"Tất tần tật" về HDMI 2.1

HDMI 2.1;đã chính thức xuất hiện. Tiêu chuẩn này đã được đưa vào nhiều mẫu TV 2020 và 2021, với các sản phẩm của LG, Samsung, Sony. Tiêu chuẩn này cũng xuất hiện trên cả 2 mẫu console chơi game mới, Sony PlayStation 5 và Xbox Series X. Và nếu muốn tận dụng tối đa những chiếc console đó, bạn sẽ cần phải sở hữu một chiếc TV được trang bị một số tính năng của HDMI 2.1.

Điều đó không có nghĩa là bạn cần phải mua một chiếc TV mới ngay bây giờ, hay thậm chí là hướng đến những mẫu hỗ trợ HDMI 2.1 cho chiếc TV tiếp theo. Những cỗ máy console chơi game mới đó vẫn hoạt động tốt trên các chiếc TV thiếu HDMI 2.1 và mang đến chất lượng hình ảnh tuyệt vời. Dẫu vậy, số lượng TV tầm trung và cao cấp hỗ trợ tiêu chuẩn kết nối hình ảnh mới này trên thị trường đã có rất nhiều. Thế nên, tốt hơn hết là bạn nên tìm hiểu về những gì mà HDMI 2.1 có thể cung cấp.

Nói ngắn gọn, HDMI 2.1 cung cấp nhiều tính năng với mức băng thông cao hơn, mang đến độ phân giải cũng như tốc độ khung hình cao hơn, cải thiện chất lượng hình. Nhưng bạn cũng không cần phải quá lo lắng vì cổng kết nối này không hề thay đổi, thế nên, các thiết bị HDMI 2.1 mới vẫn sẽ tương thích ngược với cáp cũng như những thiết bị hiện tại của bạn. Thế nhưng, nếu muốn tận dụng mà mọi thứ HDMI 2.1 cung cấp, bạn sẽ cần phải nâng cấp các thiết bị cũng như dây cáp.

Tóm tắt

Đây là một số tóm tắt về HDMI 2.1:

- Các cổng kết nối và cáp vật lý không hề thay đổi so với tiêu chuẩn HDMI hiện tại.

- Cải thiện băng thông từ 18Gbps của HDMI 2.0 lên 48Gbps (HDMI 2.1).

- Hỗ trợ độ phân giải tối đa 10K, tốc độ khung hình lên đến 120fps.

- Yêu cầu sử dụng loại cáp mới để hỗ trợ độ phân giải và tốc độ khung hình cao hơn.

- Nhiều TV mới trên thị trường có ít nhất 1 cổng HDMI 2.1.

- Các nguồn phát quan trọng mới đã tận dụng lợi thế của HDMI 2.1, bao gồm PlayStation 5 và Xbox Series X, cùng những card đồ họa cao cấp, chẳng hạn NVIDIA GeForce RTX 3090 và RTX 3080.

Những tùy chọn độ phân giải và tốc độ khung hình mà HDMI 2.1 có thể hỗ trợ bao gồm:

- 4K 50/60fps

- 4K 100/120fps

- 5K 50/60fps

- 5K 100/120fps

- 8K 50/60fps

- 8K 100/120fps

- 10K 50/60fps

- 10K 100/120fps

Những sợi cáp hiện tại có thể "gánh" mức 4K 60fps, hoặc 8K 30fps, nhưng bạn sẽ cần đến một sợi cáp HDMI Ultra High Speed nếu muốn có được các tùy chọn cao hơn.

Về mặt màu sắc, HDMI 2.1 hỗ trợ BT.2020 và 16-bit cho mỗi màu. Tiêu chuẩn này giống hệt với HDMI 2.0a/b.

Băng thông

Khi tăng độ phân giải TV, lượng dữ liệu của tín hiệu đó cũng sẽ tăng lên. Tín hiệu 4K Ultra HD 3820x2160px được gửi qua HDMI sẽ có lượng dữ liệu gấp 4 lần so với tín hiệu Full HD 1920x1080px. Nếu liên tưởng các sợi cáp kết nối như đường ống dẫn, chúng ta sẽ cần một đường ống lớn hơn để truyền tải tín hiệu 4K so với 1080p. Điều đó cũng đúng nếu muốn tăng mức tốc độ khung hình: cần sử dụng một đường ống lớn hơn để truyền hình ảnh 60fps so với 24fps ở cùng độ phân giải. Số lượng hình ảnh trong một giây hơn nhiều hơn sẽ khiến dữ liệu tăng lên cao hơn.

Dẫu hầu hết những sợi cáp HDMI hiện tại đều có thể xử lý gần như mọi nội dung, thế nhưng, ngành TV không bao giờ chịu dậm chân tại chỗ. Đã có những chiếc TV hỗ trợ độ phân giải cao hơn, chẳng hạn như 8K, cũng như tốc độ khung hình nhanh hơn. Chúng sẽ dần phổ biến trong tương lai gần.  

Lợi ích mà HDMI 2.1 chủ yếu mang lại là hỗ trợ độ phân giải cũng như tốc độ khung hình cao hơn. Tuy vậy, chúng chưa cần thiết với hầu hết mọi người ở hiện tại, trừ khi bạn là một game thủ.

Những chiếc PC hay thiết bị chơi game cao cấp, cũng như PlayStation 5 và Xbox Series X, là một vài trong số ít các nguồn có thể xuất 4K ở tốc độ khung hình vượt mức 60fps. Dẫu có một số bộ phim hoặc chương trình truyền hình đã hỗ trợ tốc độ khung hình cao như vậy, nhưng số lượng đó trên Netflix hay Vudu chắc chắn là không nhiều.

Bên cạnh đó, dù những chiếc TV 8K xuất hiện rất nhiều trên thị trường, thế nhưng, nội dung 8K thực hiện lại rất hiếm.

Thực tế, chỉ có một số ít TV và PC hay console có thể tận dụng toàn bộ băng thông tiềm năng của HDMI 2.1 nhằm mang đến độ phân giải cũng như tốc độ khung hình cao hơn. Tuy vậy, HDMI 2.1 được cải thiện nhiều thứ hơn chỉ là băng thông.

Tính năng mới

Độ phân giải và tốc độ khung hình mới là những thứ nổi bật, nhưng HDMI 2.1 cũng có các cải tiến quan trọng khác.

Dynamic HDR là một trong số đó. HDR cải thiện chất lượng hình ảnh của chúng ta. Định dạng HDR hiện phổ biến nhất là HDR10. Công nghệ này sử dụng một thứ gọi là nhằm "trao đổi" với TV cách xử lý một phần nội dung HDR. Trong phiên bản HDR10 hiện tại, metadata đó được áp dụng 1 lần duy nhất, dựa trên cơ sở mỗi chương trình.

Dynamic HDR có thể thay đổi diện mạo của từng cảnh hoặc thậm chí từng khung hình, không phải áp dụng một lần với toàn bộ chương trình, để phù hợp hơn với cảnh hoặc khung hình đó. Về cơ bản, cách tận dụng HDR để xử lý một cảnh tối với những vùng sáng chói hoàn toàn khác biệt so với một cảnh sáng có các vùng tối. Nếu những cảnh này cùng nằm trong một bộ phim, HDR tĩnh sẽ chỉ xử lý chúng theo một cách giống nhau, trong khi Dynamic HDR sẽ giúp mỗi phân cảnh trông đẹp mắt nhất có thể. HDMI 2.1 hỗ trợ Dynamic HDR, nhưng để hoạt động tốt, chúng ta vẫn còn phải cần có những nội dung tương thích.

Cả Dolby Vision lẫn HDR10+ đều sử dụng những metadata động đó và có thể truyền tải qua các kết nối HDMI hiện có. Khả năng này của HDMI 2.1 sẽ đảm bảo cho tương lai bởi nó không phải là một định dạng độc quyền.

HDMI 2.1 cũng hỗ trợ eARC. Đây là bước tiến quan trọng của ARC (Audio Return Channel), giúp quá trình kết nối giữa các thiết bị AV như TV, đầu phát video và hệ thống âm thanh, trở nên đơn giản hơn. eARC hỗ trợ "những định dạng âm thanh tiên tiến nhất, chẳng hạn như âm thanh dựa trên đối tượng, và cho phép khả năng điều khiển tín hiệu âm thanh nâng cao, bao gồm phát hiện thiết bị tự động".

Về cơ bản, điều này có nghĩa là Dolby Atmos được truyền qua ARC sẽ đạt được chất lượng đầy đủ, thứ mà hiện chúng ta không thể làm được. Tuy nhiên, các loại cáp hiện tại vẫn hỗ trợ chức năng này. Do đó, nếu dự định mua TV cũng như soundbar tương thích với HDMI 2.1 trong tương lai, các sợi cáp High Speed hiện tại của bạn vẫn có thể truyền tải eARC. Thực tế, âm thanh không cần đến quá nhiều băng thông như video.

Game Mode VRR cũng là một tính năng thú vị dành cho game thủ. Nó mang đến "khả năng biến đổi tần số quét, cho phép bộ xử lý đồ họa 3D hiển thị hình ảnh tại thời điểm nó được kết xuất nhằm giúp trò chơi mượt mà hơn và chi tiết hơn, đồng thời giảm hoặc loại bỏ độ trễ, tình trạng giật hình và xé hình". Nói cách khác, bộ nhớ đệm cho các khung hình sẽ được "giảm tải" khi card video tạo ra hình ảnh. Do đó, bạn sẽ không phải đánh đổi giữa những hình ảnh giả tạo và độ trễ đầu vào, bởi chức năng này sẽ loại bỏ cả hai. Nó giống như NVIDIA G-Sync và AMD FreeSync, vốn chỉ hỗ trợ khi kết nối qua cổng DisplayPort.

Game Mode VRR cũng sẽ hoạt động trên các loại cáp hiện tại (tất nhiên là 2 thiết bị đầu vào và ra cần phải tương thích với HDMI 2.1). Dù vậy, nếu muốn đạt được chất lượng cao hơn 4K 60fps, bạn sẽ cần đến một sợi cáp HDMI Ultra High Speed.

Cáp mới

Đây là lần đầu tiên sau nhiều năm có một sợi cáp HDMI mới xuất hiện. Chúng có ngoại hình hoàn toàn như cáp cũ và không chuyển sang cổng cắm mới. Ban đầu, chúng được gọi là những sợi cáp "48G" vì có băng thông tối đa 48Gbps, nhưng giờ đã được đổi tên thành Ultra High Speed HDMI. Những sợi cáp này có băng thông cao gấp 2,6 lần so với mức 18Gbps hiện có trên các cáp HDMI 2.0. Những sợi cáp này cũng có khả năng tương thích ngược, hoạt động với mọi thiết bị HDMI khác của bạn (ở tốc độ đối đa mà thiết bị đó hỗ trợ).

Chúng ta có thể không cần mua một sợi cáp HDMI Ultra High Speed ở hiện tại. Ngay cả với những chiếc TV 4K, gần như mọi thiết bị của bạn vẫn sẽ hoạt động tốt với các loại cáp hiện có. Tuy nhiên, có những ngoại lệ khác cần lưu ý. Cụ thể hơn là những cỗ máy console chơi game mới, PlayStation 5 và Xbox Series X, bởi chúng có khả năng xuất độ phân giải 4K 120fps. Để đạt được mức đó, bạn sẽ cần phải chuyển sang một sợi cáp mới. Nếu có một chiếc TV mới có thể xử lý 4K 120fps và muốn đạt được mức đó trong quá trình sử dụng những chiếc console này, bạn sẽ cần phải sử dụng các sợi cáp HDMI Ultra High Speed.

PlayStation 5 và Xbox Series X

Bạn có thể kết nối PlayStation 5 và Xbox Series X với mọi chiếc TV ở hiện tại mà chẳng cần mua một chiếc TV mới hay cáp mới. Nếu có một chiếc TV 4K và muốn chơi ở độ phân giải 4K, các loại cáp ở hiện tại là quá đủ.

Tuy nhiên, có một vài điều cần lưu ý với HDMI 2.1. Cả 2 chiếc console mới này đều có khả năng đạt độ phân giải tối đa 4K 120fps. Một số chiếc TV có thể xử lý tốc độ khung hình cao này. Hầu như chẳng có chiếc TV cũ nào có khả năng đạt được con số đó, ngay cả khi được quảng bá "120Hz". Để có được tốc độ khung hình tối đa đó, chiếc TV cần hỗ trợ HDMI 2.1 và sử dụng các sợi cáp HDMI Ultra High Speed mới. Mọi loại cáp HDMI hiện có đều không thể xử lý 4K 120fps.

Nếu có một bộ thu hoặc soundbar trong hệ thống và cỗ máy console được kết nối, chúng cũng cần hỗ trợ HDMI 2.1 để đạt được độ phân giải 4K 120fps. Một điểm yếu trong chuỗi kết nối có thể phá vỡ mọi thứ. Nếu chiếc console cũng như TV của bạn hỗ trợ HDMI 2.1, nhưng bộ thu chỉ đạt HDMI 2.0, bạn sẽ chỉ có được độ phân giải cũng như những tính năng khả thi của HDMI 2.0.

Bạn có cần nâng cấp?

Ít nhất là chưa. Hiện tại, nguồn phát phổ biến duy nhất có thể tận dụng những gì HDMI 2.1 cung cấp là PlayStation 5 và Xbox Series X. Nếu thực sự cần 4K 120fps trong quá trình chơi game của mình, bạn nên tìm mua một chiếc TV có thể tận dụng lợi thế đó.

Nếu đang tìm mua một chiếc TV 8K vì lý do nào đó, bạn cũng nên cân nhắc mua thêm những sợi cáp HDMI Ultra High Speed. Không phải vì có những thứ yêu cầu đến băng thông đó ở hiện tại, thay vào đó, bạn nên nghĩ xa hơn trong trường hợp sở hữu các thiết bị tương thích sau này.

Một điều cuối cần ghi nhớ: Không phải mọi TV tương thích HDMI 2.1 đều có khả năng thực hiện mọi chức năng đã đề cập. Thực tế, hầu hết đều không như vậy. Một chiếc TV hỗ trợ 4K 120fps có thể có eARC, nhưng không nhất thiết là cùng đầu vào. Một chiếc TV có thể tương thích với eARC nhưng không có nghĩa là cũng có những đầu vào hỗ trợ độ phân giải cao hay tốc độ khung hình cao.

Chúng khá khó hiểu. Tốt nhất là bạn nên tìm hiểu những mẫu nào hỗ trợ các tính năng đó trước khi quyết định. Trong một số trường hợp, nhà sản xuất có thể bổ sung các tính năng HDMI 2.1 vào những mẫu TV đã bán ra. Tuy vậy, hiếm khi điều đó xảy ra, một số trường hợp còn bất khả thi do giới hạn phần cứng.

HDMI 2.1 chỉ hữu ích đối với một số lý do cụ thể, nhưng chắc chắn sẽ tốt cho tương lai. Những thiết bị hỗ trợ HDMI 2.1 sẽ dần tăng lên theo thời gian. May mắn là ở hiện tại, đã có rất nhiều chiếc TV đã hỗ trợ HDMI 2.1. Thế nên, nếu đang cân nhắc mua TV mới, tiêu chuẩn này chắc chắn là một trong những tiêu chí cần phải có.

Minh Hùng theo CNET