6 công cụ nhanh chóng phát hiện ai đang theo dõi bạn trên mạng
Bạn là người thích lướt web? Bạn thích mua mọi thứ qua mạng? Hay bạn thường đồng ý nhận quảng cáo và cung cấp thông tin cá nhân như đại đa số người dùng internet hiện nay?
Có một câu nói khá nổi tiếng rằng: "Nếu bạn không phải trả tiền thì bạn chính là sản phẩm". Và khi nói đến các loại hình dịch vụ và truyền thông trên internet, câu nói này chính xác hơn bao giờ hết. Xác định ai và cái gì đang theo dõi bạn không hề dễ dàng, tuy nhiên vẫn có một số trang và tiện ích mở rộng trên trình duyệt cho phép bạn thực hiện điều này đơn giản hơn. Chúng tôi sẽ giới thiệu cho bạn một số cách để xác định ai đang theo dõi bạn trên mạng.
Panopticlick là trang web đầu tiên chúng tôi nghĩ đến. Panopticlick sẽ phân tích cài đặt trình duyệt của bạn, bao gồm cả những tiện ích mở rộng để tính toán xem có bao nhiêu đơn vị đang theo dõi bạn qua trình duyệt.
Dự án nghiên cứu Electronic Frontier Foundation (EFF) đã nâng cấp trang web này thêm một bậc sau khi tạo ra tính năng độc đáo giúp bạn dễ chú ý hơn khi trình duyệt đang bị theo dõi dữ liệu.
Để sử dụng Panopticlick, bạn có thể truy cập vào trang chủ và bấm chọn nút Test Your Browser. Chờ quá trình phân tích hoàn tất. Nên nhớ rằng bạn có thể bị theo dõi ở nhiều mức độ khác nhau dựa trên những tiện ích mở rộng đã cài trên trình duyệt. Ví dụ với trình duyệt của tôi, tôi đã cài một số tiện ích mở rộng để chặn hầu hết các công cụ theo dõi.
Lưu ý, trình duyệt của bạn có thể sẽ tự làm mới trang một vài lần khi đang phân tích. Bạn không cần phải lo, hãy cứ chờ quá trình phân tích hoàn thành.
Am I Unique? là một chương trình phân tích công cụ theo dõi người dùng tập trung vào việc xác định "dấu vân tay kỹ thuật số" độc nhất trên trình duyệt của bạn. Các trình duyệt thường có "dấu vân tay" riêng và chúng được dùng để phân biệt bạn với những người dùng khác trên mạng.
Am I Unique? sẽ lấy dấu vân tay kỹ thuật số của bạn và thêm vào hệ cơ sở dữ liệu của chương trình này, ngoài ra chương trình cũng sẽ thêm một cookies có thời hạn 4 tháng vào máy tính của bạn. Sau vài tuần, bạn có thể quay lại trang web này và kiểm tra xem dấu vân tay kỹ thuật số của bạn có còn độc nhất hay không.
Để sử dụng công cụ này, bạn có thể truy cập vào trang Am I Unique? và nhấp vào nút View My Browser Fingerprint. Chờ quá trình phân tích hoàn tất và kiểm tra kết quả.
Nếu muốn phân tích sự thay đổi định kỳ, bạn có thể chọn thẻ My timeline ở cột bên trái. Tải xuống tiện ích mở rộng cho trình duyệt (hỗ trợ Chrome và Firefox) và kiểm tra tình trạng bất cứ khi nào bạn muốn.
Disconnect là tiện ích mở rộng với danh sách chặn rất nhiều loại công cụ theo dõi. Tiện ích mở rộng này có thể chặn trên 2.000 loại cộng cụ theo dõi người dùng trên internet.
Theo Disconnect, ngoài việc chặn một lượng lớn công cụ theo dõi người dùng, tiện ích mở rộng này còn giúp trình duyệt chạy nhanh hơn đến 27%.
Tuy nhiên, tính năng tuyệt vời nhất của Disconnect là người dùng có thể lựa chọn công cụ theo dõi nào được phép hoạt động và công cụ nào sẽ bị chặn. Nếu bạn là một người dùng internet sáng suốt, bạn có thể cho phép một vài công cụ theo dõi có thể hoạt động để giúp thời gian lướt web hiệu quả hơn.
Cách sử dụng Disconnect cực kỳ đơn giản. Đầu tiên bạn cần truy cập trang web của Disconnect và chọn nút Get Disconnect. Hiện tiện ích này hỗ trợ cả 4 loại trình duyệt Chrome, Firefox, Safari và Opera. Sau khi cài đặt, bạn có thể truy cập bất kỳ trang nào và mở tiện ích này lên. Bảng thông tin hiện ra sẽ cho bạn biết tất cả các công cụ đang theo dõi bạn qua trình duyệt.
Khác với Panoopticlick và Am I Unique?, Disconnect hiện thị trực quan các công cụ theo dõi cho người dùng. Một lần nữa, số công cụ theo dõi sẽ phụ thuộc vào cài đặt trình duyệt của bạn và số công cụ được tích hợp trên trang web bạn truy cập. Một số công cụ theo dõi có thể gây hại cho máy tính của bạn, vì thế tốt nhất bạn nên cân nhắc rõ cái nào nên bật hay nên chặn.
4. Thunderbeam (Chrome)
Thunderbeam là một trang giúp sơ đồ hóa các công cụ đang theo dõi bạn trên mạng. Trang web này sẽ hiển bị mạng lưới các trang theo dõi người dùng giữa những trang bạn đã truy cập,
Trước đây, công cụ này chỉ dành cho trình duyệt Firefox, tuy nhiên phiên bản cho Firefox hiện đã không còn hoạt động. Hiện tại, Thunderbeam đã cho ra mắt phiên bản với mã nguồn mở dành cho trình duyệt Chrome.
Để sử dụng Thunderbeam, bạn cần cài đặt tiện ích mở rộng của công cụ này trên trình duyệt. Mở tiện ích bằng cách nhấn chuột vào biểu tượng của Thunderbeam trên thanh công cụ.
Bạn đầu nó sẽ chỉ hiển thị máy tính của bạn trên một trang trắng. Sau khi bạn truy cập một số trang web yêu thích, sơ đồ sẽ nhanh chóng được phủ kín. Mỗi trang sẽ thêm vào sơ đồ các công cụ theo dõi mang trang đó sử dụng. Bạn càng truy cập nhiều trang web, các liên kết trên sơ đồ sẽ càng phát triển rộng hơn và nhanh chóng biến thành một đĩa mì xào với các đường nối chằng chịt. Sơ đồ này thể hiện rõ nét nhất cách mà mạng lưới theo dõi người dùng trên mạng internet đang hoạt động.
Tuy nhiên, một điểm trừ ở phiên bản mới này là sơ đồ không còn hiển thị logo của các trang web như phiên bản trước. Bạn vẫn có thể đi đường vòng để xác định đâu là trang web đang theo dõi mình, nhưng hiển thị logo của trang web thì dễ dàng nhận diện hơn nhiều.
5. Trackography (chưa hỗ trợ cho Việt Nam)
Trackography là cách thứ ba hiển thị số công cụ đang theo dõi bạn, nhưng Trackography có tính tương tác cao hơn hai cách trên. Trang web này được phát triển bởi Tactical Technology Collective. Đây là một dự án mã nguồn mở nhằm "vén màn bí mật của ngành công nghiệp theo dõi người dùng trên toàn cầu". Trang web này hiển thị một lượng lớn các công cụ đang theo dõi bạn trên khắp internet.
Bạn có thể sử dụng Trackography để kiểm tra:
- Công ty nào đang theo dõi bạn.
- Quốc gia nào có nhiều công ty theo dõi người dùng đặt máy chủ nhất.
- Trang web bạn đang truy cập đặt máy chủ ở quốc gia nào.
- Quốc gia nào có cơ sở hạ tầng cần thiết để truy cập các máy chủ và công ty theo dõi người dùng.
- Các thông tin về cách công ty theo dõi người dùng xử lý dữ liệu thu thập được so với chính sách quyền riêng tư của công ty đó.
Nói chung, nếu bạn muốn hiểu rõ hơn về dòng chảy dữ liệu người dùng trên toàn cầu, Trackography là nguồn thông tin tuyệt vời và trực quan dành cho bạn.
Để sử dụng Trackography, bạn có thể truy cập vào trang web, chọn quốc gia bạn đang ở. Kế tiếp, chọn trang web bạn muốn kết nối. Các đường kết nối sẽ nhanh chóng tỏa ra từ quốc gia của bạn và thể hiện nơi đến của dữ liệu, bạn sẽ có thể thấy điểm đến bất ngờ đấy.
Dù Trace My Shadow không nêu rõ ai đang theo dõi bạn. Tuy nhiên, nó lại cho bạn cái nhìn tổng quan về số lượng công cụ theo dõi người dùng tiềm ẩn trong hàng hoạt các loại phần cứng, hệ điều hành, dịch vụ di động và dịch vụ trực tuyến phổ biến.
Với những thông tin này, bạn có thể hình dung một bức trang tổng thể về các loại công cụ theo dõi có thể có và tiến hành chặn chúng. Tuy nhiên, Trace My Shadow đã ngừng cập nhật dữ liệu mới từ năm 2019, do vậy có một số thông tin đã lỗi thời.
Để sử dụng Trace My Shadow, bạn truy cập vào trang web và chọn mục Tracking. Giờ bạn hãy kéo xuống và bắt đầu thêm các tùy chọn, bạn có thể bắt đầu với loại máy tính đang sử dụng.
Mỗi lần bạn thêm thiết bị, dịch vụ sử dụng…, số lượng công cụ theo dõi tiềm ẩn sẽ tăng lên.
Làm sao để chặn các công cụ theo dõi người dùng trực tuyến?
Theo dõi người dùng trực tuyến là một phần không thể thiếu của mạng internet. Nhưng không phải vì nó gắn liền với những dịch vụ đang sử dụng thì không thể ngăn chặn chúng theo dõi bạn. Bạn có thể dùng một số công cụ, tiện ích mở rộng để chặn những công cụ theo dõi người dùng như: uBlock Origin, Noscript, PixelBlock…, hoặc sử dụng trình duyệt Tor hay công cộng tìm kiếm DuckDuckGo.
Ai đang theo dõi người dùng trực tuyến?
Trong những năm gần đây, theo dõi người dùng trực tuyến và vi phạm quyền riêng tư liên tục là những thông tin nóng hổi trên các kênh truyền thông và đây chưa bao giờ là hành vi đúng đắn. Có những cái tên liên tục vi phạm quyền riêng tư của người dùng như Facebook, Google và Amazon. Tất nhiên đây không phải là những công ty công nghệ duy nhất theo dõi người dùng.
Biểu đồ dưới đây được thực hiện bởi WhoTracksMe, nó cho thấy tỉ lệ phần trăm số lượng công cụ theo dõi người dùng trên mạng các công ty sở hữu:
Như bạn thấy, Google là công ty dẫn đầu với con số rất cách biệt. Kết quả này không quá ngạc nhiên vì đây là công ty công nghệ thu lợi nhuận từ việc quảng cáo dựa trên theo dõi và phân loại hành vi người dùng lớn nhất thế giới.
Minh Bảo (Tham khảo MUO)
Chủ đề khác
