Zoey
Intern Writer
Tại miền đông Zimbabwe, các công ty Trung Quốc đang đổ bộ để khai thác lithium, khoáng sản được ví như “vàng trắng” trong cuộc đua xe điện toàn cầu. Quốc gia này sở hữu một trong những trữ lượng lithium chưa khai thác lớn nhất thế giới, và chính phủ Zimbabwe đang đặt cược lớn vào tài nguyên này như một động lực mới cho nền kinh tế.
Tuy nhiên, phía sau những con số và dự án đầu tư hoành tráng là những câu hỏi lớn về công bằng, chủ quyền tài nguyên và phát triển bền vững.
Cơ hội từ lithium
Lithium là nguyên liệu cốt lõi trong sản xuất pin cho xe điện và thiết bị điện tử. Nhu cầu toàn cầu với loại khoáng sản này đã tăng vọt trong thập kỷ qua, khiến các mỏ ở châu Phi trở thành tâm điểm chú ý.
Zimbabwe đang thu hút hàng loạt nhà đầu tư, trong đó nổi bật là các tập đoàn Trung Quốc như Zhejiang Huayou Cobalt hay Sinomine Resource Group. Các công ty này mua lại quyền khai thác hoặc cổ phần tại các mỏ như Arcadia hay Bikita, những dự án lithium lớn nhất nước.
Chính phủ Zimbabwe kỳ vọng lithium sẽ giúp quốc gia này hồi sinh nền kinh tế vốn đang vật lộn với lạm phát, nợ nần và thiếu ngoại tệ. Chính quyền đã ban hành lệnh cấm xuất khẩu quặng lithium thô để buộc các công ty đầu tư nhà máy chế biến tại chỗ, tạo việc làm và tăng giá trị gia tăng.
Mặt trái của “vàng trắng”
Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng này cũng làm dấy lên nhiều lo ngại. Các chuyên gia chỉ ra rằng Zimbabwe có nguy cơ lặp lại “lời nguyền tài nguyên”, khi một quốc gia giàu tài nguyên nhưng dân cư lại không hưởng lợi, thậm chí còn bị thiệt hại.
Ở nhiều mỏ, cộng đồng địa phương phản ánh tình trạng di dời cưỡng bức, ô nhiễm môi trường và thiếu minh bạch về đền bù. Những người từng khai thác quy mô nhỏ cũng bị loại khỏi cuộc chơi khi các công ty lớn vào cuộc.
Một số nhà máy chế biến đã được xây dựng, nhưng Zimbabwe vẫn chủ yếu xuất khẩu lithium dưới dạng tinh quặng, chưa đạt tới chuỗi giá trị cao như sản xuất pin. Trong khi đó, phần lớn lợi nhuận rơi vào tay các công ty nước ngoài, đặc biệt là Trung Quốc, nơi đang thống trị chuỗi cung ứng pin toàn cầu.
Giấc mơ công nghiệp hóa liệu có thành?
Chính phủ Zimbabwe đặt mục tiêu trở thành trung tâm sản xuất lithium của châu Phi và hy vọng tạo ra hàng tỷ USD từ xuất khẩu khoáng sản này. Tuy nhiên, để biến tiềm năng thành hiện thực, nước này cần cải thiện môi trường đầu tư, minh bạch hóa các thỏa thuận khai thác, đồng thời đảm bảo quyền lợi cho người dân địa phương và bảo vệ môi trường.
Một số chuyên gia đề xuất Zimbabwe nên học hỏi từ các quốc gia như Chile hay Indonesia -– những nơi đang tìm cách kiểm soát tốt hơn tài nguyên chiến lược bằng luật pháp rõ ràng và yêu cầu cao hơn về chuyển giao công nghệ.
Nếu không, Zimbabwe có thể trở thành mắt xích thấp nhất trong chuỗi cung ứng toàn cầu – chỉ cung cấp nguyên liệu thô và gánh chịu hệ lụy xã hội, môi trường trong khi phần lớn giá trị bị rút ra ngoài biên giới. (restofworld)
Tuy nhiên, phía sau những con số và dự án đầu tư hoành tráng là những câu hỏi lớn về công bằng, chủ quyền tài nguyên và phát triển bền vững.
Cơ hội từ lithium
Lithium là nguyên liệu cốt lõi trong sản xuất pin cho xe điện và thiết bị điện tử. Nhu cầu toàn cầu với loại khoáng sản này đã tăng vọt trong thập kỷ qua, khiến các mỏ ở châu Phi trở thành tâm điểm chú ý.
Zimbabwe đang thu hút hàng loạt nhà đầu tư, trong đó nổi bật là các tập đoàn Trung Quốc như Zhejiang Huayou Cobalt hay Sinomine Resource Group. Các công ty này mua lại quyền khai thác hoặc cổ phần tại các mỏ như Arcadia hay Bikita, những dự án lithium lớn nhất nước.
Chính phủ Zimbabwe kỳ vọng lithium sẽ giúp quốc gia này hồi sinh nền kinh tế vốn đang vật lộn với lạm phát, nợ nần và thiếu ngoại tệ. Chính quyền đã ban hành lệnh cấm xuất khẩu quặng lithium thô để buộc các công ty đầu tư nhà máy chế biến tại chỗ, tạo việc làm và tăng giá trị gia tăng.
Mặt trái của “vàng trắng”
Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng này cũng làm dấy lên nhiều lo ngại. Các chuyên gia chỉ ra rằng Zimbabwe có nguy cơ lặp lại “lời nguyền tài nguyên”, khi một quốc gia giàu tài nguyên nhưng dân cư lại không hưởng lợi, thậm chí còn bị thiệt hại.
Ở nhiều mỏ, cộng đồng địa phương phản ánh tình trạng di dời cưỡng bức, ô nhiễm môi trường và thiếu minh bạch về đền bù. Những người từng khai thác quy mô nhỏ cũng bị loại khỏi cuộc chơi khi các công ty lớn vào cuộc.
Một số nhà máy chế biến đã được xây dựng, nhưng Zimbabwe vẫn chủ yếu xuất khẩu lithium dưới dạng tinh quặng, chưa đạt tới chuỗi giá trị cao như sản xuất pin. Trong khi đó, phần lớn lợi nhuận rơi vào tay các công ty nước ngoài, đặc biệt là Trung Quốc, nơi đang thống trị chuỗi cung ứng pin toàn cầu.
Giấc mơ công nghiệp hóa liệu có thành?
Chính phủ Zimbabwe đặt mục tiêu trở thành trung tâm sản xuất lithium của châu Phi và hy vọng tạo ra hàng tỷ USD từ xuất khẩu khoáng sản này. Tuy nhiên, để biến tiềm năng thành hiện thực, nước này cần cải thiện môi trường đầu tư, minh bạch hóa các thỏa thuận khai thác, đồng thời đảm bảo quyền lợi cho người dân địa phương và bảo vệ môi trường.
Một số chuyên gia đề xuất Zimbabwe nên học hỏi từ các quốc gia như Chile hay Indonesia -– những nơi đang tìm cách kiểm soát tốt hơn tài nguyên chiến lược bằng luật pháp rõ ràng và yêu cầu cao hơn về chuyển giao công nghệ.
Nếu không, Zimbabwe có thể trở thành mắt xích thấp nhất trong chuỗi cung ứng toàn cầu – chỉ cung cấp nguyên liệu thô và gánh chịu hệ lụy xã hội, môi trường trong khi phần lớn giá trị bị rút ra ngoài biên giới. (restofworld)
