Công cụ bảo mật mới của Facebook đã giúp tôi có thêm quyết tâm xóa tài khoản

Trong nhiều năm, tài khoản Facebook của tôi đã không còn hoạt động. Nó chỉ là nơi lưu những ký ức của tuổi trẻ mà lâu lâu tôi có thể mở ra xem lại. Nhưng nó cũng là một điểm yếu trong quyền riêng tư số của tôi. Tôi biết Facebook đã theo dõi và thu thập thông tin người dùng mỗi khi lướt web. Nhưng tôi chưa từng có đủ can đảm để xóa tài khoản và vứt bỏ mọi thứ. Mãi cho đến tuần rồi, khi Facebook cập nhật một công cụ mới.

Ảnh: Digital Trends

Chiếc đinh cuối cùng trên cỗ quan tài mang tên "Facebook"

Vài ngày trước, tôi đã trố mắt khi nhìn thấy danh sách của gần 1,400 website và ứng dụng đang thu thập dữ liệu của tôi và gửi về cho Facebook. Tôi đã sử dụng công cụ Off-Facebook Activity vừa được thêm vào Facebook gần đây. Đây là một công cụ tùy chỉnh việc thu thập dữ liệu người dùng của Facebook mà tôi tình cờ tìm thấy. Một lúc sau, tôi đã quyết định xóa tài khoản Facebook của mình.

Facebook biết rất nhiều về bạn. Sau khi vô số vụ việc và những "lỗ hổng"; trong chính sách quyền riêng từ của mạng xã hội này bị phanh phui thì có lẽ bạn cũng đã nhận thức được sự thật đó. Tuy nhiên, hầu hết người dùng không biết rằng một mạng lưới khổng lồ gồm các công ty bên thứ ba đã cho phép Facebook lấy thông tin từ ứng dụng và trang web bạn đang dùng để giúp Facebook trở thành một siêu cường dữ liệu như hiện nay.

Ảnh: Digital Trends

Hãy tưởng tượng Facebook như một cái tủ hồ sơ hiện đại chứa tất cả thông tin của hàng tỉ người. Mỗi một bộ hồ sơ sẽ chứa những thông tin chi tiết của một cá nhân về hành vi, sở thích, đã mua sắm những gì, khi nào, có những thiết bị gì và còn hơn thế nữa.

Nhưng Facebook không chỉ là công ty duy nhất chịu trách nhiệm việc duy trì cơ sở dữ liệu này. Trình theo dõi trên mạng xã hội Facebook còn được thiết kế để bổ trợ cho hàng trăm ngàn ứng dụng và trang web bên thứ ba. Tất cả đều thu thập dữ liệu và ghi thêm thông tin vào bộ hồ sơ số của bạn. Đổi lại, những ứng dụng và website này sẽ được hỗ trợ bởi công cụ kinh doanh của Facebook giúp những công ty hiểu bạn hơn và cá nhân hóa quá trình phục vụ bạn.

Off-Facebook Activity hoạt động như thế nào?

Off-Facebook Activity (Hoạt động ngoài Facebook) là một công cụ thống kê toàn bộ ứng dụng và trang web thu thập thông tin của bạn và chia sẻ cho Facebook. Danh sách này cho chúng ta một cái nhìn đáng kinh ngạc về cách mà các doanh nghiệp giám sát bạn trên mạng. Bạn cũng có thể xem mình có bao nhiêu "lượt tương tác"  đã được ghi lại và cả lần cuối cùng dữ liệu của bạn được lưu vào hồ sơ. Một lượt tương tác có thể là mọi thao tác bạn thực hiện trên mạng, từ việc thêm hàng vào giỏ đồ cho đến việc bạn nhấp vào đường link nào đó.

Ảnh: Digital Trends

Thêm vào đó, Off-Facebook Activity còn cho chúng ta thấy được quy mô thật sự của quá trình thu thập thông tin mà những công ty quảng cáo như Facebook đã tiến hành. Và họ còn theo dõi cả những thứ tưởng chừng như vô hại nhất như ID của thiết bị để có thể nhận dạng bạn, bất kể bạn có đang đăng nhập Facebook hay không.

Ví dụ, một trong những ứng dụng có trong danh sách Off-Facebook Activity của tôi là ứng dụng tập thể dụng có tên Seven. Ứng dụng này không được tôi cấp bất cứ quyền gì, nhưng nó biết tôi sẽ tập những bài tập nào và dựa trên thông tin đó, Facebook có thể đề xuất cho tôi những quảng cáo liên quan sức khỏe phù hợp với nhu cầu của tôi.

Tương tự, tôi thường hay vào Linkdle và trả lời vài tin nhắn nhưng ứng dụng này bằng cách nào đó cũng đã ghi lại và chia sẻ khoảng 200 mẩu tin nhỏ cho Facebook.

Cách sử dụng Off-Facebook Activity

Trên trang chủ của Off-Facebook Activity, Facebook không hề hiển thị rõ những tương tác trên ứng dụng hay trang web nào đã được lưu lại. Tuy nhiên, bạn có thể tìm ra chúng bằng cách tải về gói dữ liệu cá nhân trên Facebook. Bạn có thể vào Settings (Cài đặt) > Your Facebook Information (Thông tin của bạn trên Facebook) > Off-Facebook Activity (Hoạt động ngoài Facebook) > Manage Your Off-Facebook Activity (Quản lý hoạt động ngoài Facebook) > Download Your Information (Tải thông tin của bạn xuống) > Chọn mục Ads and Business (Quảng cáo và doanh nghiệp).

Tuy nhiên, bạn sẽ sớm nhận ra rằng hầu hết các hoạt động đều gắn nhãn "Custom"  và bạn không có cách nào để xem xem loại dữ liệu mà ứng dụng và trang web bên thứ ba chia sẻ với Facebook là gì.

"Custom"  là những sự kiện do chính công ty tạo ra để phục vụ cho một hoạt động cụ thể trên ứng dụng hay trang web của họ. Facebook sẽ khuyên bạn liện hệ với chính công ty đó nếu muốn biết thêm thông tin chi tiết.

May mắn là Facebook đang bị kiểm soát chặt, dù nó vẫn thiếu minh bạch. Thậm chí bạn gần như không thể trích xuất thông tin mà các công ty đang lưu trữ thì Off-Facebook Activity vẫn cung cấp một lượng thông tin chi tiết vửa đủ cho bạn để tạo sự thoải mái với những chính sách bảo mật của Facebook. Off-Facebook Activity cũng cũng cấp cho bạn một số tùy chọn để từ chối hoặc hạn chế hoạt động thu thập thông tin của bên thứ ba.

Bạn có thể làm gì để hạn chế bên thứ ba thu thập dữ liệu của mình?

Một số tùy chọn Facebook cung cấp nằm tại trang chính của Off-Facebook Activity. Khi bạn nhấn chọn một ứng dụng hoặc trang web cụ thể, Facebook sẽ cho bạn biết có bao nhiêu lượt tương tác đã được ghi lại, thời điểm gần nhất nhận dữ liệu từ công ty đó và một ô tùy chọn để ngăn mọi hoạt động chia sẻ thông tin của bạn trong tương lai.

Facebook sẽ lưu ý bạn rằng khi chọn tùy chọn này, nó sẽ loại bỏ mã định danh (như ID thiết bị, email, số điện thoại…) giúp liên kết dữ liệu thu thập được với trang cá nhân của bạn. Dù vậy, những công ty này cũng sẽ tiếp tục thu thập thông tin một cách bí mật mà thôi.

Tương tự, khi bạn xóa mọi hoạt động trong Off-Facebook Activity với nút Clear History (Ngắt lịch sử) ở trên cùng, Facebook vẫn sẽ giữ lại dữ liệu nhưng không còn liên kết với bạn nữa. Ví dụ khi bạn xóa ngắt lịch sử trên Off-Facebook Activity, sau đó bạn vào một trang bán hàng trên mạng, Facebook sẽ biết có một người truy cập vào trang của đối tác nhưng sẽ không thể xác định đó là bạn.

Ảnh: Digital Trends

Cũng ở trên cùng của trang, bạn cũng sẽ thấy một ghi chú đáng lo ngại rằng "Một số hoạt động của bạn có thể không hiển thị ở đây". Facebook cho tôi biết rằng đây là những dữ liệu bên thứ ba thu thập được nhưng không thể xác minh nó có thuộc về bạn hay không.

Hơn nữa, bạn cũng có thể yêu cầu Facebook ngừng hoàn toàn liên kết dữ liệu của bạn với bên thứ ba. Việc này sẽ không có bất cứ ảnh hưởng lớn nào đến quá trình sử dụng Facebook của bạn cả. Chỉ đơn giản là những quảng cáo được hiển thị sẽ không còn liên quan đến nhu cầu của bạn nữa. Để thực hiện, bạn có thể chọn Manage Future Activity (Quản lý hoạt động trong tương lai) và tắt Future off-Facebook activity (Hoạt động bên ngoài Facebook trong tương lai).

Ngoài ra, nếu bạn rơi vào cú sốc như tôi thì bạn luôn luôn có thể xóa tài khoản Facebook của mình. Để xóa tài khoản Facebook, bạn vào Settings (Cài đặt) > Your Facebook Information (Thông tin của bạn trên Facebook) > Deactivation and Deletion (Vô hiệu hóa và xóa). Facebook cam kết sẽ xóa hoàn toàn dữ liệu của bạn sau 30 ngày kể từ khi bạn kích hoạt quá trình xóa tài khoản.

Tuy nhiên, bạn cũng cần lưu ý một nội dung quan trọng trong điều khoản dịch vụ của Facebook rằng "nội dung vẫn có thể tồn tại ở nơi khác trên hệ thống của chúng tôi nếu: không thể xóa ngay lập tức do các giới hạn kỹ thuật (trong trường hợp này, nội dung của bạn sẽ được xóa trong vòng tối đa 90 ngày kể từ thời điểm bạn chọn xóa)… hoặc nếu việc xóa ngay lập tức sẽ hạn chế khả năng của chúng tôi trong việc: điều tra/xác định hoạt động bất hợp pháp hoặc hành vi vi phạm điều khoản và chính sách của chúng tôi…; tuân thủ nghĩa vụ pháp lý…; hoặc tuân thủ yêu cầu của một cơ quan hành chính hoặc tư pháp, cơ quan hành pháp hoặc tổ chức chính phủ; trong trường hợp đó, chúng tôi sẽ chỉ lưu giữ nội dung trong thời gian cần thiết cho mục đích lưu giữ (khoảng thời gian chính xác sẽ thay đổi tùy từng trường hợp)".

Có thể bạn sẽ chẳng bao giờ có thể trốn thoát khỏi Facebook một cách thật sự. Dù bạn có xóa tài khoản thì mạng xã hội này vẫn sẽ tiếp tục lưu và cập nhật cho "shadow profile" (hồ sơ ảo) của bạn. Như vậy, tất cả những gì bạn có thể làm là chặn mọi quyền thu thập dữ liệu trên điện thoại và trình duyệt web để đảm bảo không một ứng dụng hay trang web nào có "mớm"  dữ liệu cho Facebook.

Minh Bảo theo Digital Trends