Khánh Vân
Writer
Các nhà khoa học tại Đại học Stanford vừa công bố một bước tiến đột phá trong công nghệ giao diện não – máy tính (BCI): một con chip thử nghiệm có khả năng giải mã những câu chữ mà người tham gia chỉ đang nghĩ trong đầu với độ chính xác lên tới 74%. Thành tựu này mở ra hy vọng giao tiếp mới cho hàng triệu người khuyết tật, nhưng cũng đồng thời dấy lên những lo ngại sâu sắc về quyền riêng tư khi nguy cơ "nghe lén suy nghĩ" không còn là khoa học viễn tưởng.
Trong một nghiên cứu mới được công bố, nhóm các nhà khoa học của Đại học Stanford đã cấy các vi điện cực vào vỏ não vận động – khu vực chịu trách nhiệm kiểm soát lời nói – của bốn người tham gia. Khi những người này cố gắng phát âm hoặc chỉ đơn giản là tưởng tượng rằng mình đang nói, các tín hiệu thần kinh đã được ghi lại và giải mã bởi một hệ thống máy tính.
Kết quả đã cho thấy con chip não có thể dịch chính xác tới 74% các câu chữ mà người tham gia chỉ đang nghĩ thầm trong đầu. Đây được xem là một cột mốc quan trọng, bởi lần đầu tiên các nhà khoa học có thể hiểu rõ hơn về hoạt động của não bộ khi con người chỉ tưởng tượng về việc nói.
Một điểm đặc biệt của hệ thống này là nó được cài đặt một cơ chế "mật khẩu". Con chip sẽ chỉ bắt đầu dịch lời nói khi người dùng nghĩ đến một cụm từ bí mật đã được cài đặt trước đó, với tỷ lệ nhận diện đúng mật khẩu lên tới 99%.
Công nghệ giao diện não – máy tính (BCI) từ lâu đã được xem là một lĩnh vực đầy tiềm năng, với những cái tên tiêu biểu như Neuralink của Elon Musk hiện cũng đang trong giai đoạn thử nghiệm lâm sàng. Với kết quả mới này từ Stanford, hy vọng về việc có thể phục hồi khả năng giao tiếp một cách độc lập cho những người bị mất khả năng nói do đột quỵ hoặc các bệnh lý khác đang trở nên gần với hiện thực hơn bao giờ hết.
"Công trình này mang lại hy vọng rằng một ngày nào đó, BCI có thể khôi phục khả năng giao tiếp một cách tự nhiên, thoải mái như lời nói thường ngày," ông Frank Willett, đồng tác giả của nghiên cứu, nhấn mạnh.
Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cảnh báo rằng công nghệ đọc ý nghĩ cũng đặt ra những thách thức về mặt đạo đức chưa từng có. Nếu công nghệ này phát triển quá nhanh, những câu hỏi lớn sẽ được đặt ra: Ai sẽ là người kiểm soát dữ liệu não của chúng ta? Và đâu là ranh giới giữa việc hỗ trợ y tế và việc giám sát con người?
Chính các nhà khoa học tham gia vào dự án cũng thừa nhận rằng, song song với việc phát triển công nghệ, thế giới sẽ cần phải xây dựng những rào cản kỹ thuật và các quy định pháp lý vững chắc để có thể bảo vệ quyền riêng tư trong suy nghĩ – thành trì cuối cùng của sự tự do cá nhân.
Chip não dịch ý nghĩ thành văn bản với độ chính xác kỷ lục
Trong một nghiên cứu mới được công bố, nhóm các nhà khoa học của Đại học Stanford đã cấy các vi điện cực vào vỏ não vận động – khu vực chịu trách nhiệm kiểm soát lời nói – của bốn người tham gia. Khi những người này cố gắng phát âm hoặc chỉ đơn giản là tưởng tượng rằng mình đang nói, các tín hiệu thần kinh đã được ghi lại và giải mã bởi một hệ thống máy tính.
Kết quả đã cho thấy con chip não có thể dịch chính xác tới 74% các câu chữ mà người tham gia chỉ đang nghĩ thầm trong đầu. Đây được xem là một cột mốc quan trọng, bởi lần đầu tiên các nhà khoa học có thể hiểu rõ hơn về hoạt động của não bộ khi con người chỉ tưởng tượng về việc nói.
Một điểm đặc biệt của hệ thống này là nó được cài đặt một cơ chế "mật khẩu". Con chip sẽ chỉ bắt đầu dịch lời nói khi người dùng nghĩ đến một cụm từ bí mật đã được cài đặt trước đó, với tỷ lệ nhận diện đúng mật khẩu lên tới 99%.
Hy vọng cho người khuyết tật và những nỗi lo về đạo đức
Công nghệ giao diện não – máy tính (BCI) từ lâu đã được xem là một lĩnh vực đầy tiềm năng, với những cái tên tiêu biểu như Neuralink của Elon Musk hiện cũng đang trong giai đoạn thử nghiệm lâm sàng. Với kết quả mới này từ Stanford, hy vọng về việc có thể phục hồi khả năng giao tiếp một cách độc lập cho những người bị mất khả năng nói do đột quỵ hoặc các bệnh lý khác đang trở nên gần với hiện thực hơn bao giờ hết.
"Công trình này mang lại hy vọng rằng một ngày nào đó, BCI có thể khôi phục khả năng giao tiếp một cách tự nhiên, thoải mái như lời nói thường ngày," ông Frank Willett, đồng tác giả của nghiên cứu, nhấn mạnh.
Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cảnh báo rằng công nghệ đọc ý nghĩ cũng đặt ra những thách thức về mặt đạo đức chưa từng có. Nếu công nghệ này phát triển quá nhanh, những câu hỏi lớn sẽ được đặt ra: Ai sẽ là người kiểm soát dữ liệu não của chúng ta? Và đâu là ranh giới giữa việc hỗ trợ y tế và việc giám sát con người?
Chính các nhà khoa học tham gia vào dự án cũng thừa nhận rằng, song song với việc phát triển công nghệ, thế giới sẽ cần phải xây dựng những rào cản kỹ thuật và các quy định pháp lý vững chắc để có thể bảo vệ quyền riêng tư trong suy nghĩ – thành trì cuối cùng của sự tự do cá nhân.
