Chi phí tiềm ẩn đằng sau những tính năng an toàn trên xe hơi ngày nay

Những hệ thống tiên tiến có thể giúp xe hơi trở nên an toàn hơn, nhưng chi phí sửa chữa chúng lại đắt đỏ hơn nhiều so với các loại linh kiện khác.

Sau khi kính chắn gió trên chiếc Subaru Forester đời 2017 của Ted Hine bị vỡ, ông hốt hoảng khi một đại lý báo giá thay mới lên đến 1.400 USD. Safelite AutoGlass, một chuỗi cửa hàng chuyên thay thế và sửa chữa kính xe hơi, rẻ hơn, nhưng vẫn khá cao ở mức 910 USD. Hine nhớ rằng cách đây 5 năm, ông chỉ phải trả 150 USD để sửa tình trạng tương tự trên chiếc xe trước của mình, và một kỹ thuật viên sửa chữa di động hoàn thành công việc thay thế ngay bên lề đường trong chớp mắt.

"Tôi 74 tuổi và đã nghỉ hưu rồi, đang sống nhờ thu nhập cố định khá hạn chế" – Hine nói. "Tôi không thể chi ra hơn 900 USD cho một cái kính chắn gió mỗi khi một cái xe tải nào đó ngẫu nhiên bắn một viên đá vào xe tôi".

Chiếc Subaru của Hine có EyeSight, một hệ thống hỗ trợ lái tiên tiến (ADAS), trong đó tích hợp các tính năng cảnh báo va chạm phía trước (FCW), phanh khẩn cấp tự động (AEB), cảnh báo rời làn (LDW), và điều khiển xe thích ứng (ACC). Các linh kiện của EyeSight bao gồm một cặp camera gắn bên trong kính chắn gió, giúp ACC và các hệ thống an toàn và tiện lợi khác, như AEB, tính toán được khoảng cách từ xe đến các vật thể phía trước. Việc thay kính chắn gió trên chiếc Subaru của Hine đòi hỏi phải có loại kính mà để sản xuất được phải trải qua nhiều khâu phức tạp để đảm bảo các camera có thể thấy phía trước một cách rõ ràng nhất. Các camera này cũng phải được tái căn chỉnh bởi các kỹ thuật viên, bằng các trang thiết bị đắt đỏ.

EyeSight được lắp đặt trên hầu hết những chiếc Subaru đời mới. Nhà sản xuất xe hơi Nhật Bản này không phải là hãng duy nhất sử dụng hệ thống nói trên. Hầu hết các xe hơi và xe tải đời mới đang bán hiện nay đều được trang bị sẵn nhiều tính năng ADAS.

Ưu điểm của việc này là các phương tiện sẽ trở nên an toàn hơn nhiều. Ví dụ, tỉ lệ va chạm phần đuôi trên các phương tiện được trang bị cả FCW và AEB thấp hơn đến 46% so với các phương tiện không có các hệ thống này – theo một nghiên cứu gần đây của Viện Nghiên cứu Giao thông thuộc Đại học Michigan. Nghiên cứu cho thấy tỉ lệ va chạm do rời làn giảm 21% đối với các xe hơi có tính năng LDW và hỗ trợ giữ làn (LKA); và việc có một camera lùi và các hệ thống khác, bao gồm AEB lùi với khả năng cảnh báo băng ngang, sẽ giúp giảm các va chạm khi lùi xe đến 81%; cùng nhiều phát hiện về chỉ số an toàn khác.

Nhược điểm ở đây là chi phí sửa chữa khi các linh kiện ADAS bị hư hỏng hoặc sai lệch nhẹ sau các vụ va chạm nhỏ sẽ đắt hơn. Đó là bởi các cảm biến tích hợp với ADAS thường nằm ở các khu vực ngoại biên, dễ bị hư hỏng – ví dụ như bên trong các tấm cản và kính chắn gió, và trong các gương hậu. Do đó, một va chạm nhỏ, hay kính chắn gió bị vỡ, cũng sẽ khiến người lái phải cháy túi.

Trang Consumer Reports (CR) tin rằng mọi xe hơi nên được trang bị các tính năng sau ngay từ lúc xuất xưởng: phanh khẩn cấp tự động (AEB), phát hiện người đi bộ, cảnh báo va chạm phía trước (FCW), và cảnh báo điểm mù (BSW). Các chuyên gia của CR cho biết khi số vụ va chạm giảm dần theo thời gian nhờ việc ứng dụng rộng rãi các hệ thống phòng tránh va chạm, người lái sẽ tiết kiệm được nhiều tiền hơn, mặc cho chi phí sửa chữa sau va chạm cao hơn trước.

"Đúng là khi các vụ va chạm xảy ra, và xe bạn có ADAS, chi phí sửa chữa sẽ cao hơn" – Jake Fisher, giám đốc mảng thử nghiệm xe hơi của CR cho biết. "Nhưng lợi ích lại thuộc về phía tài xế, bởi nếu chúng ta hạn chế được những rủi ro trên đường đi, chúng ta sẽ tiết kiệm được chi phí sửa chữa trong tương lai. Chúng ta nên cảm ơn các hệ thống an toàn, bởi chúng giúp giảm đáng kể những vụ va chạm nhỏ cũng như các vụ va chạm nghiêm trọng hơn".

CR và các chuyên gia xe hơi khác nhấn mạnh rằng các tính năng ADAS phải được sửa chữa đúng cách, nếu không các hệ thống an toàn này có thể ngừng hoạt động hoặc hoạt động không chính xác và gây ra những lỗi nguy hiểm.

"Hầu hết các camera trước được sử dụng trong ADAS được gắn lên kính trong hoặc xung quanh gương trước, và những camera này không biết chúng được gắn ở vị trí nào trên kính" – Jon Cardi, phó chủ tịch Safelite AutoGlass cho biết. "Một dịch chuyển nhỏ trên kính chắn gió cũng có thể dẫn đến một sai sót lớn cách đó hàng chục mét khi đang chạy với tốc độ cao tốc".

Không phải mọi cửa hàng sửa xe đều đủ khả năng sửa chữa các phương tiện được trang bị ADAS, và thông tin về cách sửa chúng không phải lúc nào cũng được cung cấp đầy đủ, khiến các công ty bảo hiểm lẫn các cửa hàng sửa chữa này không thể đưa ra khẳng định chắc chắn trong các vụ va chạm.

"Chúng ta nên nghĩ khác về những nguyên nhân dẫn đến một vụ va chạm nhỏ" – Joe Schneider, một nhà tư vấn KPMG cho các công ty bảo hiểm nói. "Những thứ mà người ta chưa bao giờ kê khai để nhận bảo hiểm trong nhiều năm trước đây nay lại có một thành phần kỹ thuật ảnh hưởng đến an toàn và khả năng vận hành của các phương tiện".

"Chi phí sửa chữa đã và đang tăng lên trong vài năm qua, khi mà các phương tiện trở nên đắt đỏ hơn để sửa chữa, do đó áp lực đặt lên chi phí bảo hiểm cũng sẽ nặng nề hơn" – Bob Passmore, trợ lý phó chủ tịch về bảo hiểm xe hơi tại Hiệp hội Bảo hiểm Thương tổn Tài sản Mỹ (APCIA) nói. "Người ta hi vọng rằng công nghệ sẽ giúp giảm số vụ va chạm về lâu về dài, bù đắp lại cho sự gia tăng của chi phí sửa chữa".

Công nghệ đang tiến hóa ở tốc độ nhanh hơn, khiến một số cửa hàng sửa chữa xe không kịp mua sắm trang thiết bị mới cũng như huấn luyện cho đội ngũ kỹ thuật viên – theo lời Jeff Evanson, COO của Smart Express, một công ty cung cấp thiết bị cân chỉnh di động cho xe van cho các cửa hàng sửa chữa cho biết. "Khi các hệ thống này trở nên phức tạp hơn, bạn sẽ không bao giờ có thể dựa vào một anh thợ cơ khí làm vì sở thích để sửa chúng được".

Công nghệ đảm bảo an toàn trở nên phổ biến hơn

Sự phát triển của ADAS cho thấy một trong những bước tiến lớn nhất trong lĩnh vực công nghệ đảm bảo an toàn kể từ khi túi khí được giới thiệu vào những năm 1970, và từ khi mọi phương tiện được yêu cầu phải trang bị hệ thống kiểm soát cân bằng điện tử vào năm 2012.

ADAS có thể nháy cảnh báo khi nó nhận định một va chạm có khả năng sắp xảy ra, ngừng xe lại nếu tài xế không phản ứng kịp, cảnh báo tài xế khi phương tiện lệch ra khỏi làn đang đi, đánh phương tiện trở lại làn ban đầu, cảnh báo tài xế có phương tiện đang trong điểm mù, giúp tài xế không lùi xe đụng vào các vật thể, và duy trì khoảng cách bám đuôi an toàn thông qua ACC. Các hệ thống này hoạt động bằng cách sử dụng một loạt các cảm biến truyền thông tin về tốc độ và khoảng cách đến hệ thống máy tính của phương tiện, vốn đảm nhiệm việc cảnh báo các mô-đun điều khiển phanh, tay lái, và động cơ.

"Các phương tiện với tính năng ADAS ít khả năng bị gặp tai nạn hơn" – Matt Moore, phó chủ tịch của Highway Loss Data Institute (HLDI), một tổ chức phi lợi nhuận nghiên cứu thiệt hại bảo hiểm phương tiện và là một phần của Viện bảo hiểm An toàn Cao tốc (IIHS). "Chúng không chỉ giúp giảm số yêu cầu bồi thường thiệt hại phương tiện, một số còn giúp giảm tần suất yêu cầu bồi thường trách nhiệm thiệt hại đối với con người".

Công nghệ ADAS đã được mang từ các mẫu xe siêu sang xuống các mẫu xe giá thấp hơn trong hai năm vừa qua. Theo AAA, hơn 90% các phương tiện mới trong năm 2018 có ít nhất một tính năng ADAS. Nhưng không phải mọi tính năng công nghệ cao đều tối quan trọng cho sự an toàn. Và Fisher của Consumer Reports nói rằng người tiêu dùng có thể tìm cách giảm chi phí sửa chữa trong tương lai bằng cách chọn lọc kỹ hơn nhưng lựa chọn khi mua xe mới.

"Có những trang bị sẽ cứu bạn khỏi bị va chạm. Nhưng những thứ khác, như đèn LED hay lốp thành mỏng, khi sửa chữa sẽ rất tốn kém mà lại chẳng giúp ích gì cho độ an toàn, có thể nên tránh đi" – ông nói.

Sửa chữa phức tạp

Sửa chữa ADAS có thể được chia thành 3 hạng mục: thân xe, kính xe, và bảo dưỡng.

Kính chắn gió bị nứt có thể được sửa với nhựa thông để ngăn tình trạng lưới nhện xuất hiện. Nhưng nhựa thông không nên được dùng ở những khu vực có chứa camera. Để hoạt động tối ưu, ADAS đòi hỏi kính ở khu vực camera phải trong hơn. Kính chắn gió ngày nay còn có thể chứa các cần gạt phá băng và cảm biến mưa, khiến chi phí sửa chữa cao hơn nữa. Cũng như sửa chữa các va chạm khác có liên quan đến ADAS, thay thế kính chắn gió phải đi cùng với việc tái cân chỉnh cảm biến.

Theo Hiệp hội Chăm sóc Xe hơi, các cửa hàng sửa chữa báo cáo rằng các sửa chữa phổ biến nhất là cản xe, vè hai bên xe, và cửa xe. Cản xe – thường bao gồm một khung cứng với vỏ nhựa – có thể chứa một loạt các cảm biến dễ hư hỏng hoặc sai lệch khi gặp các va chạm tốc độ thấp.

Trước đây, những thiệt hại nhỏ ở cản xe có thể được sửa bằng cách dùng các loại chất liệu lấp vào những vết trầy xước và lõm, sau đó sơn che điểm đó đi. Nhưng các chất dùng để lấp đó, cùng với sơn, có thể gây hại cho cảm biến của phương tiện, nên một số trường hợp sửa chữa cản xe trở nên tốn kém hơn vì phải thay thế phần vỏ.

"Nhiều năm trước, có thể có những vết cắt nhỏ trên cản xe mà bạn chẳng bao giờ thèm yêu cầu tiền bảo hiểm" – Schneider, một cố vấn công ty bảo hiểm nói. "Nay, cũng vết cắt đó, có thể buộc bạn phải tái căn chỉnh camera hay cảm biến".

Hư hại đối với cụm đèn pha và đèn hậu và gương chiếu hậu cũng có thể khiến bạn trả giá đắt. Gương chiếu hậu thường chứa các camera và các linh kiện điện tử khác, như đèn cảnh báo nhấp nháy.

"Mười năm trước, một biên bản sửa xe trung bình của chúng tôi vào khoảng 1.600 USD" – Tim Cook, chủ shop "A" Auto Body ở Richmond, một shop đủ tiêu chuẩn để sửa các xe hơi có ADAS, cho biết. "Nay, chi phí đã lên hơn 4.000 USD. Chúng tôi thấy ngày càng nhiều xe bị khai báo là ‘Tổn thất toàn bộ' vì chi phí sửa chữa của chúng đã vượt quá giá trị thực của xe".

Tiếp theo, có những phần linh kiện đắt đỏ khác ngày một phổ biến hơn trên các phương tiện mới, bao gồm bánh xe đường kính lớn với lốp thành mỏng, vốn có thể dễ dàng hư hỏng vì sập ổ gà. Đèn pha và đèn hậu LED ngày càng phổ biến hơn vì nhu cầu người tiêu dùng tăng lên, và sửa chữa chúng có thể tốn đến hàng nghìn đô với một số mẫu SUV siêu sang.

Một số phương tiện còn đỏi hỏi căn chỉnh cảm biến trong quá trình cân chỉnh lốp để các cảm biến ACC có thể hoạt động chính xác.

Khi được hỏi về chi phí phát sinh liên quan đến những hư hỏng do va chạm trên các phương tiện được trang bị ADAS, nhiều nhà sản xuất xe hơi đều nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sử dụng công nghệ mới nhằm tăng cường sự an toàn cho người dùng.

Dominick Infante, giám đốc truyền thông của Subaru Mỹ, cho biết rất khó để ước tính chi phí phát sinh để sửa chữa các tính năng EyeSight bên cạnh chi phí sửa chữa va chạm thông thường, bởi có nhiều yếu tố trong mỗi vụ tai nạn, bao gồm mức độ nghiêm trọng và vị trí va chạm, cũng như những tính năng ADAS bị hư hại trong quá trình đó. Ông nhấn mạnh rằng mục tiêu của Subaru là giảm thiểu các vụ tai nạn. Ông còn nói rằng, "Người tiêu dùng nên biết trước, và đề nghị bất kỳ cơ sở nào đang sửa chữa chiếc Subaru của họ phải thực hiện mọi thao tác căn chỉnh ADAS cần thiết trước khi nhận lại xe".

"Bất kỳ sai lệch nào xuất hiện so với trang thiết bị nguyên bản của Subaru cũng có thể sẽ khiến hệ thống không hoạt động như ý muốn" – ông nói thêm.

David Friedman, phó chủ tịch Consumer Reports, một lãnh đạo của Ủy ban An toàn Giao thông Cao tốc Quốc gia, nói rằng các nhà sản xuất xe hơi nên cố gắng hơn nữa để làm ra các cảm biến bền bỉ hơn trong các vụ va chạm, và ít đắt đỏ hơn khi sửa chữa. "Ngày nay, những hệ thống an toàn quan trọng đó đã phổ biến. Các nhà sản xuất xe hơi phải có trách nhiệm đảm bảo người tiêu dùng có thể trang trải cả chi phí mua và sửa chữa chúng – đặc biệt khi chúng bị hư hại trong các vụ tai nạn tương đối nhẹ".

Các cửa hàng sửa chữa cần bắt kịp thị trường

Tìm được một cửa hàng có khả năng sửa chữa tốt xe sau va chạm là mấu chốt đối với người tiêu dùng, bởi sẽ có những hệ quả về an toàn rất nghiêm trọng xảy ra nếu cảm biến không được căn chỉnh đúng cách.

Safelite AutoGlass đã thử nghiệm sử dụng các cảm biến AEB bị cố tình căn chỉnh lệch và phát hiện ra các phương tiện ngay lập tức va chạm với các mục tiêu mà lẽ ra chúng phải tránh.

"Mọi người nên quan tâm xem những thao tác căn chỉnh như vậy đã được thực hiện chưa, và có đúng cách không" – Passmore, trợ lý phó chủ tịch tại APCIA cho biết.

Các chuyên gia của CR nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tuân thủ các hướng dẫn của nhà sản xuất trong sửa chữa ADAS. Nhưng họ nói rằng một số cửa hàng vẫn chưa thể đáp ứng tiêu chuẩn này.

Viện quốc gia về chất lượng dịch vụ xe hơi, một tổ chức cung cấp chứng chỉ cho các kỹ thuật viên, cho biết họ đang phát triển một chứng chỉ dành cho các kỹ thuật viên sửa chữa chuyên về các tính năng ADAS, để họ có thể thực hiện tốt các công đoạn chẩn đoán, sửa chữa, và căn chỉnh trang thiết bị. Nhưng các bài thi nhận chứng chỉ này phải đến năm 2021 mới được đưa vào tổ chức.

Chi phí cho sửa chữa và bảo dưỡng ADAS có thể giảm dần về sau, khi mà ngày càng nhiều phương tiện được trang bị chúng như những tính năng tiêu chuẩn, và ngày càng nhiều cửa hàng có đủ các kỹ năng và trang thiết bị cần thiết để sửa chữa.

Nhưng các chuyên gia an toàn xe hơi nói rằng nếu người tiêu dùng bỏ qua những tính năng quan trọng này chỉ vì quan ngại về chi phí sửa chữa thì sẽ là một sai lầm. "Chi phí tiết kiệm thực sự sẽ đến từ những vụ tai nạn mà nhờ ADAS, bạn đã không gặp phải" – Fisher nói.

Chi phí sửa chữa những công nghệ an toàn tiên tiến cụ thể ra sao?

Cản trước:

Sửa chữa cơ bản: 700-1.800 USD

Thay cảm biến và camera: thêm từ 500-1.900 USD

Tái căn chỉnh: thêm từ 250-600 USD

Cản trước chứa các cảm biến và camera giúp AEB và các tính năng ADAS khác hoạt động. Các chuyên gia khuyến nghị tái căn chỉnh cảm biến và camera sau các vụ va chạm nhỏ, ngay cả khi các trang bị ADAS không cần phải thay thế. Chi phí tái căn chỉnh phụ thuộc vào mẫu xe và các tính năng bị ảnh hưởng. Các phương tiện có AEB và FCW có tỉ lệ va chạm phần đầu thấp hơn 50% theo một nghiên cứu từ IIHS.

Đèn pha và đèn hậu

Cụm đèn halogen: 200-500 USD

Cụm đèn LED: 750-1.500 USD

Tái căn chỉnh: thêm 100-250 USD

Đèn pha và đèn hậu LED ngày nay khá phổ biến, và chi phí sửa chữa/thay thế của chúng cũng cao hơn. Đèn pha LED tạo ra chùm sáng cường độ cao hơn và tỏa rộng hơn, nhưng có thể không giúp bạn thấy phía trước xa hơn. "Các cụm đèn LED có giá khá dao động" – Jill Trotta, Phó chủ tịch tập đoàn RepairPal cho biết. "Một số cụm đèn châu Âu có thể có giá từ 3.000-5.000 USD". May thay, chỉ có các cụm đèn pha (không phải đèn hậu) mới cần tái căn chỉnh mà thôi.

Thay kính chắn gió

Kính chắn gió thông thường: 300-500 USD

Kính chắn gió có ADAS: 700-1.500 USD

Thay cảm biến và camera: thêm 800-1.900 USD

Tái căn chỉnh: thêm 250 USD

Các camera và cảm biến radar giúp AEB và LDW hoạt động được thường gắn bên trong kính chắn gió. Tùy thuộc vào loại hư hại, sửa chữa hay thay thế kính chắn gió có thể kèm theo thay thế và/hoặc tái căn chỉnh camera và cảm biến. Các phương tiện có LDW có tỉ lệ bị đâm vào hông hay đâm trực diện với chấn thương thấp hơn 21% theo nghiên cứu của IIHS-HLDI.

Cản trước

Sửa chữa cản trước cơ bản: 700-1.800 USD

Thay thế cảm biến và camera: thêm 1.000-2.500 USD

Tái căn chỉnh: thêm 250 USD trở lên

Các camera và cảm biến cho AEB phía trước, hỗ trợ chạy cắt nhau, và hỗ trợ đậu xe được đặt phía sau cản trước và có thể bị hư hỏng trong va chạm. Các phương tiện có AEB (khi kết hợp với các camera trước và cảm biến đỗ xe) có tỉ lệ va chạm khi lùi thấp hơn 78%, theo nghiên cứu của IIHS-HLDI. "Bất kỳ kỹ thuật viên thân vỏ cơ bản nào cũng có thể sửa cản trước. Ngày nay, có quá nhiều công nghệ tích hợp trong cản trước, nên cần các kỹ thuật viên cao cấp và quá trình căn chỉnh mới sửa chữa được" – Trotta nói.

Thay thế gương chiếu hậu

Cặp gương chuẩn: 300-500 USD

Gương có ADAS: 1.000-2.500 USD

Tái căn chỉnh: thêm 250 USD trở lên

Gương hậu có thể chứa các đèn báo BSW, nhưng chúng có thể còn phức tạp hơn nữa, với camera và khả năng hiển thị video. Các phương tiện có hệ thống phát hiện điểm mù có tỷ lệ va chạm có chấn thương khi chuyển làn thấp hơn 23% theo nghiên cứu của IIHS-HLDI.

Minh.T.T theo;Consumer Reports