Núi lửa khổng lồ có thể 'tỉnh giấc' vì Triều Tiên thử hạt nhân

Các nhà nghiên cứu địa chất đang bày tỏ mối quan ngại về việc ngọn núi Trường Bạch có thể sẽ lại phun trào do các vụ thử hạt nhân ở gần đó. Núi Trường Bạch nằm ở biên giới Triều Tiên và Trung Quốc, ngọn núi này đã từng một lần phát nổ với sức mạnh bằng 100 triệu trái bom nguyên tử thả xuống Hiroshima.

Hồ Thiên Đường vốn là miệng núi lửa Trường Bạch được tạo ra từ vụ nổ năm 946

Núi Trường Bạch, có tên Paektu hoặc Baekdu trong tiếng Hàn hoặc Changbai trong tiếng Trung, là một núi lửa còn hoạt động. Ngọn núi này cao 2.744 mét, là đỉnh cao nhất trong dãy Trường Bạch (Baekdudaegan), vốn là một ranh giới tự nhiên giữa 2 quốc gia Đông Á này. Điểm đáng chú ý ở ngọn núi này là nó có một miệng núi lửa được tạo ra từ vụ nổ Thiên Niên Kỷ (Millennium eruption) xảy ra vào năm 946. Vụ nổ này mạnh tới mức đã thổi tung lên trời 100 km3 đất đá, dung nham và tro bụi.

Người ta ước tính nó mạnh bằng 100 triệu trái bom nguyên tử từng được thả xuống Hiroshima. Miệng núi lửa ngày nay đã trở thành một hồ nước tự nhiên với diện tích rộng tới 9,82 km2, độ sâu trung bình 213 mét. Tuy được tạo ra từ một vụ nổ khủng khiếp nhưng hồ này lại có cái tên khá đẹp là Hồ Thiên Đường (Heaven Lake). Ngày nay, đây là một thắng cảnh du lịch cho cư dân của cả 2 quốc gia cùng thưởng ngoạn.

Ảnh Panorama về kích thước của hồ Thiên Đường

Quay lại với vụ nổ hạt nhân, hồi đầu năm nay, một vụ chấn động 5,1 độ Richter đã được ghi nhận gần khu vực này. Cộng đồng quốc tế tin cho rằng Triều Tiên vừa thực hiện một vụ nổ hạt nhân trong lòng đất, còn truyền thông quốc gia này khẳng định họ đã sở hữu được bom nhiệt hạch (H-bomb). Và mặc dù việc tranh cãi xem đấy có đúng là bom nhiệt hạch hay không vẫn chưa có câu trả lời chung cuộc, thì nó vẫn gây ra những mối lo ngại, đặc biệt trong cộng đồng địa chất thế giới.

Theo trang IFL Science, như mọi cơn chấn động khác, các vụ nổ hạt nhân dưới lòng đất cũng tạo sóng địa chấn và lan truyền theo mọi hướng. Trong đó có các hướng xuống bên dưới vỏ Trái Đất và tiếp cận với các bể dung nham nằm sâu khoảng 116 km dưới mặt đất. Nghiên cứu mới nhất từ các nhà địa chất Hàn Quốc cho thấy các sóng địa chấn này có thể đánh thức "những con rồng lửa" đang ngủ yên trong lòng đất.

Vị trí những nơi Triều Tiên từng thử hạt nhân

Thông thường một vụ phun núi lửa sẽ xảy ra khi áp suất mà khối dung nham lỏng tạo ra vượt quá mức chịu đựng của khối đá cứng xung quanh. Tại thời điểm ấy, xuất hiện các vết nứt gãy của lớp vỏ cứng bên trên và đỉnh của bể dung nham bên dưới sụp đổ, tạo ra một sự sụt áp đột ngột khiến năng lượng của toàn khối dung nham được giải phóng dưới dạng một vụ phun trào. Nếu khối đá cứng càng lớn thì áp lực mà khối dung nham cần có để phá vỡ càng nhiều và vụ phun trào càng mạnh mẽ. Những vụ phun trào có khoảng thời gian "ngủ yên" càng lâu thì thường sẽ càng tích luỹ nhiều năng lượng hơn các vụ phun trào diễn ra liên tục.

Với trường hợp của núi Trường Bạch, bằng các công cụ mô hình máy tính, các nhà địa chất cho rằng một vụ nổ tạo ra cơn chấn động cấp 7 độ Richter đến từ bên trên, có thể sẽ "góp sức" cùng lớp dung nham bên dưới làm đứt gãy lớp đá cứng ở giữa. Nếu điều đó xảy ra, đây sẽ là vụ phun trào núi lửa đầu tiên do con người kích hoạt. Lần phun trào cuối cùng của núi này diễn ra hồi 1903, dù nó không khủng khiếp như vụ nổ năm 946.

Ba loại núi lửa với các bể dung nham khác nhau: núi lửa đang hoạt động (trái), núi lửa tạm ngưng hoạt động (giữa), núi lửa đã tắt (phải)

Hiện tại, ngọn núi lửa này đang có dấu hiệu "chưa muốn nghỉ". Do các hoạt động của nó, một số nhà địa chất trên thế giới đã được phép đến đây để tiến hành đo đạc, quan sát. Bắt đầu từ 2002, người ta phỏng đoán dung nham đang len lỏi trong các vết nứt địa tầng bên dưới ngọn núi. Gần đây, lượng khí SO2 ngày càng tăng cường nhiều ở phía bề mặt cho thấy một sự tích luỹ áp suất bên trong các bể dung nham.

Tuy vậy, các nhà địa chất chưa thể dự đoán được nếu như ngọn núi này phun trào một lần nữa, quy mô của nó sẽ đến mức nào. Nếu là một vụ tương tự vụ Thiên Niên Kỷ, nó có thể sẽ thay đổi toàn bộ quanh cảnh xung quanh khu vực và không chỉ Triều Tiên bị ảnh hưởng mà các quốc gia kế cận như Nga, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản cũng sẽ bị liên đới không kém. Ngoài ra tro và bụi của vụ nổ lớn đến như vậy có thể sẽ che kín một phần bầu khí quyển, tạo ra các thay đổi về mặt khí hậu.

Liệu sẽ có vụ phun trào núi lửa do con người kích hoạt?

Tại thời điểm hiện tại, mọi thứ vẫn đang yên bình. Song có một số ảnh vệ tinh cho thấy Bình Nhưỡng đang có kế hoạch tiến hành vụ nổ thứ 5. Nếu điều này xảy ra, không biết nó có đánh thức "con rồng lửa" kia không?

Huyền Thế