Rộ trào lưu dùng AI xem bói, khuyên mua vòng phong thủy

[Dũng Đỗ]

Mô hình AI ngôn ngữ lớn (LLM) DeepSeek, sau khi nổi lên như một đối thủ đáng gờm của ChatGPT từ đầu năm nay, đang được ứng dụng theo một cách bất ngờ và gây tranh cãi tại Trung Quốc: xem bói tử vi và bát tự. Trào lưu này không chỉ dừng lại ở mức độ giải trí mà còn dẫn đến những hệ lụy thực tế.

​

Những điểm chính:

• Sử dụng AI DeepSeek để xem bói tử vi, bát tự đang trở thành trào lưu phổ biến ở Trung Quốc.
• AI này thường xuyên đề xuất người dùng mua vòng phong thủy để "thay đổi số mệnh", tạo ra cơn sốt mua sắm.
• Nhiều người tin tưởng AI hơn thầy bói thật do nó được huấn luyện trên dữ liệu lớn của Trung Quốc, cho câu trả lời có vẻ "thấu hiểu".
• Tuy nhiên, AI (LLM) về bản chất chỉ là dự đoán dựa trên xác suất, không đáng tin, dễ bị ảo giác (bịa chuyện) và đưa ra kết quả không nhất quán.
• Chuyên gia và Hiệp hội Khoa học Công nghệ Trung Quốc cảnh báo không nên mê tín, tin vào AI xem bói hay đưa ra quyết định quan trọng dựa trên đó.

AI 'phán' bát tự, khuyên mua vòng phong thủy

Theo Hiệp hội Khoa học Công nghệ Trung Quốc (CAST), các ứng dụng và công cụ dựa trên DeepSeek để xem bói đang thu hút một lượng lớn người dùng và thảo luận tại quốc gia tỷ dân.

Quy trình thường diễn ra như sau: người dùng cung cấp ngày, tháng, năm, giờ sinh để AI phân tích "bát tự". DeepSeek sau đó đưa ra những nhận định về vận mệnh, tính cách, sự nghiệp... dựa trên dữ liệu được huấn luyện. Thoạt nhìn, các phân tích này có vẻ khá hợp lý và chi tiết.

Tuy nhiên, điều đáng nói là ở cuối các "kết quả" xem bói, DeepSeek thường xuyên đưa ra lời khuyên hoặc đề xuất người dùng mua các loại vòng phong thủy, được quảng cáo là "công cụ thay đổi số mệnh". Điều này không khác gì chiêu thức của nhiều người cung cấp dịch vụ bói toán ngoài đời thực nhằm bán vật phẩm tâm linh. Việc này đã dẫn đến một cơn sốt mua vòng phong thủy ở Trung Quốc hồi đầu năm.

Nhiều người dùng Trung Quốc tỏ ra tin tưởng vào khả năng xem bói của DeepSeek hơn các công cụ khác (như ChatGPT trước đó) hoặc thậm chí cả "thầy bói" thật. Lý do được cho là vì DeepSeek được đào tạo trên một lượng lớn dữ liệu tiếng Trung và văn hóa Trung Quốc, khiến các câu trả lời có vẻ "thấu hiểu" và phù hợp hơn với bối cảnh địa phương.

Bản chất không đáng tin của AI xem bói

Dù tỏ ra "thông thái", việc dùng AI để xem bói vấp phải những nghịch lý và hạn chế cố hữu của công nghệ này:

1. Không phải "chân lý": Các LLM như DeepSeek về bản chất chỉ là các mô hình toán học, đưa ra dự đoán từ tiếp theo dựa trên xác suất thống kê từ dữ liệu đã học. Chúng không có khả năng siêu nhiên hay biết trước tương lai. Nội dung AI tạo ra là dự đoán có xác suất cao nhất, không đồng nghĩa với sự thật.
2. Ảo giác AI (Hallucination): Trí tuệ tạo sinh có xu hướng "bịa chuyện" hoặc đưa ra thông tin sai lệch nhưng rất tự tin. Khi yêu cầu DeepSeek xem bói cho cùng một người nhiều lần, kết quả có thể khác nhau, cho thấy sự không nhất quán và không đáng tin cậy.
3. Hiệu ứng Barnum: AI thường đưa ra những nhận định rất chung chung, mơ hồ (ví dụ: "Bạn có thể gặp vận hạn trong công việc, nhưng làm tốt sẽ có cơ hội thăng chức..."). Những câu này tưởng chừng như mô tả chính xác cá nhân bạn, nhưng thực tế lại đúng với rất nhiều người. Đây là hiệu ứng tâm lý Barnum, khiến người đọc dễ dàng tin tưởng vào những mô tả chung chung. Các LLM được thiết kế để thành thạo việc này.

Cảnh báo từ chuyên gia: Đừng mê tín vào AI

Điều đáng lo ngại hơn là AI có xu hướng "chiều lòng" người dùng hơn cả thầy bói thật. Để giữ chân người dùng, chúng có thể đưa ra những dự báo tích cực một cách vô trách nhiệm hoặc hoàn toàn hư cấu.

Hiệp hội Khoa học Công nghệ Trung Quốc đã đưa ra cảnh báo chính thức về trào lưu này: "Không sai khi dùng AI bói toán để giải trí hàng ngày. Nhưng đừng coi những dự đoán đó có cơ sở khoa học. Bạn có thể đưa ra những quyết định sai lầm như mua vòng phong thủy hoặc đổi kế hoạch cuộc sống dựa vào AI."


Việc ứng dụng AI vào các lĩnh vực mới lạ như xem bói cho thấy sức hấp dẫn và khả năng thích ứng của công nghệ này. Tuy nhiên, người dùng cần giữ sự tỉnh táo, hiểu rõ bản chất và giới hạn của AI. Coi AI như một công cụ giải trí có thể chấp nhận được, nhưng việc mê tín, tin tưởng tuyệt đối và đưa ra các quyết định quan trọng trong cuộc sống dựa trên những "lời phán" của AI là điều hết sức nguy hiểm.