chánh văn phòng Nội các Nhật Bản, Katsunobu Kato, cho biết Tokyo đang theo dõi cẩn thận những diễn biến ở Hàn Quốc, hy vọng Seoul sẽ có hành động trách nhiệm để cải thiện mối quan hệ. Ông cho biết quan hệ song phương vẫn chưa được cải thiện vì các vấn đề liên quan đến lao động cưỡng bức và nô lệ tình dục thời chiến.
Kato chia sẻ trong cuộc họp báo: "Chúng tôi tin rằng điều quan trọng là Hàn Quốc phải hành động có trách nhiệm để giải quyết các vấn đề còn tồn tại giữa hai nước. Chúng tôi sẽ theo dõi các đề xuất cụ thể của phía Hàn Quốc để giải quyết vấn đề".
Các nguyên đơn cho biết, nhiều công nhân phải chịu đựng điều kiện khắc nghiệt và những nỗi đau "tột cùng" về tinh thần và thể chất khiến họ không thể tiếp tục cuộc sống bình thường sau khi trở về nhà thời hậu chiến.
Tòa án Seoul cho biết trong phán quyết của mình, họ phải xem xét vì nếu buộc các công ty Nhật Bản bồi thường cho các nạn nhân sẽ gây ra "phản ứng bất lợi" đáng kể cho Hàn Quốc trên trường quốc tế.
Mô tả trong phán quyết, tòa án cho biêt: "Một hành động cưỡng bức (bồi thường) sẽ vi phạm các nguyên tắc hiến pháp về đảm bảo an toàn của đất nước và duy trì trật tự, đồng thời cấu thành nên hành vi lạm quyền". Tòa cũng khẳng định đây là quyết định "không thể tránh khỏi".
Vào tháng 4, tòa án đã đưa ra phán quyết tương tự đối với yêu cầu bồi thường của các nạn nhân Hàn Quốc dưới chế độ nô lệ tình dục thời chiến của Nhật Bản và người thân của họ. Trong phán quyết đó, tòa án đã bác bỏ yêu cầu bồi thường và đưa ra lý do liên quan đến ngoại giao, các nguyên tắc của luật pháp quốc tế cho phép các quốc gia miễn trừ thẩm quyền của các tòa án nước ngoài.
Mối quan hệ giữa Seoul và Tokyo trở nên căng thẳng kể từ khi Tòa án Tối cao Hàn Quốc năm 2018, yêu cầu Nippon Steel và Mitsubishi Heavy Industries bồi thường cho những lao động cưỡng bức của Hàn Quốc. Phán quyết đó đã dẫn đến căng thẳng gia tăng về thương mại, khi Nhật Bản áp đặt các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đối với hóa chất quan trọng trong công nghiệp bán dẫn và màn hình của Hàn Quốc năm 2019.
Ngoài ra, Seoul cũng cáo buộc Tokyo vũ khí hóa thương mại và đe dọa chấm dứt thỏa thuận chia sẻ thông tin tình báo quân sự với Tokyo. Tuy nhiên Hàn Quốc cuối cùng đã từ bỏ động thái gay gắt đó và tiếp tục thỏa thuận với Nhật Bản sau khi bị chính quyền Trump gây sức ép để hai đồng minh không tiếp tục leo thang.
Quan điểm của Hàn Quốc đối với Nhật Bản đã dịu đi kể từ khi Tổng thống Mỹ Joe Biden nhậm chức, người đã đẩy mạnh nỗ lực thúc đẩy hợp tác ba bên giữa các quốc gia đã từ chối theo cách tiếp cận "nước Mỹ trên hết" của Donald Trump, nhằm phối hợp hành động và đối mặt với sự trỗi dậy của Trung Quốc và mối đe dọa hạt nhân của Triều Tiên.
Đích thân tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in trong bài phát biểu trên truyền hình quốc gia hồi tháng 3/2021 cũng cho biết chính phủ của ông mong muốn xây dựng mối quan hệ "hướng tới tương lai" với Nhật Bản, đồng thời khẳng định các nước không nên để quá khứ thời chiến kìm hãm mối quan hệ hiện tại và tương lai.
Tiến Thanh (Theo Japantoday)