Khánh Vân
Writer
Với tầm nhìn "Agentic Web", các công cụ AI tự động và sức mạnh phân phối "khủng" được Microsoft giới thiệu, nhiều công ty khởi nghiệp AI cảm thấy những ý tưởng ấp ủ của mình bị "gã khổng lồ" thực hiện trong nháy mắt, đặt ra câu hỏi lớn về khả năng sinh tồn và hướng đi tiếp theo.
Khi "gã khổng lồ" ra tay, startup AI "nín thở"
Một buổi chiều tại sự kiện Microsoft Build 2025, CEO Satya Nadella chỉ mất vỏn vẹn 14 phút để trình bày một loạt công nghệ Trí tuệ Nhân tạo (AI) mới đầy tham vọng của tập đoàn. Nhưng đằng sau những tràng pháo tay tán thưởng là tiếng thở dài đầy lo lắng của hàng nghìn nhà sáng lập (founder) các công ty khởi nghiệp (startup) AI trên toàn thế giới. Họ vừa phải chứng kiến những ý tưởng mà mình đã ấp ủ, dày công nghiên cứu hàng tháng trời được "gã khổng lồ" công nghệ từ Redmond (trụ sở của Microsoft) thực hiện và công bố chỉ trong vài slide trình chiếu.
"Mình có ý tưởng làm một khóa học về AI Agent (Tác nhân AI) để ứng dụng trong phân tích dữ liệu, cứ ngỡ là khá độc đáo và mới mẻ. Nhưng hóa ra Microsoft đã âm thầm thử nghiệm (test) với hàng trăm doanh nghiệp lớn nhỏ từ đầu năm 2024 rồi, bây giờ họ mới chính thức công bố rộng rãi," một founder startup AI tại Việt Nam chia sẻ với vẻ mặt không giấu được sự chán nản và có phần tuyệt vọng.
Câu chuyện này không hề hiếm gặp. Trong thời đại AI bùng nổ như hiện nay, nhiều startup vẫn tin rằng chỉ cần một ý tưởng đột phá và vài tháng miệt mài lập trình (coding) là có thể tạo ra sản phẩm cạnh tranh sòng phẳng với các Big Tech (những tập đoàn công nghệ lớn). Nhưng những gì diễn ra tại Microsoft Build 2025 vừa qua có thể xem là một "cú tát" mạnh mẽ vào niềm tin có phần ngây thơ ấy.
Cuộc cách mạng "Agentic Web" và sức mạnh của hệ sinh thái Microsoft
Tại sự kiện năm nay, Microsoft không chỉ đơn thuần công bố các sản phẩm AI mới mà còn vạch ra một tầm nhìn chiến lược hoàn toàn mới: "Agentic Web" (Web tích hợp các tác nhân AI). Đây là một hệ sinh thái mở, nơi các Tác nhân AI có thể hoạt động một cách tự động, thông minh và tương tác hiệu quả với nhau cũng như với người dùng.
Điều gây ấn tượng nhất không hẳn nằm ở bản thân công nghệ, mà là ở tốc độ và quy mô triển khai mà Microsoft có thể thực hiện. Ví dụ điển hình là GitHub Copilot, công cụ hỗ trợ lập trình AI nổi tiếng, giờ đây đã trở thành mã nguồn mở và được tích hợp sâu rộng vào Visual Studio Code (VS Code) – công cụ lập trình phổ biến nhất thế giới hiện nay. Chỉ sau một đêm, hàng triệu nhà phát triển trên toàn cầu đã có thể tiếp cận và sử dụng các trợ lý AI mạnh mẽ này mà không cần phải cài đặt thêm bất kỳ một phần mềm hay tiện ích mở rộng nào khác.
Nhưng đó mới chỉ là bước khởi đầu. Microsoft tiếp tục giới thiệu hàng loạt các Tác nhân AI tự động có khả năng xử lý nhiều tác vụ phức tạp, từ việc nâng cấp mã nguồn Java 8 lên phiên bản Java 21, di chuyển (migrate) các ứng dụng lên nền tảng đám mây, cho đến việc tự động phát hiện và khắc phục các sự cố hệ thống. Đây đều là những tính năng mà rất nhiều startup AI đang ngày đêm miệt mài phát triển, thì Microsoft đã có thể tích hợp và chuyển thẳng đến tay hàng triệu khách hàng của mình chỉ trong một buổi giới thiệu sản phẩm.
Đặc biệt, với nền tảng Microsoft Teams – một công cụ làm việc nhóm có hơn 365 triệu người dùng hàng tháng – việc tích hợp AI trở nên liền mạch đến mức "đáng sợ". Researcher Agent có thể tự động tổng hợp thông tin từ cả nguồn web công khai lẫn dữ liệu nội bộ của doanh nghiệp. Analyst Agent có khả năng phân tích hàng loạt tệp Excel phức tạp và tự động tạo ra các báo cáo trực quan hóa (visualization) chuyên nghiệp. Tất cả những điều này có thể được thực hiện chỉ bằng một vài câu lệnh đơn giản trong giao diện chat của Teams.
Thế khó của các startup AI: "Bất đối xứng về khả năng phân phối"
Vấn đề cốt lõi không nằm ở việc Microsoft làm tốt hơn các startup về mặt công nghệ đơn lẻ, mà nằm ở sức mạnh phân phối khủng khiếp của họ. Trong khi một startup có thể phải mất hàng tháng, thậm chí hàng năm để tìm kiếm những khách hàng đầu tiên và thuyết phục họ dùng thử sản phẩm, Microsoft chỉ cần "bật một công tắc" là có thể triển khai ngay lập tức các tính năng mới đến hàng trăm triệu người dùng doanh nghiệp đang hiện hữu trong hệ sinh thái của mình.
Lấy ví dụ về RFP Agents – một Tác nhân AI có khả năng tự động tạo ra các đề xuất thầu (Request for Proposal). Nhiều startup đã dành cả năm 2024 để xây dựng và hoàn thiện sản phẩm này, từ việc nghiên cứu thị trường, phát triển thuật toán, cho đến việc tìm kiếm khách hàng dùng thử. Nhưng Microsoft chỉ cần một buổi chiều trình diễn (demo) là có thể cung cấp một tính năng tương tự, thậm chí mạnh mẽ hơn và được tích hợp sẵn vào các nền tảng phổ biến như Teams, Dynamics, SharePoint.
Điều này dẫn đến một hiện tượng mà các chuyên gia công nghệ gọi là "distribution asymmetry" – sự bất đối xứng về khả năng phân phối. Startup có thể sở hữu công nghệ tốt, ý tưởng đột phá, nhưng họ phải chiến đấu để giành giật từng khách hàng một. Trong khi đó, các Big Tech như Microsoft lại có sẵn cả một hệ sinh thái công cụ khổng lồ – và quan trọng hơn là cả một lượng lớn người dùng sẵn có – để ngay lập tức đưa sản phẩm đến tận tay khách hàng chỉ trong một khoảng thời gian rất ngắn.
"Khi nền tảng hạ tầng (như Azure AI Foundry của Microsoft) trở thành giao diện trải nghiệm trực tiếp cho sản phẩm thông qua các công cụ như Copilot và Teams, thì lớp ứng dụng trung gian (nơi nhiều startup AI đang hoạt động) sẽ có nguy cơ bị xóa sổ," một chuyên gia về startup AI nhận xét.
Cơ hội nào cho startup AI sinh tồn và bứt phá?
Dù bức tranh có vẻ khá u ám, việc cho rằng các startup AI sẽ "chết hàng loạt" sau những động thái của Microsoft có lẽ là hơi phóng đại. Lịch sử ngành công nghệ đã nhiều lần cho thấy những cuộc cách mạng công nghệ lớn thường tạo ra cả những thách thức khổng lồ lẫn những cơ hội mới đầy bất ngờ.
Khi Google ra mắt hệ điều hành Android, nhiều người từng nghĩ rằng các công ty phát triển phần mềm di động nhỏ lẻ sẽ phá sản. Nhưng thực tế, Android đã tạo ra một hệ sinh thái ứng dụng (app) khổng lồ với hàng triệu nhà phát triển trên toàn thế giới có thể kiếm sống và thành công từ đó. Tương tự, sự ra đời của Amazon Web Services (AWS) không giết chết tất cả các startup về dịch vụ đám mây, mà ngược lại, nó còn tạo điều kiện cho nhiều "kỳ lân" công nghệ như Stripe hay Airbnb phát triển mạnh mẽ.
Sự kiện Microsoft Build 2025 vừa qua tập trung chủ yếu vào các nền tảng và giải pháp AI tích hợp theo chiều ngang (horizontal platforms) – tức là các công cụ có khả năng ứng dụng rộng rãi trong nhiều ngành nghề. Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều cơ hội cho các giải pháp AI tích hợp theo chiều dọc (vertical AI solutions) – tức là các giải pháp chuyên sâu cho từng ngành nghề cụ thể – chưa được khai thác hết. Các lĩnh vực như công nghệ pháp lý (LegalTech), y tế chuyên sâu (Deep Healthcare), sản xuất công nghiệp đặc thù, hay các dịch vụ tài chính phức tạp đều có những yêu cầu và quy trình nghiệp vụ chuyên biệt mà các Big Tech khó có thể bao phủ được hết một cách hiệu quả.
Hơn nữa, việc Microsoft có một tính năng không đồng nghĩa với việc khách hàng doanh nghiệp sẽ ngay lập tức chuyển sang sử dụng nó. Doanh nghiệp thường có chu kỳ mua sắm và triển khai công nghệ kéo dài từ 6 đến 18 tháng. Họ cần thời gian để đánh giá, đào tạo nhân viên và quan trọng nhất là phải tích hợp các giải pháp mới vào hệ thống công nghệ thông tin hiện có của mình. Đây chính là khoảng thời gian "vàng" để các startup AI có thể tìm được chỗ đứng và chứng minh giá trị của mình.
Thay vì cảm thấy tuyệt vọng và cố gắng cạnh tranh trực tiếp với Big Tech bằng những tính năng phổ thông mà họ có thể dễ dàng sao chép và triển khai ở quy mô lớn, các startup AI cần phải thay đổi chiến lược. Đừng cố gắng "đối đầu trực diện". Thay vào đó, hãy tìm kiếm những thị trường ngách (niche markets) hẹp hơn nhưng có giá trị cao – những nơi mà các nền tảng lớn không thể hoặc không muốn phục vụ một cách chi tiết.
Những startup AI thành công trong tương lai sẽ là những công ty thực sự hiểu sâu về một lĩnh vực cụ thể, không chỉ dừng lại ở việc am hiểu về công nghệ. Họ cần phải trở thành những chuyên gia trong lĩnh vực (domain experts) trước khi là những chuyên gia về AI. Họ sẽ là người xây dựng những giải pháp AI cho các trường hợp sử dụng phức tạp, đòi hỏi tuân thủ nhiều quy định ngặt nghèo, và có tính tùy biến cao – những điều mà các nền tảng AI tổng quát khó có thể đáp ứng một cách hoàn hảo.
Cuối cùng, các startup AI cần nhớ rằng khách hàng doanh nghiệp không chỉ muốn nhận được câu trả lời từ AI, họ còn muốn có khả năng kiểm soát, truy xuất nguồn gốc của thông tin và đảm bảo các quy trình tuân thủ quy định. Đây chính là những điểm khác biệt quan trọng mà các startup có thể tạo ra so với những giải pháp "All in One" (tất cả trong một) từ các Big Tech.
Sự kiện Microsoft Build 2025 có thể là một lời cảnh báo nghiêm túc, nhưng nó cũng đồng thời là một lời nhắc nhở quan trọng: trong cuộc chơi AI đầy khốc liệt này, không có chỗ cho những kẻ yếu đuối hay thiếu tầm nhìn. Chỉ có những startup đủ thông minh, đủ linh hoạt để tìm ra con đường riêng và tạo ra giá trị khác biệt mới có thể thực sự sinh tồn và phát triển mạnh mẽ.
#MicrosoftBuild2025
Khi "gã khổng lồ" ra tay, startup AI "nín thở"
Một buổi chiều tại sự kiện Microsoft Build 2025, CEO Satya Nadella chỉ mất vỏn vẹn 14 phút để trình bày một loạt công nghệ Trí tuệ Nhân tạo (AI) mới đầy tham vọng của tập đoàn. Nhưng đằng sau những tràng pháo tay tán thưởng là tiếng thở dài đầy lo lắng của hàng nghìn nhà sáng lập (founder) các công ty khởi nghiệp (startup) AI trên toàn thế giới. Họ vừa phải chứng kiến những ý tưởng mà mình đã ấp ủ, dày công nghiên cứu hàng tháng trời được "gã khổng lồ" công nghệ từ Redmond (trụ sở của Microsoft) thực hiện và công bố chỉ trong vài slide trình chiếu.
"Mình có ý tưởng làm một khóa học về AI Agent (Tác nhân AI) để ứng dụng trong phân tích dữ liệu, cứ ngỡ là khá độc đáo và mới mẻ. Nhưng hóa ra Microsoft đã âm thầm thử nghiệm (test) với hàng trăm doanh nghiệp lớn nhỏ từ đầu năm 2024 rồi, bây giờ họ mới chính thức công bố rộng rãi," một founder startup AI tại Việt Nam chia sẻ với vẻ mặt không giấu được sự chán nản và có phần tuyệt vọng.
Câu chuyện này không hề hiếm gặp. Trong thời đại AI bùng nổ như hiện nay, nhiều startup vẫn tin rằng chỉ cần một ý tưởng đột phá và vài tháng miệt mài lập trình (coding) là có thể tạo ra sản phẩm cạnh tranh sòng phẳng với các Big Tech (những tập đoàn công nghệ lớn). Nhưng những gì diễn ra tại Microsoft Build 2025 vừa qua có thể xem là một "cú tát" mạnh mẽ vào niềm tin có phần ngây thơ ấy.
Cuộc cách mạng "Agentic Web" và sức mạnh của hệ sinh thái Microsoft
Tại sự kiện năm nay, Microsoft không chỉ đơn thuần công bố các sản phẩm AI mới mà còn vạch ra một tầm nhìn chiến lược hoàn toàn mới: "Agentic Web" (Web tích hợp các tác nhân AI). Đây là một hệ sinh thái mở, nơi các Tác nhân AI có thể hoạt động một cách tự động, thông minh và tương tác hiệu quả với nhau cũng như với người dùng.
Điều gây ấn tượng nhất không hẳn nằm ở bản thân công nghệ, mà là ở tốc độ và quy mô triển khai mà Microsoft có thể thực hiện. Ví dụ điển hình là GitHub Copilot, công cụ hỗ trợ lập trình AI nổi tiếng, giờ đây đã trở thành mã nguồn mở và được tích hợp sâu rộng vào Visual Studio Code (VS Code) – công cụ lập trình phổ biến nhất thế giới hiện nay. Chỉ sau một đêm, hàng triệu nhà phát triển trên toàn cầu đã có thể tiếp cận và sử dụng các trợ lý AI mạnh mẽ này mà không cần phải cài đặt thêm bất kỳ một phần mềm hay tiện ích mở rộng nào khác.
Nhưng đó mới chỉ là bước khởi đầu. Microsoft tiếp tục giới thiệu hàng loạt các Tác nhân AI tự động có khả năng xử lý nhiều tác vụ phức tạp, từ việc nâng cấp mã nguồn Java 8 lên phiên bản Java 21, di chuyển (migrate) các ứng dụng lên nền tảng đám mây, cho đến việc tự động phát hiện và khắc phục các sự cố hệ thống. Đây đều là những tính năng mà rất nhiều startup AI đang ngày đêm miệt mài phát triển, thì Microsoft đã có thể tích hợp và chuyển thẳng đến tay hàng triệu khách hàng của mình chỉ trong một buổi giới thiệu sản phẩm.
Đặc biệt, với nền tảng Microsoft Teams – một công cụ làm việc nhóm có hơn 365 triệu người dùng hàng tháng – việc tích hợp AI trở nên liền mạch đến mức "đáng sợ". Researcher Agent có thể tự động tổng hợp thông tin từ cả nguồn web công khai lẫn dữ liệu nội bộ của doanh nghiệp. Analyst Agent có khả năng phân tích hàng loạt tệp Excel phức tạp và tự động tạo ra các báo cáo trực quan hóa (visualization) chuyên nghiệp. Tất cả những điều này có thể được thực hiện chỉ bằng một vài câu lệnh đơn giản trong giao diện chat của Teams.
Thế khó của các startup AI: "Bất đối xứng về khả năng phân phối"
Vấn đề cốt lõi không nằm ở việc Microsoft làm tốt hơn các startup về mặt công nghệ đơn lẻ, mà nằm ở sức mạnh phân phối khủng khiếp của họ. Trong khi một startup có thể phải mất hàng tháng, thậm chí hàng năm để tìm kiếm những khách hàng đầu tiên và thuyết phục họ dùng thử sản phẩm, Microsoft chỉ cần "bật một công tắc" là có thể triển khai ngay lập tức các tính năng mới đến hàng trăm triệu người dùng doanh nghiệp đang hiện hữu trong hệ sinh thái của mình.
Lấy ví dụ về RFP Agents – một Tác nhân AI có khả năng tự động tạo ra các đề xuất thầu (Request for Proposal). Nhiều startup đã dành cả năm 2024 để xây dựng và hoàn thiện sản phẩm này, từ việc nghiên cứu thị trường, phát triển thuật toán, cho đến việc tìm kiếm khách hàng dùng thử. Nhưng Microsoft chỉ cần một buổi chiều trình diễn (demo) là có thể cung cấp một tính năng tương tự, thậm chí mạnh mẽ hơn và được tích hợp sẵn vào các nền tảng phổ biến như Teams, Dynamics, SharePoint.
Điều này dẫn đến một hiện tượng mà các chuyên gia công nghệ gọi là "distribution asymmetry" – sự bất đối xứng về khả năng phân phối. Startup có thể sở hữu công nghệ tốt, ý tưởng đột phá, nhưng họ phải chiến đấu để giành giật từng khách hàng một. Trong khi đó, các Big Tech như Microsoft lại có sẵn cả một hệ sinh thái công cụ khổng lồ – và quan trọng hơn là cả một lượng lớn người dùng sẵn có – để ngay lập tức đưa sản phẩm đến tận tay khách hàng chỉ trong một khoảng thời gian rất ngắn.
"Khi nền tảng hạ tầng (như Azure AI Foundry của Microsoft) trở thành giao diện trải nghiệm trực tiếp cho sản phẩm thông qua các công cụ như Copilot và Teams, thì lớp ứng dụng trung gian (nơi nhiều startup AI đang hoạt động) sẽ có nguy cơ bị xóa sổ," một chuyên gia về startup AI nhận xét.
Cơ hội nào cho startup AI sinh tồn và bứt phá?
Dù bức tranh có vẻ khá u ám, việc cho rằng các startup AI sẽ "chết hàng loạt" sau những động thái của Microsoft có lẽ là hơi phóng đại. Lịch sử ngành công nghệ đã nhiều lần cho thấy những cuộc cách mạng công nghệ lớn thường tạo ra cả những thách thức khổng lồ lẫn những cơ hội mới đầy bất ngờ.
Khi Google ra mắt hệ điều hành Android, nhiều người từng nghĩ rằng các công ty phát triển phần mềm di động nhỏ lẻ sẽ phá sản. Nhưng thực tế, Android đã tạo ra một hệ sinh thái ứng dụng (app) khổng lồ với hàng triệu nhà phát triển trên toàn thế giới có thể kiếm sống và thành công từ đó. Tương tự, sự ra đời của Amazon Web Services (AWS) không giết chết tất cả các startup về dịch vụ đám mây, mà ngược lại, nó còn tạo điều kiện cho nhiều "kỳ lân" công nghệ như Stripe hay Airbnb phát triển mạnh mẽ.
Sự kiện Microsoft Build 2025 vừa qua tập trung chủ yếu vào các nền tảng và giải pháp AI tích hợp theo chiều ngang (horizontal platforms) – tức là các công cụ có khả năng ứng dụng rộng rãi trong nhiều ngành nghề. Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều cơ hội cho các giải pháp AI tích hợp theo chiều dọc (vertical AI solutions) – tức là các giải pháp chuyên sâu cho từng ngành nghề cụ thể – chưa được khai thác hết. Các lĩnh vực như công nghệ pháp lý (LegalTech), y tế chuyên sâu (Deep Healthcare), sản xuất công nghiệp đặc thù, hay các dịch vụ tài chính phức tạp đều có những yêu cầu và quy trình nghiệp vụ chuyên biệt mà các Big Tech khó có thể bao phủ được hết một cách hiệu quả.
Hơn nữa, việc Microsoft có một tính năng không đồng nghĩa với việc khách hàng doanh nghiệp sẽ ngay lập tức chuyển sang sử dụng nó. Doanh nghiệp thường có chu kỳ mua sắm và triển khai công nghệ kéo dài từ 6 đến 18 tháng. Họ cần thời gian để đánh giá, đào tạo nhân viên và quan trọng nhất là phải tích hợp các giải pháp mới vào hệ thống công nghệ thông tin hiện có của mình. Đây chính là khoảng thời gian "vàng" để các startup AI có thể tìm được chỗ đứng và chứng minh giá trị của mình.
Thay vì cảm thấy tuyệt vọng và cố gắng cạnh tranh trực tiếp với Big Tech bằng những tính năng phổ thông mà họ có thể dễ dàng sao chép và triển khai ở quy mô lớn, các startup AI cần phải thay đổi chiến lược. Đừng cố gắng "đối đầu trực diện". Thay vào đó, hãy tìm kiếm những thị trường ngách (niche markets) hẹp hơn nhưng có giá trị cao – những nơi mà các nền tảng lớn không thể hoặc không muốn phục vụ một cách chi tiết.
Những startup AI thành công trong tương lai sẽ là những công ty thực sự hiểu sâu về một lĩnh vực cụ thể, không chỉ dừng lại ở việc am hiểu về công nghệ. Họ cần phải trở thành những chuyên gia trong lĩnh vực (domain experts) trước khi là những chuyên gia về AI. Họ sẽ là người xây dựng những giải pháp AI cho các trường hợp sử dụng phức tạp, đòi hỏi tuân thủ nhiều quy định ngặt nghèo, và có tính tùy biến cao – những điều mà các nền tảng AI tổng quát khó có thể đáp ứng một cách hoàn hảo.
Cuối cùng, các startup AI cần nhớ rằng khách hàng doanh nghiệp không chỉ muốn nhận được câu trả lời từ AI, họ còn muốn có khả năng kiểm soát, truy xuất nguồn gốc của thông tin và đảm bảo các quy trình tuân thủ quy định. Đây chính là những điểm khác biệt quan trọng mà các startup có thể tạo ra so với những giải pháp "All in One" (tất cả trong một) từ các Big Tech.
Sự kiện Microsoft Build 2025 có thể là một lời cảnh báo nghiêm túc, nhưng nó cũng đồng thời là một lời nhắc nhở quan trọng: trong cuộc chơi AI đầy khốc liệt này, không có chỗ cho những kẻ yếu đuối hay thiếu tầm nhìn. Chỉ có những startup đủ thông minh, đủ linh hoạt để tìm ra con đường riêng và tạo ra giá trị khác biệt mới có thể thực sự sinh tồn và phát triển mạnh mẽ.
#MicrosoftBuild2025
