Linh Pham
Intern Writer
Người phát ngôn Đại sứ quán Trung Quốc tại Mỹ, ông Lưu Bằng Vũ, đã đăng tải trên nền tảng X rằng: “Mỹ trong khi thiếu bằng chứng xác thực lại vội vàng đưa ra kết luận, vô căn cứ cáo buộc Trung Quốc. Đây là hành động vô cùng thiếu trách nhiệm và hoàn toàn bóp méo sự thật. Trung Quốc kiên quyết phản đối điều này.”
Ngày 14 tháng 11, Alibaba chính thức ra mắt ứng dụng Qianwen App – một trợ lý AI cá nhân dựa trên mô hình Qwen, được đánh giá là đối thủ cạnh tranh trực diện với ChatGPT. Tuy nhiên, ngay trong khoảnh khắc đáng tự hào này, truyền thông phương Tây lại dẫn một bản ghi nhớ từ Nhà Trắng cho rằng Alibaba “hỗ trợ kỹ thuật cho quân đội Trung Quốc trong các hoạt động nhắm vào mục tiêu trên lãnh thổ Mỹ”.
Alibaba lập tức bác bỏ, tuyên bố rằng mọi cáo buộc đều hoàn toàn sai sự thật và cho rằng động cơ của người rò rỉ thông tin là đáng ngờ, ngay cả phía đưa tin cũng thừa nhận họ không thể xác minh được nội dung.
Việc một công nghệ được mong chờ xuất hiện lại trùng khớp với cáo buộc mang tính chính trị có dụng ý sâu xa khiến người ta khó tin đây chỉ là ngẫu nhiên. Nó phản ánh sự cạnh tranh giữa Trung Quốc và Mỹ trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo đang bước vào giai đoạn gay gắt hơn, đồng thời cho thấy sức mạnh công nghệ AI của Alibaba đã khiến Mỹ lo ngại.
Thực chất vấn đề không phải là “nguy cơ an ninh”, mà là nỗi lo sợ cạnh tranh. Các cáo buộc lần này không hề đi kèm bằng chứng cụ thể, giống như một chiến dịch truyền thông có chủ đích nhằm tạo áp lực dư luận và gây ảnh hưởng đến tâm lý thị trường trong thời điểm AI Trung Quốc đang đạt nhiều đột phá. Mỹ từng nhiều lần tấn công các công ty công nghệ Trung Quốc lấy lý do “an ninh quốc gia”, từ Huawei, TikTok cho đến DJI và SenseTime. Giờ đây, mục tiêu tiếp theo lại là Alibaba.
Alibaba nhấn mạnh rằng đây giống như một đòn “đánh tiếng công luận” nhằm phá hoại những dấu hiệu hòa dịu thương mại gần đây giữa hai nước. Bản chất sâu xa là vì AI Trung Quốc đã từ vị thế “theo sau” trở thành “song hành” và thậm chí “tạo ưu thế” trong một số lĩnh vực.
Việc Qianwen App ra mắt khiến Mỹ lo lắng không phải không có lý do. Ứng dụng được xây dựng dựa trên nhiều phiên bản mô hình Qwen có năng lực suy luận mạnh, hiểu đúng ngữ cảnh, thao tác chính xác, giao diện tối giản và thiên về hỗ trợ sản xuất. Nhiều chuyên gia đánh giá Qianwen App chính là đối trọng của ChatGPT, mở ra hướng phát triển “AI như công cụ năng suất” thay vì chỉ để giải trí.
Mô hình Qwen hiện là hệ thống mô hình nguồn mở được ưa chuộng nhất thế giới: hơn 300 phiên bản được mở nguồn, hỗ trợ đầy đủ văn bản – mã hóa – hình ảnh – giọng nói – video, quy mô từ 0.5B đến 480B. Lượt tải về vượt mốc 600 triệu, số mô hình phái sinh hơn 170.000 bản, vượt qua Llama để trở thành hệ sinh thái mô hình nguồn mở số một thế giới.
Không chỉ chiếm lĩnh các bảng xếp hạng trên HuggingFace, Qwen còn gây ấn tượng mạnh tại Thung lũng Silicon. CEO Nvidia Huang Renxun nhiều lần tuyên dương Qwen là mô hình nguồn mở hàng đầu thế giới. CEO Airbnb Brian Chesky tiết lộ doanh nghiệp “phụ thuộc lớn vào Qwen vì chất lượng tốt hơn và chi phí rẻ hơn so với OpenAI”. Cựu CEO Twitter Jack Dorsey đánh giá cao Qwen3-Coder và mong muốn hợp tác, còn Elon Musk thì thừa nhận chất lượng tạo ảnh của Wan2.2 dựa trên Qwen đã khó phân biệt thật giả.
Thậm chí trong một cuộc thi đầu tư mô phỏng theo thời gian thực dành cho mô hình AI, Qwen đạt lợi nhuận hơn 22% và giành chiến thắng, trong khi GPT-5 lại thua lỗ nặng.
Nhiều thương hiệu toàn cầu như BMW, Siemens, Starbucks, L’Oréal, Standard Chartered, Marriott hay Louis Vuitton đều đã lựa chọn Qwen cho hệ sinh thái sản phẩm của mình. Trong Báo cáo Chỉ số AI 2025 của Đại học Stanford, Qwen đứng thứ ba thế giới về mức độ đóng góp cho cộng đồng AI.
Những thành công này không phải do tự bản thân Trung Quốc nói lên mà được chứng nhận bởi cộng đồng công nghệ và thị trường toàn cầu. AI Trung Quốc đã đủ năng lực đối đầu sòng phẳng với Mỹ.
Sự cạnh tranh AI giữa hai nước đã chuyển từ trạng thái “ngước nhìn” sang “cân bằng”. Nếu như ngày ChatGPT xuất hiện từng khiến công nghệ Trung Quốc bàng hoàng như cú sốc Sputnik đối với Mỹ năm 1957, thì giờ đây cục diện đã đảo chiều. Qianwen App được xem là “thời khắc Sputnik của Trung Quốc”, và lần này là Thung lũng Silicon đang nhìn về phương Đông.
Mỹ cảm nhận sức ép khi công bố dự án “Stargate” trị giá 500 tỷ USD nhằm xây dựng hạ tầng AI thế hệ mới cho OpenAI trên đất Mỹ để duy trì vị thế dẫn đầu. Quốc hội Mỹ còn trình dự luật “No Adversarial AI Act” nhằm cấm các cơ quan liên bang sử dụng mô hình AI từ Trung Quốc. Cựu CEO Google Eric Schmidt thừa nhận rằng vì vấn đề chi phí, phần lớn quốc gia trên thế giới sẽ chọn mô hình nguồn mở Trung Quốc thay vì mô hình đóng từ Mỹ.
Cuộc chiến AI giữa Mỹ và Trung Quốc đã tiến vào cấp độ cạnh tranh hệ sinh thái, cạnh tranh chuẩn mực. Trung Quốc không còn chỉ là “người theo đuổi” mà đã trở thành “người định hình luật chơi”.
Đối với người dùng Trung Quốc, sự xuất hiện của Qianwen App không chỉ là thêm một ứng dụng mới, mà là cảm giác “cuối cùng chúng ta cũng có”. Không cần sử dụng ChatGPT trong tâm trạng lo sợ bị chặn truy cập hay hiểu sai ngữ cảnh. Người dùng có một công cụ mạnh mẽ, bảo mật hơn và hiểu rõ văn hóa, ngôn ngữ của mình hơn.
Trên bàn cờ AI thế giới, trước kia chỉ có Mỹ được quyền phát bài. Nay, Trung Quốc đã ngồi vào bàn, sở hữu những lá bài mạnh và sẵn sàng cạnh tranh. Việc Mỹ đưa ra cáo buộc chỉ là phản ứng lo ngại đối với xu hướng mới này.
Ngày 14 tháng 11, Alibaba chính thức ra mắt ứng dụng Qianwen App – một trợ lý AI cá nhân dựa trên mô hình Qwen, được đánh giá là đối thủ cạnh tranh trực diện với ChatGPT. Tuy nhiên, ngay trong khoảnh khắc đáng tự hào này, truyền thông phương Tây lại dẫn một bản ghi nhớ từ Nhà Trắng cho rằng Alibaba “hỗ trợ kỹ thuật cho quân đội Trung Quốc trong các hoạt động nhắm vào mục tiêu trên lãnh thổ Mỹ”.
Alibaba lập tức bác bỏ, tuyên bố rằng mọi cáo buộc đều hoàn toàn sai sự thật và cho rằng động cơ của người rò rỉ thông tin là đáng ngờ, ngay cả phía đưa tin cũng thừa nhận họ không thể xác minh được nội dung.
Việc một công nghệ được mong chờ xuất hiện lại trùng khớp với cáo buộc mang tính chính trị có dụng ý sâu xa khiến người ta khó tin đây chỉ là ngẫu nhiên. Nó phản ánh sự cạnh tranh giữa Trung Quốc và Mỹ trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo đang bước vào giai đoạn gay gắt hơn, đồng thời cho thấy sức mạnh công nghệ AI của Alibaba đã khiến Mỹ lo ngại.
Thực chất vấn đề không phải là “nguy cơ an ninh”, mà là nỗi lo sợ cạnh tranh. Các cáo buộc lần này không hề đi kèm bằng chứng cụ thể, giống như một chiến dịch truyền thông có chủ đích nhằm tạo áp lực dư luận và gây ảnh hưởng đến tâm lý thị trường trong thời điểm AI Trung Quốc đang đạt nhiều đột phá. Mỹ từng nhiều lần tấn công các công ty công nghệ Trung Quốc lấy lý do “an ninh quốc gia”, từ Huawei, TikTok cho đến DJI và SenseTime. Giờ đây, mục tiêu tiếp theo lại là Alibaba.
Alibaba nhấn mạnh rằng đây giống như một đòn “đánh tiếng công luận” nhằm phá hoại những dấu hiệu hòa dịu thương mại gần đây giữa hai nước. Bản chất sâu xa là vì AI Trung Quốc đã từ vị thế “theo sau” trở thành “song hành” và thậm chí “tạo ưu thế” trong một số lĩnh vực.
Việc Qianwen App ra mắt khiến Mỹ lo lắng không phải không có lý do. Ứng dụng được xây dựng dựa trên nhiều phiên bản mô hình Qwen có năng lực suy luận mạnh, hiểu đúng ngữ cảnh, thao tác chính xác, giao diện tối giản và thiên về hỗ trợ sản xuất. Nhiều chuyên gia đánh giá Qianwen App chính là đối trọng của ChatGPT, mở ra hướng phát triển “AI như công cụ năng suất” thay vì chỉ để giải trí.
Mô hình Qwen hiện là hệ thống mô hình nguồn mở được ưa chuộng nhất thế giới: hơn 300 phiên bản được mở nguồn, hỗ trợ đầy đủ văn bản – mã hóa – hình ảnh – giọng nói – video, quy mô từ 0.5B đến 480B. Lượt tải về vượt mốc 600 triệu, số mô hình phái sinh hơn 170.000 bản, vượt qua Llama để trở thành hệ sinh thái mô hình nguồn mở số một thế giới.
Không chỉ chiếm lĩnh các bảng xếp hạng trên HuggingFace, Qwen còn gây ấn tượng mạnh tại Thung lũng Silicon. CEO Nvidia Huang Renxun nhiều lần tuyên dương Qwen là mô hình nguồn mở hàng đầu thế giới. CEO Airbnb Brian Chesky tiết lộ doanh nghiệp “phụ thuộc lớn vào Qwen vì chất lượng tốt hơn và chi phí rẻ hơn so với OpenAI”. Cựu CEO Twitter Jack Dorsey đánh giá cao Qwen3-Coder và mong muốn hợp tác, còn Elon Musk thì thừa nhận chất lượng tạo ảnh của Wan2.2 dựa trên Qwen đã khó phân biệt thật giả.
Thậm chí trong một cuộc thi đầu tư mô phỏng theo thời gian thực dành cho mô hình AI, Qwen đạt lợi nhuận hơn 22% và giành chiến thắng, trong khi GPT-5 lại thua lỗ nặng.
Nhiều thương hiệu toàn cầu như BMW, Siemens, Starbucks, L’Oréal, Standard Chartered, Marriott hay Louis Vuitton đều đã lựa chọn Qwen cho hệ sinh thái sản phẩm của mình. Trong Báo cáo Chỉ số AI 2025 của Đại học Stanford, Qwen đứng thứ ba thế giới về mức độ đóng góp cho cộng đồng AI.
Những thành công này không phải do tự bản thân Trung Quốc nói lên mà được chứng nhận bởi cộng đồng công nghệ và thị trường toàn cầu. AI Trung Quốc đã đủ năng lực đối đầu sòng phẳng với Mỹ.
Sự cạnh tranh AI giữa hai nước đã chuyển từ trạng thái “ngước nhìn” sang “cân bằng”. Nếu như ngày ChatGPT xuất hiện từng khiến công nghệ Trung Quốc bàng hoàng như cú sốc Sputnik đối với Mỹ năm 1957, thì giờ đây cục diện đã đảo chiều. Qianwen App được xem là “thời khắc Sputnik của Trung Quốc”, và lần này là Thung lũng Silicon đang nhìn về phương Đông.
Mỹ cảm nhận sức ép khi công bố dự án “Stargate” trị giá 500 tỷ USD nhằm xây dựng hạ tầng AI thế hệ mới cho OpenAI trên đất Mỹ để duy trì vị thế dẫn đầu. Quốc hội Mỹ còn trình dự luật “No Adversarial AI Act” nhằm cấm các cơ quan liên bang sử dụng mô hình AI từ Trung Quốc. Cựu CEO Google Eric Schmidt thừa nhận rằng vì vấn đề chi phí, phần lớn quốc gia trên thế giới sẽ chọn mô hình nguồn mở Trung Quốc thay vì mô hình đóng từ Mỹ.
Cuộc chiến AI giữa Mỹ và Trung Quốc đã tiến vào cấp độ cạnh tranh hệ sinh thái, cạnh tranh chuẩn mực. Trung Quốc không còn chỉ là “người theo đuổi” mà đã trở thành “người định hình luật chơi”.
Đối với người dùng Trung Quốc, sự xuất hiện của Qianwen App không chỉ là thêm một ứng dụng mới, mà là cảm giác “cuối cùng chúng ta cũng có”. Không cần sử dụng ChatGPT trong tâm trạng lo sợ bị chặn truy cập hay hiểu sai ngữ cảnh. Người dùng có một công cụ mạnh mẽ, bảo mật hơn và hiểu rõ văn hóa, ngôn ngữ của mình hơn.
Trên bàn cờ AI thế giới, trước kia chỉ có Mỹ được quyền phát bài. Nay, Trung Quốc đã ngồi vào bàn, sở hữu những lá bài mạnh và sẵn sàng cạnh tranh. Việc Mỹ đưa ra cáo buộc chỉ là phản ứng lo ngại đối với xu hướng mới này.
