Bui Nhat Minh
Intern Writer
Từng là một ngành hỗn loạn với hoạt động buôn lậu tràn lan, ngành công nghiệp đất hiếm của Trung Quốc giờ đây đã được Bắc Kinh kiểm soát chặt chẽ và sử dụng như một đòn bẩy chiến lược trên trường quốc tế. Việc hạn chế xuất khẩu đất hiếm trong quá khứ chỉ gây phản ứng nội bộ, nhưng lần siết gần nhất trong năm 2025 đã khiến ngành công nghiệp toàn cầu bị ảnh hưởng, từ ô tô điện đến quốc phòng.
Trước đây, đất hiếm thường bị buôn lậu ra nước ngoài thông qua chuỗi cung ứng ngầm. Ước tính năm 2014, lượng đất hiếm bị buôn lậu lên đến 40.000 tấn gấp đôi lượng xuất khẩu hợp pháp. Nhưng hiện tại, Trung Quốc đã đưa vào hệ thống theo dõi chuỗi cung ứng nam châm đất hiếm, yêu cầu các công ty báo cáo thông tin khách hàng và sản lượng giao dịch. Đây là bước đi nhằm kiểm soát toàn diện từ khai thác đến sản phẩm cuối cùng.
Tốc độ tăng hạn ngạch cũng đã giảm đáng kể. Trong khi năm 2023 tăng 21,4% thì năm 2024 chỉ còn 5,9%. Các nhà phân tích dự đoán mức tăng năm nay có thể không vượt quá 5%. Điều này khiến nguồn cung toàn cầu bị thắt chặt, tác động đến nhiều ngành, đặc biệt là sản xuất ô tô điện và thiết bị công nghệ cao.
Không chỉ dừng lại ở hạn ngạch, Trung Quốc còn hạn chế xuất khẩu công nghệ. Các công cụ khai thác và tinh luyện đất hiếm đã bị cấm từ lâu. Đến cuối năm 2023, lệnh cấm được mở rộng sang cả công nghệ sản xuất nam châm đất hiếm linh kiện quan trọng trong xe điện, tua-bin gió và vũ khí chính xác cao.
Trung Quốc đã chuyển ngành đất hiếm từ trạng thái phân tán, thiếu kiểm soát thành một chuỗi cung ứng khép kín và được giám sát chặt chẽ. Với vị thế chiếm tới 90% năng lực chế biến đất hiếm toàn cầu, Bắc Kinh giờ đây có thể sử dụng ngành này như một công cụ gây áp lực địa chính trị điều đang khiến nhiều quốc gia phải tìm cách giảm phụ thuộc. (Yahoo)
Hợp nhất doanh nghiệp và siết chặt chuỗi cung ứng
Hơn một thập kỷ trước, Trung Quốc có hàng trăm công ty khai thác và chế biến đất hiếm. Tuy nhiên, quá trình hợp nhất kéo dài từ năm 2010 đến nay đã biến ngành này thành sân chơi của chỉ hai tập đoàn nhà nước lớn: China Rare Earth Group và China Northern Rare Earth Group. Nhờ đó, chính phủ có thể giám sát kỹ hơn, hạn chế hoạt động khai thác trái phép và giảm thiểu thiệt hại môi trường.
Trước đây, đất hiếm thường bị buôn lậu ra nước ngoài thông qua chuỗi cung ứng ngầm. Ước tính năm 2014, lượng đất hiếm bị buôn lậu lên đến 40.000 tấn gấp đôi lượng xuất khẩu hợp pháp. Nhưng hiện tại, Trung Quốc đã đưa vào hệ thống theo dõi chuỗi cung ứng nam châm đất hiếm, yêu cầu các công ty báo cáo thông tin khách hàng và sản lượng giao dịch. Đây là bước đi nhằm kiểm soát toàn diện từ khai thác đến sản phẩm cuối cùng.
Hạn ngạch sản xuất và kiểm soát công nghệ
Song song với hợp nhất doanh nghiệp, Bắc Kinh cũng siết nguồn cung thông qua hệ thống hạn ngạch sản xuất, bao gồm cả khai thác và chế biến. Chỉ có hai tập đoàn đủ điều kiện được cấp hạn ngạch trong năm 2024, giảm mạnh so với sáu tập đoàn trước đó.Tốc độ tăng hạn ngạch cũng đã giảm đáng kể. Trong khi năm 2023 tăng 21,4% thì năm 2024 chỉ còn 5,9%. Các nhà phân tích dự đoán mức tăng năm nay có thể không vượt quá 5%. Điều này khiến nguồn cung toàn cầu bị thắt chặt, tác động đến nhiều ngành, đặc biệt là sản xuất ô tô điện và thiết bị công nghệ cao.
Không chỉ dừng lại ở hạn ngạch, Trung Quốc còn hạn chế xuất khẩu công nghệ. Các công cụ khai thác và tinh luyện đất hiếm đã bị cấm từ lâu. Đến cuối năm 2023, lệnh cấm được mở rộng sang cả công nghệ sản xuất nam châm đất hiếm linh kiện quan trọng trong xe điện, tua-bin gió và vũ khí chính xác cao.
Trung Quốc đã chuyển ngành đất hiếm từ trạng thái phân tán, thiếu kiểm soát thành một chuỗi cung ứng khép kín và được giám sát chặt chẽ. Với vị thế chiếm tới 90% năng lực chế biến đất hiếm toàn cầu, Bắc Kinh giờ đây có thể sử dụng ngành này như một công cụ gây áp lực địa chính trị điều đang khiến nhiều quốc gia phải tìm cách giảm phụ thuộc. (Yahoo)
