thumbnail - Sữa công thức ra đời từ khi nào, các bà mẹ làm gì khi chưa có sữa công thức?
Nguyễn Thu Hà
Hà Nội

Sữa công thức ra đời từ khi nào, các bà mẹ làm gì khi chưa có sữa công thức?

Tình trạng thiếu hụt một số sản phẩm như thịt hoặc giấy vệ sinh chắc chắn gây khó chịu và bất tiện cho nhiều người, nhưng chúng ta vẫn có thể tìm cách sống mà không có chúng. Tuy nhiên, sự thiếu hụt sữa công thức dành cho trẻ em vào năm 2022 là điều khá đáng sợ đối với các bậc cha mẹ có con, chưa kể đến người lớn mắc các bệnh lý đòi hỏi những sản phẩm đó để tồn tại.

Công thức sản xuất thương mại quan trọng này vẫn là một phát minh tương đối mới. Điều này đặt ra câu hỏi rằng mọi người đã làm cách nào để giải quyết tình trạng thiếu sữa trước khi công thức hiện đại lên kệ hàng? Chắc hẳn các bậc cha mẹ đã phải chuẩn bị tinh thần từ "ngày xưa" vì nhiều phụ nữ phải vật lộn với tình trạng sữa ít liên quan đến những vấn đề bệnh lý không thể chẩn đoán được, như suy giáp, hội chứng buồng trứng đa nang... Ngoài ra, nhiều phụ nữ đã chết khi sinh con, tỷ lệ cao hơn nhiều so với hiện nay, để lại những đứa trẻ sơ sinh mồ côi thiếu sữa mẹ cần được nuôi dưỡng và chăm sóc. 

Vú nuôi (nhũ mẫu) là những nhà tư vấn đầu tiên về việc cho con bú

Trước khi bình sữa và sữa công thức phổ biến ra đời, trẻ sơ sinh vẫn cần được bú sữa mẹ. Nhiều bậc cha mẹ đã tìm đến các vú nuôi để hoàn thành công việc khi họ không thể. Ngay từ năm 2000 trước Công nguyên, những phụ nữ đang cho con bú này đã được tuyển dụng (hoặc trong một số trường hợp là tình nguyện) để cho những đứa trẻ không phải con mình bú sữa mẹ.

Vú nuôi thường được thuê cho các gia đình giàu có từ thời cổ đại trong suốt thế kỷ 19. Hiện nay, những vú nuôi vẫn tồn tại, mặc dù vị thế của nó như một nghề được trả lương đã không còn. Ngày nay, những người phụ nữ nuôi con còn thành lập các nhóm "nuôi dưỡng chéo" trong đó họ thay phiên nhau cho con ăn để hỗ trợ cho nhau, và cũng có thể gắn kết với nhiều trẻ em trong một nỗ lực của cộng đồng.

Sữa công thức ra đời từ khi nào, các bà mẹ làm gì khi chưa có sữa công thức? 

Những phụ nữ không thể cho con bú hoặc thiếu sự tiếp cận với các vú nuôi thường chuyển sang dùng sữa động vật để nuôi dưỡng những đứa trẻ sơ sinh của họ. Trên thực tế, đây là kiểu cho ăn nhân tạo phổ biến nhất cho đến cuối thế kỷ 19. Mặc dù hầu hết các bậc cha mẹ đã sử dụng sữa bò, nhưng sữa dê, lừa, lạc đà, ngựa, lợn và cừu cũng được sử dụng, tùy thuộc vào nơi cha mẹ sống và những gì có sẵn.

Một phương pháp phổ biến khác trong thế kỷ 16-18 là làm một hỗn hợp gọi là pap hoặc panada, làm từ bánh mì ngâm trong sữa, hoặc ngũ cốc nấu trong nước. Thức ăn này được cho trẻ ăn bằng thìa hoặc những công cụ đặc biệt khác như mảnh vải hoặc "pap boat". Nhưng thực tế là mọi người vẫn chưa biết về tầm quan trọng của việc tiệt trùng đồ vật mà trẻ sơ sinh dùng để ăn uống. Vào đầu thế kỷ 19, một phần ba tổng số trẻ sơ sinh được nuôi bằng các dụng cụ cho ăn (có thể đã được vệ sinh không đúng cách hoặc chứa sữa hư) đã chết trong năm đầu đời của chúng.

Những loại sữa công thức sơ khai đầu tiên

Cuối cùng, các nhà hóa học đã táo bạo quyết định cố gắng bắt chước sữa mẹ. Vào năm 1865, Justus von Liebig đã tạo ra thứ được cho là sữa công thức dành cho trẻ sơ sinh đầu tiên trên thế giới. Nó được làm bằng lúa mì, sữa bò, bột mạch nha và kali bicromat. Năm 1867, trợ lý dược sĩ Henri Nestle cho ra đời sản phẩm "Farine Lactée Nestlé" , được sản xuất với các thành phần tương tự nhưng dễ chuẩn bị hơn. Đến năm 1883, có ít nhất 27 nhãn hiệu thực phẩm dành cho trẻ sơ sinh. Mặc dù những thứ này có thể giúp trẻ tăng cân, nhưng chúng thường thiếu một số vitamin cần thiết cho sức khỏe trẻ sơ sinh.

Sữa công thức ra đời từ khi nào, các bà mẹ làm gì khi chưa có sữa công thức? 

Một cột mốc quan trọng khác trong sữa công thức dành cho trẻ em xảy ra khi mọi người tìm ra cách bảo quản thực phẩm thông qua việc đóng hộp, điều này đã tạo ra sữa đặc và sữa bay hơi vào những năm 1800. Trên thực tế, nhiều bác sĩ nhi khoa đã khuyên các bà mẹ nên sử dụng sữa cô đặc cho con của họ vào những năm 1930 và 1940. Công thức không chứa bột đầu tiên được tung ra thị trường vào năm 1951, gây tiếng vang lớn. Nó được xem là bước ngoặt trong lịch sử khi thế giới phát triển chấp nhận sữa bột nhân tạo dành cho trẻ sơ sinh và nó trở thành phương pháp cho trẻ ăn được nhiều người lựa chọn, bất kể khả năng cho con bú như thế nào. Vào những năm 1970, nhiều người đã quay trở lại với việc nuôi con bằng sữa mẹ và hiện nay, chúng ta đang sống trong một thời đại mà có nhiều cách được chấp nhận và an toàn cho trẻ sơ sinh.

Có nên tự chế sữa công thức tại nhà không?

Sữa công thức dành cho trẻ sơ sinh được tạo thành từ sự pha trộn cẩn thận của chất béo, protein, carbohydrate, vitamin và khoáng chất. Protein phổ biến nhất là sữa bò, với dầu thực vật cho chất béo và đường lactose cho carbs. Với nguồn cung sữa công thức hiện đang thiếu hụt, nhiều người đang tự hỏi liệu họ có thể tự làm loại sữa này ở nhà hay không, nhưng các chuyên gia đã nhanh chóng cảnh báo mọi người không nên làm điều này.

Chuyên gia nói rằng tự pha sữa ở nhà có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hoặc thậm chí tử vong. Trẻ sơ sinh  yêu cầu các chất dinh dưỡng cụ thể với sự cân bằng chất lỏng và điện giải cẩn thận mà gần như không thể tái tạo ở nhà. Các công thức pha sữa công thức tự chế có thể trở thành những món ăn thiếu dinh dưỡng, với quá nhiều chất béo bão hòa và protein đối với dạ dày trẻ nhạy cảm. Chúng cũng không có lượng axit béo hoặc vitamin thiết yếu mà trẻ sơ sinh cần để phát triển, và thường có các sản phẩm như xi-rô ngô mà nhiều trẻ không thể dung nạp được.

Chủ đề liên quan

Chủ đề khác