Tại sao chúng ta lại nhướng mày khi cảm thấy ngạc nhiên ?

VNR Content

03/07/2021

Khi mô tả cảm giác ngạc nhiên của một người, chúng ta thường nghĩ đến 3 biểu cảm: nhướng mày, mở to mắt và há miệng. Trong đó, biểu cảm nhướng mày có lẽ là đặc trưng hơn cả. Bạn có bao giờ tự hỏi tại sao chúng ta lại nhướng mày khi cảm thấy ngạc nhiên?

Biểu cảm kinh điển khi ngạc nhiên

Tai sao chúng ta có cảm giác ngạc nhiên?

Ngay từ những năm tháng đầu đời, con người đã phản ứng với những điều mới lạ và bất ngờ bằng cảm giác mang tên: ngạc nhiên. Tại sao và làm thế nào điều bất ngờ mang lại cảm xúc ngạc nhiên hay không ngạc nhiên là vấn đề mà các nhà nghiên cứu đã chú ý từ lâu.

Những kinh nghiệm tích lũy trong cuộc sống định hình hệ thống niềm tin của chúng ta về thế giới và vị trí của chúng ta bên trong nó. Các nhà tâm lý học gọi hệ thống đó là "lược đồ" (schema). Chúng ta hình thành lược đồ của mình từ những trải nghiệm trong quá khứ và hiện tại. Dựa vào những lược đồ này, chúng ta có khả năng dự đoán điều gì có thể xảy ra hoặc không thể xảy ra tiếp theo hoặc trong vòng một năm kể từ thời điểm bất kỳ.

Nếu bạn chưa bao giờ nhận được một bữa tiệc sinh nhật bất ngờ hoặc không nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy sẽ có một bữa tiệc sinh nhật bất ngờ nào xảy ra, bộ não của bạn sẽ loại bỏ khả năng đó.Vì vậy, khi một bữa tiệc sinh nhật thực sự xảy ra, đó sẽ là một điều bất ngờ. Lược đồ của bạn không thể dự đoán điều này.

Mức độ ngạc nhiên của bạn sẽ phụ thuộc vào mức độ mong đợi của bạn đối với sự kiện. Bạn càng không nghĩ nó xảy ra, bạn càng cảm thấy bất ngờ.

Cơ chế bất ngờ và sự tiến hóa

Sự ngạc nhiên đánh thức trí tò mò trong chúng ta, khiến não bộ trở nên tập trung hơn bao giờ hết. Cơ chế tự nhiên này có ý nghĩa lớn lao trong quá trình tiến hóa của con người. Sự kiện bất ngờ có thể là mối nguy hiểm mà chúng ta chưa bao giờ gặp phải, nhưng cũng có thể là cơ hội ngàn vàng giúp chúng ta sống sót. Do đó, cảm giác ngạc nhiên thích thú trước những điều bất ngờ giúp chúng ta mở rộng vốn sống.

Những điều càng bất ngờ càng kích thích não bộ

Khi ai đó đã tổ chức tiệc sinh nhật cho bạn, bộ não của bạn sẽ tích hợp điều đó vào lược đồ, nếu ai đó tổ chức một bữa tiệc bất ngờ khác cho bạn, bạn có thể sẽ ít ngạc nhiên hơn so với lần đầu tiên.

Khi một điều bất ngờ xảy ra, chúng ta ngay lập tức bị thu hút, đồng thời tất cả các giác quan đều rơi vào trạng thái cảnh giác cao độ. Chúng ta tập trung hoàn toàn vào điều bất ngờ đến nỗi não của chúng ta có thể trở nên lơ là với những kích thích khác trong giây lát.

Bên cạnh cảm giác ngạc nhiên, biểu cảm của chúng ta khi gặp những điều bất ngờ cũng rất đáng chú ý: đó là nhướng mày, mở to mắt và há miệng.

Vẻ mặt ngạc nhiên

Theo nhà sinh học tiến hóa nổi tiếng nhất mọi thời đại, Charles Darwin, chúng ta nhướng mày và mở to mắt để nhìn rõ hơn. Động tác này mở rộng tầm nhìn, cho phép chúng ta cảm nhận điều bất ngờ tốt hơn. Thêm vào đó, Darwin và nhiều người sau ông đã công nhận, biểu cảm này giúp tổ tiên của loài người nhận thức nguy hiểm tốt hơn, tăng cơ hội sống sót.

Biểu cảm nhướng mày khi ngạc nhiên được cho là để phục vụ cho giao tiếp xã hội

Các nhà tâm lý học và sinh học tiến hóa sau này đã nghiên cứu giả thuyết của Darwin. Thật bất ngờ khi các nhà nghiên cứu đã đưa ra một loạt các phát hiện mới.

Hóa ra khi ngạc nhiên, nét mặt của hầu hết mọi người không thay đổi nhiều. Kiểu nhướng mày đặc trưng, mở to mắt và há hốc miệng khi ngạc nhiên chỉ được thể hiện ở thiểu số từ 10% đến 30%. Hơn nữa, biểu cảm này cũng được sử dụng khi con người có các cảm xúc khác, chẳng hạn như hạnh phúc, buồn bã và phẫn nộ.

Không thay đổi nét mặt không có nghĩa là cơ thể không phản ứng với những điều bất ngờ. Các nghiên cứu đã ghi nhận sự gia tăng hoạt động của tuyến mồ hôi và giảm nhịp tim.

Những phát hiện trên đã loại trừ giả thuyết của Darwin, vậy tại sao những biểu cảm này lại tồn tại?

Nhiều người cho rằng chúng phục vụ cho mục đích giao tiếp xã hội. Giao tiếp xã hội giúp truyền đạt cảm xúc của chúng ta cho người khác khi hoạt động trong xã hội. Một cá nhân khi tức giận sẽ thể hiện sự không đồng tình với các thành viên khác, cũng như khi ai đó tỏ ra sợ hãi, biểu thị rằng họ nhận thấy có mối nguy hiểm. Một trường hợp tương tự là khi ngạc nhiên, chúng ta thường thốt lên "Ồ", như để cho người khác thấy rằng chúng ta đã rất ngạc nhiên.

Tuy nhiên, luận điểm trên vẫn chưa được khoa học chứng minh. Điều quan trọng cần nhớ là cách giải thích của Darwin về biểu cảm khi ngạc nhiên là không thỏa đáng.

Một điều bất ngờ dù có khiến bạn nhướng mày hay không cũng sẽ kích thích trí tò mò, cũng như thôi thúc chúng ta chia sẻ điều đó. Cảm giác ngạc nhiên có thể khiến bạn tò mò tìm hiểu những điều lý thú xung quanh, từ đó giúp chúng ta có thêm nhiều kiến thức bổ ích. Chưa kể, những điều bất ngờ bao giờ cũng mang lại niềm vui trong cuộc sống.

Yen Kim (Theo Science ABC)

Thành viên mới đăng