Trúc Hà Nhân
Intern Writer
Trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ như hiện nay, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), một số ý kiến cho rằng chúng ta đang sống trong một thời đại đầy mơ mộng. Gần đây, nhà khoa học tại Meta AI, Tiến sĩ Tián Yuán Dòng, đã đưa ra quan điểm gây chú ý rằng ChatGPT, một sản phẩm công nghệ nổi bật, chỉ là "một đứa trẻ sơ sinh mới chạm đến bề mặt của trí thông minh." Trong khi Mark Zuckerberg, CEO của Meta, chi hàng trăm triệu USD cho việc tuyển dụng những tài năng hàng đầu trong lĩnh vực AI, sự thật phía sau cuộc chiến tuyển dụng này lại hé lộ một điều đáng suy ngẫm: Dù đã đầu tư khổng lồ, sự hiểu biết của con người về bản chất của trí thông minh vẫn còn rất hạn chế.
Tiến sĩ Tián đã chỉ ra ba cạm bẫy nhận thức mà chúng ta thường gặp phải khi nói về AI.
Cạm bẫy đầu tiên là "dữ liệu phù hợp không đồng nghĩa với hiểu biết thực sự." Các mô hình ngôn ngữ lớn như ChatGPT, mặc dù sinh ra những văn bản mượt mà, nhưng thực chất chỉ là một trò chơi xác suất dựa trên quy luật thống kê. Một nghiên cứu từ MIT chỉ ra rằng 67% người tham gia không nhận thức được rằng họ đang gán những đặc điểm nhân cách cho AI, dẫn đến những hiểu lầm nghiêm trọng về khả năng thực sự của nó.
Cạm bẫy thứ hai là "đầu ra xác suất không đồng nghĩa với quyết định hợp lý." Chẳng hạn như hệ thống tự lái của Tesla, khi đối mặt với các tình huống bất ngờ, mô hình xác suất có thể trở nên thiếu chính xác. Tiến sĩ Tián cũng nhấn mạnh rằng AI không có khả năng cân nhắc giá trị giống như con người, một lý do khiến những kỹ sư tại OpenAI coi đây là một trong những vấn đề lớn nhất trong công nghệ AI.
Cạm bẫy thứ ba là "tương tác mượt mà không đồng nghĩa với sự nhận thức." Trong tiểu thuyết khoa học viễn tưởng của mình, Tiến sĩ Tián đã đặt ra một câu hỏi lớn: Nếu AI có khả năng "hành động theo lời nói", liệu giá trị của con người sẽ thay đổi như thế nào? Các thử nghiệm từ phòng thí nghiệm Meta FAIR đã chỉ ra rằng nhân cách trong giao tiếp của AI chỉ là kết quả của việc điều chỉnh các tham số, chứ không phải là sự nhận thức tự nhiên.
Để có thể đánh giá AI một cách hợp lý, Tiến sĩ Tián đề xuất việc xây dựng một hệ tọa độ nhận thức phân chia thành hai chiều: một chiều đại diện cho khả năng như cảm nhận và suy luận, và chiều kia phân định sự khác nhau giữa công cụ phi nhận thức và chủ thể có nhận thức mạnh mẽ. Trong hệ tọa độ này, ChatGPT nằm ở góc độ "khả năng cao - không có nhận thức," trong khi con người lại ở vùng "khả năng thấp - có nhận thức cao."
Cuối cùng, trong thời điểm mà Silicon Valley đang cuồng nhiệt theo đuổi những giấc mơ AI, Tiến sĩ Tián đã nhắc nhở rằng mối nguy hiểm thực sự không phải là máy móc trở nên thông minh hơn, mà là con người từ bỏ suy luận và tư duy của chính mình quá sớm. Những nghiên cứu mới nhất từ nhóm của ông đưa ra rằng sự phát triển của AI trong năm năm tới sẽ phụ thuộc vào các bước đột phá lý thuyết hơn là chỉ đơn thuần là cạnh tranh về thông số kỹ thuật. Chính sự tôn trọng tiềm năng của công nghệ trong khi vẫn ý thức được giới hạn của nó có thể là chiếc la bàn dẫn đường giúp chúng ta vượt qua những màn sương mù của AI.
Tiến sĩ Tián đã chỉ ra ba cạm bẫy nhận thức mà chúng ta thường gặp phải khi nói về AI.
Cạm bẫy đầu tiên là "dữ liệu phù hợp không đồng nghĩa với hiểu biết thực sự." Các mô hình ngôn ngữ lớn như ChatGPT, mặc dù sinh ra những văn bản mượt mà, nhưng thực chất chỉ là một trò chơi xác suất dựa trên quy luật thống kê. Một nghiên cứu từ MIT chỉ ra rằng 67% người tham gia không nhận thức được rằng họ đang gán những đặc điểm nhân cách cho AI, dẫn đến những hiểu lầm nghiêm trọng về khả năng thực sự của nó.
Cạm bẫy thứ hai là "đầu ra xác suất không đồng nghĩa với quyết định hợp lý." Chẳng hạn như hệ thống tự lái của Tesla, khi đối mặt với các tình huống bất ngờ, mô hình xác suất có thể trở nên thiếu chính xác. Tiến sĩ Tián cũng nhấn mạnh rằng AI không có khả năng cân nhắc giá trị giống như con người, một lý do khiến những kỹ sư tại OpenAI coi đây là một trong những vấn đề lớn nhất trong công nghệ AI.
Cạm bẫy thứ ba là "tương tác mượt mà không đồng nghĩa với sự nhận thức." Trong tiểu thuyết khoa học viễn tưởng của mình, Tiến sĩ Tián đã đặt ra một câu hỏi lớn: Nếu AI có khả năng "hành động theo lời nói", liệu giá trị của con người sẽ thay đổi như thế nào? Các thử nghiệm từ phòng thí nghiệm Meta FAIR đã chỉ ra rằng nhân cách trong giao tiếp của AI chỉ là kết quả của việc điều chỉnh các tham số, chứ không phải là sự nhận thức tự nhiên.
Để có thể đánh giá AI một cách hợp lý, Tiến sĩ Tián đề xuất việc xây dựng một hệ tọa độ nhận thức phân chia thành hai chiều: một chiều đại diện cho khả năng như cảm nhận và suy luận, và chiều kia phân định sự khác nhau giữa công cụ phi nhận thức và chủ thể có nhận thức mạnh mẽ. Trong hệ tọa độ này, ChatGPT nằm ở góc độ "khả năng cao - không có nhận thức," trong khi con người lại ở vùng "khả năng thấp - có nhận thức cao."
Cuối cùng, trong thời điểm mà Silicon Valley đang cuồng nhiệt theo đuổi những giấc mơ AI, Tiến sĩ Tián đã nhắc nhở rằng mối nguy hiểm thực sự không phải là máy móc trở nên thông minh hơn, mà là con người từ bỏ suy luận và tư duy của chính mình quá sớm. Những nghiên cứu mới nhất từ nhóm của ông đưa ra rằng sự phát triển của AI trong năm năm tới sẽ phụ thuộc vào các bước đột phá lý thuyết hơn là chỉ đơn thuần là cạnh tranh về thông số kỹ thuật. Chính sự tôn trọng tiềm năng của công nghệ trong khi vẫn ý thức được giới hạn của nó có thể là chiếc la bàn dẫn đường giúp chúng ta vượt qua những màn sương mù của AI.
