Thú chơi giày sneaker trở thành ngành công nghiệp tỷ đô

Năm 2009, Derek Morrison dừng chân trước một cửa hàng trong sân bay và lưỡng lự mua đôi giày thể thao của Louis Vuitton hợp tác cùng rapper người Mỹ Kanye West trị giá 960 USD được chế tác thủ công từ da lộn. Tuy nhiên, anh quyết định không mua nó.

10 năm sau, đôi giày được rao bán trực tuyến với giá lên đến 10.000 USD. Hiện tại, Morrison đang làm giám đốc cấp cao tại khu vực châu Âu của nền tảng bán giày thể thao (sneaker) StockX. Anh cho biết mình rất hối hận vì không quyết định đúng đắn.

Đôi giày thể thao của Louis Vuitton ra mắt chỉ vài tháng trước khi Kanye West kết hợp với hãng Nike giới thiệu dòng giày "Nike x Yeezy" thay đổi toàn cảnh ngành công nghiệp thời trang. "Họ đại diện cho sự hội tụ của giày thể thao, Kanye West và thời trang cao cấp;gây tranh cãi vào thời điểm đó nhưng đó là thời điểm quan trọng trong ngành", Morrison cho biết và mô tả "đó là bước đột phá mở đường cho kỷ nguyên hiện đại chúng ta thấy hiện nay".

Giá bán của một đôi giày có thể thay đổi chóng mặt nếu có sự kiện gì đó xảy ra với nó. Kể từ năm 2017, những đôi giày được đấu giá cao ngất ngưỡng đã trở nên thịnh hành, từ một đôi Converse giá 190.000 USD đi kèm chữ ký của cầu thủ bóng rổ Michael Jordan khi anh mang nó vào dịp Thế vận hội năm 1984, cho đến một đôi Nike Air Jordan 1s có giá 615.000 USD vào năm 2020.

Hay vào đầu năm nay, hãng đấu giá Sotheby's đã tổ chức đợt bán một trong những đôi giày thể thao giá trị nhất từng xuất hiện trên thị trường. Mẫu sneakers được Kanye West diện trên sân khấu Grammy lần thứ 50 chính thức bán với giá 1,8 triệu USD.

Trong 5 năm qua, đã có một sự bùng nổ về số lượng nhà sưu tập chi khoản tiền khủng cho những đôi giày hiếm, Caitlin Donovan, trưởng bộ phận túi xách, thời trang dạo phố và giày thể thao tại tổ chức đấu giá Christie's, cho biết.

Thông qua nền tảng trao đổi giày thể thao Stadium Goods, Donovan nhận ra phần lớn các thương vụ trên đây đều tập trung vào dòng Jordan của Nike. Trong một phiên đấu giá vào tuần này, có gần 30 đôi sneaker hiếm, từ nguyên mẫu Jordan, các phiên bản giày được dùng trong những trận đấu thể thao đến các sản phẩm giới hạn đời đầu. Kết thúc buổi giao dịch, món đồ đắt nhất đã thuộc về đôi Air Jordan High 1s màu đen đỏ với giá 27.500 USD.

Thú chơi xa xỉ

Đôi giày Kanye West từng mang có giá bán lại lên đến 1,8 triệu USD

Giá đấu giá càng cao phản ánh sự tăng trưởng mạnh mẽ của thị trường mua đi bán lại sneaker thứ cấp, mà StockX ước tính hiện đang có trị giá 10 tỷ USD. Con số này được dự đoán sẽ tăng lên gần 30 tỷ USD vào năm 2030, khi ngày càng có nhiều người săn lùng các mặt hàng "deadstock" phiên bản giới hạn – những đôi giày trong tình trạng hoàn toàn mới, chưa từng được mang ra ngoài đường – với mục đích bán lại hoặc trưng bày chúng như tài sản quý giá.

"Những người trẻ, phần lớn đến từ nhiều khu vực thành thị, đã tạo nên thị trường sneaker ngày nay và họ sẽ tiếp tục tác động lớn đến ngành công nghiệp giày thể thao", Ligaya Salazar, người phụ trách cuộc triển lãm "Sneakers Unboxed: Studio to Street" do StockX tài trợ tại Bảo tàng Thiết kế Luân Đôn, cho biết.

Văn hóa sneaker từ lâu đã gắn liền với thể thao. Đặc biệt là sau khi đôi Air Jordan năm 1985 của Michael Jordan ra mắt và được Donovan xem là "đôi sneaker đầu tiên trên thế giới và đáng mua nhất".

"Đó là những đôi giày thể thao mang tính biểu tượng của thời kỳ đầu. Jordan đã dần dần thấm nhuần văn hóa đại chúng và tạo ra một loạt các nhà sưu tập mới: những người yêu thích giày thể thao, hay còn được gọi là sneakerhead", Donovan nói.

Kể từ đó trở đi, giới sneakerhead đã được đa dạng hóa khi ngày càng nhiều người thuộc thế hệ Y tham gia vào hội các tín đồ sưu tập chuyên nghiệp và có uy tín hàng đầu.

Nữ sneakerhead Ann Jacobe sở hữu khoảng 500 đôi giày thể thao các loại cho biết cô rất hoan nghênh sự quan tâm của công chúng đối với các sản phẩm giày xa xỉ. Ngay cả những mẫu giày đắt tiền nhất, Jacobe không ngần ngại diện chúng. Trong khi đó, một số người đề cao quan điểm rằng sneaker có thể được xem như một tác phẩm nghệ thuật khi xét đến mức giá của chúng.

Và nếu Air Jordans là một trong những đôi giày thể thao phổ biến nhất trên thị trường, thì chúng cũng sở hữu một trong những câu chuyện đầy cảm hứng.

Là kết quả của sự hợp tác giữa Michael Jordan và Nike, thiết kế này nổi tiếng tuân theo "quy tắc 51%" của Hiệp hội Bóng rổ Mỹ (NBA), quy định cầu thủ chỉ được mang giày trắng ra sân. Tuy nhiên, Jordan đã mang một đôi Air Jordan 1 màu đỏ đen trong một trận đấu trước mùa giải, giúp nó vượt qua tiêu chuẩn đó để đại diện cho một thời điểm văn hóa.

Nike sau đó đã tận dụng cuộc tranh cãi, phát hành lại Air Jordan 1s và được nhiều người đón nhận. Nắm bắt được sức mạnh văn hóa của sneaker, công ty đã bắt đầu hợp tác cùng các nhãn hàng thời trang cao cấp như Dior hay Sacai, cũng như người nổi tiếng không chuyên về thể thao như Travis Scott.

Trước sự thành công của Nike, các tên tuổi thời trang khác đã học hỏi theo, đơn cử như dòng sneaker theo chủ đề Marvel Avengers của Adidas hay bộ sưu tập thời trang của Balenciaga kết hợp cùng Sony PlayStation để thu hút các game thủ.

Thay đổi cái nhìn về sneaker

Không phải ai đầu tư mua những đôi giày đắt tiền đều xuất phát từ tình yêu dành cho sneaker. Cũng giống như nghệ thuật và tài sản, giày có thể đại diện cho cả một khoản đầu tư và là cách để các nhà sưu tập đa dạng hóa tài sản của mình.

"Ở các phiên bản giới hạn, chúng thường có hơi hướng cổ điển và đó luôn là đỉnh cao của thị trường sưu tầm đồ xa xỉ. Các nhà sưu tầm thường săn lùng các tác phẩm hợp tác của thương hiệu giày với một bên khác với giá cao ngất ngưởng. Mà công việc đó không hề dễ dàng bởi chúng chỉ được bán với số lượng hạn chế", Donovan cho biết.

Nhờ các trang web trao đổi như StockX, giúp theo dõi giá trị giày theo thời gian thực và doanh số bán không khác gì cổ phiếu ở phố Wall, các nhà sưu tập có thể dễ dàng tìm kiếm những đôi giày đắt tiền hàng hiếm hơn. Thậm chí, họ còn có các bên chuyên kiểm tra hàng giả để không phải mua lầm sản phẩm.

Và việc tạo ra các phiên bản giới hạn càng trở thành một lĩnh vực kinh doanh lớn với lợi nhuận khổng lồ. Trước đây, những người sưu tầm thường phải xếp hàng bên ngoài các cửa hiệu để mua được sản phẩm, thì giờ những người bán lại chuyển sang săn lùng trực tuyến. Mỗi đợt bộ sưu tập mới từ một nhãn hàng ra mắt, các sneakerhead thường thiết lập phần mềm tự động để mua hàng ngay khi vừa mở bán.

Trong khi đó, nếu những người bán lại sneaker am hiểu sản phẩm và thị trường, họ có thể đẩy giá giày lên cao lên hàng chục nghìn đô la. Nền tảng StockX cho biết sự hợp tác giữa Nike và Dior để cho ra sản phẩm Jordan 1 Retro High Dior đã tạo nên cơn sốt vào năm 2020. Dù giá gốc chỉ 2.000 USD nhưng giá bán lại của mẫu sneaker này lên đến 11.000 USD thông qua một buổi đấu giá trên các sàn thương mại điện tử.

Với phiên bản này, Nike chỉ sản xuất giới hạn 8.500 đôi trên thế giới và ra mắt vào dịp kỷ niệm 35 năm thành lập của dòng giày Air Jordan. Từ đó,  Jordan 1 Retro High Dior hội tụ đủ 3 yếu tố gồm độ hiếm, hợp tác thương hiệu và thời điểm lịch sử. Đến nay, mức giá cao nhất mà sản phẩm nhận được trên StockX là hơn 12.600 USD.

"Có nhiều yếu tố khiến một số đôi giày trở nên đắt giá hơn so với các đôi chung dòng, bao gồm độ hiếm của nó, nó đã được người nổi tiếng sử dụng hay là một sự hợp tác cường điệu. Nhưng nhìn chung, điều đó còn phụ thuộc vào mối quan hệ cung cầu – tức càng ít sản phẩm được bán thì càng trở nên hấp dẫn hoặc tạo được tiếng vang hơn, từ đó cũng khiến giá bán cao và khó sở hữu hơn", Morrison nhận định.

Nhưng bất kể là vì mục đích thỏa đam mê hay lợi nhuận, tất cả giới sưu tập giày đều đang tìm kiếm những đôi sneaker chứa văn hóa đương đại của thế giới.

Ngọc Diệp (Theo CNN)