Ngày Cá tháng Tư có nguồn gốc từ đâu, thơ ca, lịch biểu hay các chú cá?

Hôm nay, 1 tháng 4 là ngày bạn có thể lên kế hoạch để đùa giỡn và chơi các trò tinh quái với bạn bè, gia đình. Bởi vì 1 tháng 4 là ngày Cá tháng Tư (April Fools' Day), khi ai cũng có thể nói đùa mà không sợ làm người khác nổi giận! Theo BBC UK, ngày Cá tháng Tư hay ngày nói dối được kỷ niệm từ đầu thế kỷ 19 nhưng có nhiều lý thuyết và lời giải thích khác nhau về nguồn gốc thật sự của ngày này. Dưới đây là một số giả thuyết thú vị về sự ra đời của ngày quốc tế nói dối 1 tháng 4.

Khi Gmail ra đời, ai cũng nghĩ đó là trò đùa Cá tháng Tư

Google hủy trò đùa ngày Cá tháng Tư năm nay để lo chống dịch Covid-19

Thơ ca

Liệu ngày Cá tháng Tư có thể liên quan tới thơ ca?

Theo các nhà sử học, câu chuyện kể của nhà thơ Anh Geoffrey Chaucer trong bài thơ Nun's Priest's Tale (tập thơ The Canterberry Tales in năm 1382) là dẫn chứng đầu tiên về những trò đùa diễn ra trong ngày 1 tháng 4.

Dù vậy, thật sự bài thơ Nun's Priest's Tale không đề cập trực tiếp đến ngày này. Trong bài thơ, Chaucer chỉ viết chuyện con cáo Reynard lừa chú gà trống kiêu hãnh Chantecleer, "32 ngày tính từ khi tháng ba bắt đầu", trùng vào ngày 1 tháng 4.

Chuyện con cáo lừa chú gà trống kiêu hãnh Chauntecleer trong bài thơ Nun's Priest's Tale được xem là dẫn chứng đầu tiên về những trò đùa ngày 1 tháng 4

Whan that the month in which the world bigan,

When the month in which the world began,

That highte March, whan God first maked man,

Which is called March, when God first made man,

Was compleet, and passed were also,

Was complete, and passed were also,

Syn March [was gon], thritty dayes and two,

Since March had gone, thirty days and two,

Bifel that Chauntecleer in al his pryde

Befell that Chauntecleer in all his pride

Khi tháng mà thế giới bắt đầu

Được gọi tên tháng Ba, khi Chúa lần đầu tiên tạo ra con người

Đã chấm dứt, và cũng đã trôi qua

Khi tháng ba đã qua, ba mươi hai ngày

Đến với Chauntecleer trong tất cả niềm tự hào của chú

Tuy nhiên, những người không tin vào giả thuyết này cho rằng, Chaucer chỉ dùng những từ dễ nhầm lẫn để chế giễu các nhân vật trong bài thơ.

Lịch biểu

Một số người lại cho rằng, truyền thống Cá tháng Tư xuất phát từ các sự kiện trong lịch.

Cái gọi là các lễ hội hồi sinh (renewal festival) có từ thời La Mã. Đó là những sự kiện lớn vào lúc bắt đầu năm mới hay mùa vụ mới.

1 tháng 4 có phải là ngày chính xác để kỷ niệm ngày những lời nói dối?

Tháng Ba là thời điểm xuân phân, do đó người ta cho rằng, truyền thống đùa giỡn có thể đến từ đây, vì thời điểm bắt đầu mùa xuân và trồng trọt từng được xem là khởi đầu của một năm mới.

Khi lịch Gregorian được giới thiệu ở châu Âu vào năm 1582, giáo hoàng Gregory XIII kêu gọi kỷ niệm năm mới vào ngày 1 tháng 1 thay cho ngày cuối tháng 3 như trước đó.

Lịch Gregorian được giới thiệu ở châu Âu vào năm 1582 có thể là lý do cho ngày Cá tháng Tư

Do đó, khi năm mới được chuyển sang đầu tháng 1 thay vì cuối tháng 3, những người tiếp tục ăn mừng năm mới vào cuối tháng 3 thay vì 1 tháng 1 như chúng ta hiện nay sẽ bị xem là những người ngu ngốc và bị trêu đùa. Họ sẽ không tránh khỏi việc bị mọi người cười cợt, chế nhạo.

Các chú cá

Sự ghi nhận sớm nhất về ngày 1 tháng 4 là ở Pháp và Hà Lan từ những năm 1500. Do đó, người ta cho rằng có thể đây là một truyền thống Tây Âu lan rộng sang Anh quốc.

Trên thực tế, 1 tháng 4 được gọi là Ngày Cá tháng Tư ở một số khu vực châu Âu.

Lý do là vì 1 tháng 4 là dịp các dòng sông, suối ở Pháp có nhiều cá, và chúng rất dễ bị bắt - những con cá ngu ngốc!

Từ đó, việc đùa giỡn với mọi người vào ngày 1 tháng 4 đã trở thành truyền thống.

"Có một trò đùa phổ biến ở Pháp và những nơi khác ở châu Âu là dán một con cá giấy vào sau lưng ai đó trong ngày Cá tháng Tư, hoặc gửi những món quà là những con cá sôcôla", theo Andrea Livesey, một nhà sử học ở đại học Bristol (Anh quốc).

Một trò đùa phổ biến ở trong ngày Cá tháng Tư ở Pháp và một số vùng châu Âu: dán một con cá giấy vào sau lưng ai đó

Trong thực tế, nguồn gốc của ngày nói dối hàng năm vào 1 tháng 4 đã bị chôn vùi theo thời gian và những câu chuyện thần thoại ở các nước phương Tây. Mỗi nền văn hóa đưa ra một câu chuyện khác nhau về sự khởi đầu của ngày Cá tháng Tư.

Tại Anh, cột mốc thay đổi lịch năm là khi Anh chính thức áp dụng lịch Gregorian vào năm 1752, đánh dấu ngày 1 tháng 4 là ngày vui nhộn nhất trong năm.

Dường như chúng ta sẽ không biết được thật sự ngày Cá tháng Tư chính thức bắt đầu từ lúc nào. Nhưng có một điều chắc chắn là: mọi người đã trêu đùa nhau vào dịp 1 tháng 4 từ rất lâu rồi.

Ngày Cá tháng Tư năm nay, bạn có thể không cần cảnh gíac trước những trò đùa tinh qúai. Do dịch bệnh Covid-19, nhiều doanh nghiệp lớn như Google đã thông báo hủy bỏ truyền thống những trò đùa thú vị cho khách hàng trong ngày này để tôn trọng những người đang chiến đấu chống lại đại dịch. Đại dịch mới là nguy cơ lớn nhất, vấn đề sống còn nhất trên thế giới hiện nay, và lúc này đây cả thế giới cần chung tay vượt qua dịch bệnh. Chúng ta vẫn còn nhiều cơ hội nói dối theo truyền thống Cá tháng Tư trong những năm sau nữa.

Linh Trần (Theo BBC UK)