Sự sụp đổ của một kỳ lân AI trị giá 1,5 tỷ đô la: Tất cả đều bị các lập trình viên Ấn Độ mạo danh, Amazon và những người khác đã bị lừa

[Tuan Anh Vo]

Sachin Dev Duggal, người sáng lập và cựu CEO của công ty lập trình AI Builder.ai. Anh ta không chỉ tạo ra một công ty AI giả mạo "hoàn toàn nhân tạo và không có trí thông minh" mà còn thực hiện phi vụ "Theranos phiên bản mới" lừa đảo hàng trăm triệu đô la tiền tài trợ từ những gã khổng lồ như SoftBank và Microsoft, tự định giá doanh nghiệp của mình lên tới 1,5 tỷ đô la, báo cáo gian dối 300% doanh thu cho các nhà đầu tư. Không hề có AI nào trong công ty này cả, mà chỉ có một nhóm người Ấn Độ giả vờ là AI và viết mã. Điều thậm chí còn gây sốc hơn là trò lừa đảo này kéo dài trong 8 năm.

Sachin Dev Duggal, Nhà sáng lập và Cựu Tổng giám đốc điều hành

Thông báo phá sản của Builder.ai ​

Khởi đầu đầy tham vọng của một “ngôi sao” khởi nghiệp​

Trong làn sóng bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI), Builder.ai, một startup có trụ sở tại London và Los Angeles, từng được xem là biểu tượng của sự đổi mới. Được thành lập năm 2016 bởi Sachin Dev Duggal, công ty này hứa hẹn sẽ cách mạng hóa ngành phát triển phần mềm với khẩu hiệu đầy hấp dẫn: “Xây dựng phần mềm dễ như gọi một chiếc bánh pizza.” Ý tưởng của Builder.ai là tạo ra một nền tảng được cho là sử dụng AI để giúp những người không có kỹ năng lập trình cũng có thể tạo ra các ứng dụng phức tạp. Với tầm nhìn này, công ty nhanh chóng thu hút sự chú ý của các nhà đầu tư lớn như SoftBank, Microsoft, và Quỹ Đầu tư Qatar (QIA).

Nhà sáng lập Sachin Dev Duggal tại một hội nghị công nghệ ban đầu​

Sachin Dev Duggal, nhà sáng lập và cựu CEO, là một nhân vật đầy ấn tượng. Từ năm 14 tuổi, anh đã bắt đầu sự nghiệp bằng việc lắp ráp máy tính cá nhân. Đến năm 17 tuổi, Duggal xây dựng một trong những hệ thống giao dịch arbitrage tự động đầu tiên cho Deutsche Bank. Ở tuổi 21, khi còn là sinh viên tại Imperial College London, anh sáng lập Nivio, một công ty điện toán đám mây đạt mức định giá 100 triệu USD. Trước khi thành lập Builder.ai, Duggal cũng thử sức với ứng dụng chia sẻ ảnh Shoto. Trải nghiệm khó khăn trong việc tìm kiếm lập trình viên phù hợp đã thôi thúc anh xây dựng Builder.ai, với mục tiêu dân chủ hóa việc phát triển phần mềm. Tầm nhìn này, kết hợp với hồ sơ cá nhân lẫy lừng, đã giúp Duggal dễ dàng thuyết phục các nhà đầu tư, đưa Builder.ai đạt mức định giá hơn 1,5 tỷ USD với tổng vốn huy động lên tới 445 triệu USD.

Microsoft được công bố là nhà đầu tư chiến lược và đối tác của Builder.ai​

Lời hứa AI và sự thật đáng xấu hổ​

Builder.ai tự quảng bá là một nền tảng sử dụng AI để phối hợp các thành phần mã mô-đun và đội ngũ lập trình viên, giúp người dùng dễ dàng xây dựng ứng dụng. Nền tảng này, được gọi là Builder Studio, đi kèm với trợ lý số “Natasha” – một biểu tượng cho trải nghiệm người dùng mượt mà do AI điều khiển. Tuy nhiên, thực tế đằng sau bức màn hào nhoáng lại hoàn toàn khác. Một báo cáo của Wall Street Journal vào năm 2019 đã tiết lộ sự thật đáng xấu hổ: Builder.ai không hề sử dụng công nghệ AI tiên tiến như đã quảng cáo. Thay vào đó, phần lớn công việc được thực hiện bởi các lập trình viên tại Ấn Độ, sử dụng các công cụ phần mềm truyền thống và thậm chí là lao động thủ công. Các tính toán về giá cả và tiến độ được thực hiện bởi phần mềm thông thường, trong khi những gì công ty gọi là “AI” chỉ là các cây quyết định (decision trees) – một công nghệ lạc hậu từ những năm 1950, khó có thể được xem là trí tuệ nhân tạo.

Trang web chính thức của Builder.ai hiện không thể truy cập được​

Những lời phàn nàn từ nhân viên cũ và khách hàng trên các nền tảng như Reddit càng làm sáng tỏ bức tranh này. Nhiều cựu nhân viên cho biết họ làm việc trong môi trường lương thấp, quản lý lỏng lẻo, và công ty tập trung vào tiếp thị hơn là phát triển công nghệ. Một số khách hàng phàn nàn về trải nghiệm phát triển kém, mã nguồn không sử dụng được, và thiếu các công cụ cần thiết như môi trường phát triển tích hợp (IDE). Có ý kiến thậm chí còn thẳng thắn gọi Builder.ai là một công ty “giả AI”, sử dụng tên miền “.ai” và đội ngũ lập trình viên giá rẻ để che đậy sự thiếu hụt công nghệ.

Tờ Wall Street Journal đưa tin​

Vỡ mộng tài chính và cái kết bi thảm​

Sự sụp đổ của Builder.ai không đến trong một sớm một chiều, mà là kết quả của những vết nứt kéo dài qua nhiều năm. Công ty liên tục dựa vào các dự báo doanh thu phóng đại và những lời hứa hẹn về công nghệ AI để thu hút vốn. Trong khi đó, chi phí vận hành tăng cao do đội ngũ nhân viên toàn cầu khổng lồ và kế hoạch mở rộng đầy tốn kém tại Đông Nam Á và Trung Đông. Những rắc rối pháp lý của Sachin Dev Duggal càng ******** hình thêm tồi tệ. Theo Financial Times, Duggal bị điều tra liên quan đến một vụ án rửa tiền ở Ấn Độ, dù Builder.ai khẳng định anh chỉ là nhân chứng. Đến tháng 2 năm 2025, Duggal từ chức CEO, nhường vị trí cho Manpreet Ratia, một cựu lãnh đạo của Amazon và Flipkart, với hy vọng cứu vãn tình hình.

Lời tường thuật của các nhân viên cũ
​

Tuy nhiên, mọi nỗ lực đều quá muộn. Vào tháng 5 năm 2025, Viola Credit – một trong những nhà đầu tư lớn – phát hiện Builder.ai đã báo cáo sai lệch doanh thu, phóng đại tới 300%. Hậu quả là Viola Credit phong tỏa 37 triệu USD trong tài khoản của công ty, chỉ để lại 5 triệu USD – số tiền bị hạn chế bởi quy định chuyển tiền quốc tế và không đủ để chi trả lương nhân viên. Chỉ hai tháng sau khi tiếp quản, CEO Manpreet Ratia buộc phải nộp đơn xin phá sản. Builder.ai chính thức tuyên bố phá sản vào ngày 20 tháng 5 năm 2025, trở thành vụ sụp đổ lớn nhất của một startup AI kể từ khi ChatGPT ra mắt năm 2022. Công ty để lại khoản nợ khổng lồ, bao gồm 85 triệu USD nợ Amazon và 30 triệu USD nợ Microsoft.

Giám đốc điều hành Manpreet Ratia​

Đánh giá tệ hại từ người dùng​

Bài học từ “AI rửa trắng” và tương lai của ngành​

Vụ sụp đổ của Builder.ai đã làm dấy lên một thuật ngữ mới trong ngành công nghệ: “AI rửa trắng” (AI washing). Đây là hiện tượng các công ty sử dụng danh xưng AI để che giấu sự thiếu hụt công nghệ thực sự, nhằm thu hút đầu tư và khách hàng. Câu chuyện của Builder.ai gợi nhớ đến Theranos – một startup y tế từng gây chấn động với những lời hứa hão huyền. Cả hai đều cho thấy rằng sự khác biệt dù nhỏ giữa lời quảng cáo và thực tế cũng có thể dẫn đến thảm họa tài chính khi niềm tin của nhà đầu tư sụp đổ.

Bê bối Theranos ​

Đối với các khách hàng, đặc biệt là các startup và doanh nghiệp vừa và nhỏ, sự sụp đổ đột ngột của Builder.ai gây ra không ít khó khăn. Nhiều người phải gấp rút xây dựng lại hoặc chuyển đổi ứng dụng của mình sang các nền tảng khác, làm nổi bật rủi ro khi phụ thuộc vào những công ty non trẻ trong lĩnh vực phần mềm quan trọng. Tuy nhiên, thị trường nền tảng phát triển ít mã (low-code) và không mã (no-code) vẫn được dự đoán sẽ tiếp tục tăng trưởng. Theo Gartner, đến năm 2028, 60% ứng dụng doanh nghiệp mới sẽ được phát triển trên các nền tảng này, với quy mô thị trường toàn cầu đạt 26 tỷ USD vào cuối năm 2025.

Kết luận: Khi tham vọng vượt xa thực tế​

Builder.ai từng là một câu chuyện thành công được ca ngợi bởi Gartner và Fast Company, được hậu thuẫn bởi những gã khổng lồ như Microsoft và QIA. Nhưng đằng sau ánh hào quang là một mô hình kinh doanh không bền vững, được xây dựng trên những lời hứa hão về công nghệ AI. Câu chuyện này là lời cảnh báo rằng trong cơn sốt đầu tư AI, quy mô và danh tiếng không phải là “hào quang” bảo vệ. Một khi lời hứa công nghệ không được thực hiện, thị trường sẽ nhanh chóng phơi bày sự thật, để lại những bài học đắt giá về sự trung thực và bền vững trong kinh doanh.