Những điều cần chú ý khi tìm mua một con chuột công thái học

Sử dụng máy tính nhiều có thể không tốt cho sức khỏe của bạn và dẫn đến các tình trạng như chấn thương căng thẳng thường xuyên (RSI: Repetitive Strain Injury) hoặc hội chứng ống cổ tay (Carpal Tunnel Syndrome). Và việc chọn thiết bị ngoại vi phù hợp có thể tạo ra sự khác biệt rất lớn. Đó là lý do tại sao bạn nên cân nhắc nâng cấp lên một con chuột công thái học.

Chuột công thái học là gì?

Thiết kế công thái học tập trung vào sự thoải mái và độ hiệu quả thay vì những yếu tố khác. Dẫu vậy, những sản phẩm được thiết kế dành riêng cho "công thái học" thường có khá nhiều khác biệt so với các sản phẩm tiêu chuẩn.

Chẳng hạn, một con chuột thông thường có thể mượt mà và dễ cầm, với con lăn giúp quá trình điều hướng trở nên dễ dàng hơn. Tuy nhiên, góc và cách cầm chuột có thể gây thương tích trong thời gian dài. Một số tác vụ có thể khiến mọi người có nguy cơ gặp phải những chấn thương này cao hơn, đặc biệt là những công việc lặp đi lặp lại.

Nói chung, một con chuột công thái học được tạo ra với mục đích giảm khả năng xảy ra các chấn thương đó. Nó có một cách tiếp cận hoàn toàn khác đối với thiết kế tổng thể, yêu cầu người dùng tìm hiểu hoặc điều chỉnh theo một cách cầm nắm mới.

Có nhiều loại thiết bị trỏ công thái học, phù hợp với những ứng dụng khác nhau. Một số được thiết kế cho các trường hợp sử dụng cụ thể, trong khi số khác cung cấp một giải pháp thay thế triệt để cho chuột truyền thống. Một số kết hợp thiết kế chuột truyền thống với khả năng sử dụng linh hoạt.

Dưới đây là các loại chuột công thái học hiện có.

Các loại chuột công thái học

Nếu đang tìm kiếm một thiết bị trỏ thay thế, có rất nhiều tùy chọn để bạn lựa chọn. Một số được thiết kế đặc biệt với một số yêu cầu về khả năng tiếp cận nhất định, trong khi những con chuột khác chỉ đơn giản là giúp cổ tay bạn nghỉ ngơi.

1. Chuột công thái học ngang

Loại chuột công thái học phổ biến nhất, chuột công thái học nằm ngang, thường có bên ngoài không khác biệt mấy so với chuột tiêu chuẩn. Điều này làm cho việc chuyển đổi trở nên khá dễ dàng, và không cần thời gian làm quen thực sự.

Thiết kế chuột ngang luôn vượt thời gian và vẫn là một trong những cách sử dụng máy tính hiệu quả và năng suất nhất. Mọi người đều biết cách sử dụng chúng, làm cho chúng trở nên lý tưởng cho các máy tính dùng chung hoặc gia đình. Chúng sẽ không khiến bạn chậm đi trong quá trình chơi game. Đó là lý do tại sao hầu hết những con chuột chơi game đều có dạng ngang.

Chuột ngang tích hợp các tính năng hữu ích như con lăn và những phím tắt. Chúng thường sử dụng thiết kế cắt bớt, giúp việc cầm chuột trở nên dễ dàng hơn, có chỗ cho ngón tay cái của bạn nghỉ ngơi. Những con chuột này được thiết kế riêng cho một tay cụ thể, thường là bên phải. Đây là điều bạn cần lưu ý nếu thuận tay trái.

Do chuột ngang có rất nhiều điểm chung với chuột tiêu chuẩn, nên chúng thường mang đến ít lợi ích nhất so với những tùy chọn khác. Bạn vẫn cần di chuyển cổ tay của mình một chút và khóa ở tư thế cổ tay nằm ngang. Những con chuột này phù hợp nhất với những người có vấn đề với vị trí đặt tay hoặc cách cầm nắm.

Những ví dụ điển hình trong tùy chọn này bao gồm Logitech MX Master 3 hay Logitech MX Master 2S. Trong trường hợp không muốn chi quá nhiều cho một con chuột hãy cân nhắc đến Amazon Basics Ergonomic PC Mouse.

2. Chuột công thái học dọc

Trong khi chuột ngang đặt bàn tay của bạn vào vị trí phẳng thì chuột dọc sẽ mang đến cảm giác thẳng đứng tự nhiên hơn. Nó giống như cầm một chiếc cốc hơn là sử dụng chuột và yêu cầu bố cục nút bấm độc đáo, có thể mất một chút thời gian để làm quen.

Chuột dọc sử dụng vị trí "bắt tay" và có cảm giác giống như đang cầm một cái ly. Thay vì di chuyển cổ tay của bạn sang trái hoặc phải để di chuyển con trỏ theo chiều ngang, chuột dọc yêu cầu bạn di chuyển cổ tay lên và xuống. So với việc di chuyển cổ tay của bạn sang trái và phải, quá trình di chuyển lên xuống của chuột dọc sẽ "tự nhiên hơn". Đó là lý do tại sao nó lại khá có lợi.

Có một vài nhược điểm đối với thiết kế này. Bạn sẽ phải học lại cách sử dụng chuột một cách hiệu quả và có thể mất một thời gian trước khi có thể quen. Nếu có một chiếc máy tính dùng chung, các thành viên khác trong gia đình hoặc văn phòng của bạn có thể không đánh giá cao thiết kế chuột kì lạ này.

Chúng cũng không lý tưởng để chơi game và bạn sẽ không có quá nhiều lựa chọn. Logitech MX Vertical là một trong những chuột dọc tốt nhất mà bạn có thể mua với mức giá cao cấp, trong khi Wireless Vertical Mouse của Anker lại là một món hời cho số tiền mà bạn bỏ ra.

3. Chuột lai

Thuật ngữ "chuột lai" nghe khá chung chung, nhưng ở đây, chúng ta sẽ sử dụng nó để mô tả Microsoft Arc vì hầu hết các thiết kế tương tự khác không còn tồn tại nữa. Microsoft Arc độc đáo ở chỗ nó kết hợp chức năng của chuột và bàn di chuột vào một thiết kế duy nhất.

Phiên bản Microsoft Arc mới nhất có thể gập phẳng lại cho mục đích du lịch hoặc sở thích cá nhân, nhưng thiết kế lại không thay đổi nhiều so với giới thiệu từ hàng. Mặt trước của chuột (thường là nơi đặt các nút chuột) là một bàn di chuột, có khả năng cảm ứng đa điểm, cho phép bạn cuộn, chạm và điều khiển con trỏ chuột bằng cách chỉ di chuyển ngón tay.

Chuột cũng có thiết kế ngang cổ điển, đồng nghĩa rằng bạn có thể sử dụng nó như một con chuột thông thường. Không có bất kỳ yếu tố công thái học nào trong con chuột này. Microsoft Arc là một con chuột khá đơn giản. Hình dạng cong của Arc có thể thoải mới hơn cho những người dùng không thích thiết kế bàn di chuột phẳng thường xuất hiện trên laptop.

Microsoft Arc là một sản phẩm thú vị, có sức hút trên thị trường rộng rãi. Nhiều người chọn mua nó không phải vì lý do công tháy học mà vì sự tiện lợi của việc "kết hợp 2 thiết bị trong một thiết kế phẳng". Microsoft Arc chắc chắn vẫn là một lựa chọn thú vị mà bạn nên cân nhắc trong trường hợp tìm các thiết bị trỏ thay thế.

4. Chuột có bi xoay (trackball)

Bi xoay (trackball) xuất hiện lần đầu tiên sau Thế chiến thứ 2 và thường được tìm thấy trên các hệ thống máy tính gia đình từ những năm 1980. Nó đã xuất hiện trong các hệ thống radar kiểm soát không lưu và máy bay cũng như những tủ trờ chơi cho những tựa game như Marble Madness, Centipede và Missile Command.

Viên bi xoay giúp người dùng gần như không cần thực hiện các chuyển động cổ tay để thao tác với con trò. Chúng được thiết kế để sử dụng bằng ngón tay cái hoặc 2 ngón tay, với sự bổ sung của các con lăn để cuộn và thu phóng. Chuột bi xoay hoạt động bằng ngón tay và thường thuận cho cả 2 tay.

Các loại thiết bị trỏ sử dụng bi xoay không phụ thuộc vào mặt phẳng hay mặt bàn nhẵn nên có thể hoạt động được sử dụng ở hầu hết mọi nơi, mọi góc độ, miễn là người dùng cảm thấy thoải mái. Chúng lý tưởng để sử dụng trên các bề mặt không bằng phẳng, trên giường hoặc trên bề mặt những nơi đang chuyển động, chẳng hạn như thuyền hoặc máy bay.

Sử dụng bi xoay khá đơn giản, nhưng vẫn cần một khoảng thời gian để quen. Hầu hết người dùng gặp chút vấn đề trong việc đưa con trỏ thực hiện những gì họ muốn và sẽ cần thời gian để thao tác nhiều hơn. Bi xoay rất phù hợp cho những người dùng gặp khó khăn với khả năng di chuyển cổ tay hoặc cánh tay và một số người thích trải nghiệm nó hơn là chuột và bàn di chuột thông thường.

Logitech Wireless MX Ergo là một trong những chuột bi xoay sử dụng ngón tay bán chạy nhất mà vẫn còn tồn tại. Kenshington cũng sản xuất các thiết bị được thiết kế để sử dụng bằng ngón tay, chẳng hạn như Kensington SlimBlade và Kensington Orbit. Cả hai đều có thiết kế thuận cả hai tay.

5. Chuột bút hoặc bảng vẽ

Như cái tên của nó, chuột bút có hình dạng giống cây bút. Việc cầm nó giống như quá trình bạn cầm bút, với các nút thao tác bằng ngón tay, cho phép bạn nhấp và cuộn.

Bảng vẽ cũng hoạt động theo cách tương tự, ngoại trừ phần bút thường nhỏ hơn nhiều vì hầu hết phần cứng được giấu trong bảng. Các thiết bị này thường nhắm đến các chuyên gia và nghệ sĩ kỹ thuật số, nhưng những mẫu cấp thấp vẫn đủ tốt để sử dụng chức năng con trỏ cơ bản.

Rất khó để nói chuột bút dành cho ai, nhưng nếu thấy viết ít mệt hơn so với sử dụng chuột tiêu chuẩn, hãy thử sử dụng nó. Có rất nhiều mẫu chuột bút, chẳng hạn như Jhua Rechargeable Pocket Pen với mức giá rất rẻ, cũng như những mẫu đắt tiền hơn như Penclic D3. Hoặc nếu đang sử dụng Surface, bạn có thể tận dụng Surface Pen. Đối với bảng vẽ, một mẫu thấp cấp như XP-PEN StarG640 là đã đủ tốt để sử dụng trên desktop.

6. Chuột dạng cần điều khiển

Chuột dạng cần điều khiển có hình dạng giống tay cầm cần điều khiển để di chuyển toàn bộ thiết bị ngoại vi. Những con chuột này thường được coi là thiết bị hỗ trợ tiếp cận, nhưng chúng có thể thu hút bất kỳ ai đang tìm một hình dạng thoải mái khi cầm.

Những con chuột này tương tự như chuột công thái học dọc ở chỗ cảm biến nằm ở dưới cùng của thiết bị. Để di chuyển con trỏ, bạn phải di chuyển toàn bộ thiết bị (không giống như joystick trên tay cầm). Thao tác này giúp cơ cánh tay khỏe hơn thay vì hoàn toàn dựa vào cổ tay của bạn.

3M Wireless Ergonomic Optical Mouse là một ví dụ điển hình, hoặc là Posturite Wireless Penguin Mouse.

7. Bàn di chuột thì sao?

Bàn di chuột nằm phẳng trên bàn và ít yêu cầu cổ tay hơn chuột. Chúng có thể hoàn hảo cho những người dùng gặp khó khăn với những chuyển động cổ tay. Chúng cũng cung cấp các thao tác cử chỉ, giúp bạn làm việc hiệu quả hơn, đặc biệt nếu là người dùng Mac.

Đối với Mac, không có bàn di nào có thể "hạ gục" Apple Magic Trackpad. Nó hoạt động tốt nhất với macOS, cung cấp khả năng cuộn và zoom kéo chụm bằng 2 ngón tay cũng như những cử chỉ phức tạp hơn, như chuyển đổi giữa các desktop và truy cập vào Mission Control.

Đối với Windows, Apple Magic Trackpad cũng là một tùy chọn nhưng nó không hoạt động quá tốt. Ngoài ra, bạn sẽ bị giới hạn với những thao thác 1 hay 2 ngón tay. Bạn sẽ cần một trình điều khiển như Trackpad++ hoặc đăng ký Magic Utilities để thực sự tận dụng tối đa.

Những bàn di chuột được thiết kế dành riêng cho Windows thường rất ít, nhưng nếu quan tâm, bạn tham khảo Jelly Comb Ultra Slim Portable hoặc Brydge W-Touch.

Cân nhắc thêm cả bàn phím công thái học

Quá trình gõ phím có thể khiến cổ tay của bạn căng thẳng chẳng kém gì việc lắc chuột cả ngày. Thế nên, việc chọn một chiếc bàn phím công thái học nhằm phòng ngừa những chấn thương sau này luôn là giải pháp tốt nhất cho bản thân.

Lê Hữu theo How To Geek