Sasha
Writer
Với chi phí sinh hoạt ngày càng đắt đỏ ở châu Âu và Mỹ, ngày càng nhiều sinh viên Trung Quốc lựa chọn Malaysia, Thái Lan hoặc Indonesia để học tập và làm việc.
Kent Cai, một doanh nhân Trung Quốc sống tại tỉnh Chiết Giang, đã đưa ra một quyết định quan trọng trong cuộc đời vào đầu năm nay bằng cách chuyển ra nước ngoài để theo đuổi chương trình Tiến sĩ.
Tuy điều này không phải là hiếm, nhưng điểm đến mà anh lựa chọn có vẻ hơi khác thường – anh không chuyển đến Mỹ hoặc châu Âu như nhiều bạn bè cùng trang lứa.
Anh đã đến Malaysia.
Khi đến trường đại học ở Kuala Lumpur để học về ứng dụng các công cụ AI trong sản xuất truyền thông, Kent Cai nhận thấy mình không phải là người duy nhất thực hiện bước đi này. Trên thực tế, anh là một phần trong làn sóng sinh viên Trung Quốc đang hướng đến Đông Nam Á để học lên cao hơn.
Kent Cai sớm hiểu ra lý do. Anh thậm chí còn chưa tốt nghiệp thì các công ty Trung Quốc đã trả tiền cho anh để tham gia đánh giá địa điểm cho trụ sở khu vực của họ, và anh đã có kế hoạch khởi nghiệp tại Malaysia, tận dụng AI và lực lượng lao động song ngữ để thiết lập một trung tâm sản xuất nội dung nhắm vào thị trường nói tiếng Trung.
“Ở Đông Nam Á, cơ hội tiếp cận vốn đầu tư mạo hiểm lớn hơn nhiều so với ở Trung Quốc. Và việc là nghiên cứu sinh tiến sĩ ở đây giúp tôi dễ dàng thu hút sự chú ý của các nhà đầu tư hơn”, Kent Cai nói.
Theo Education Malaysia Global Services (EMGS), một công ty thuộc sở hữu nhà nước tại Malaysia chịu trách nhiệm quản lý thị thực du học, số lượng đơn xin thị thực du học từ Trung Quốc đã đạt 16.823 trong nửa đầu năm 2025, cao hơn nhiều so với con số 10.670 được báo cáo trong cùng kỳ năm 2024 và 8.948 được ghi nhận vào năm 2023.
Dữ liệu từ Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc cũng cho thấy số lượng sinh viên Trung Quốc đăng ký du học tại Thái Lan đã tăng từ dưới 6.200 vào năm 2016 lên 28.000 vào năm 2024.
Các thành viên của khối ASEAN đã trở thành một vùng đất mới cho vốn đầu tư của Trung Quốc. Theo báo cáo của ngân hàng đầu tư và công ty tư vấn ARC Group, đầu tư trực tiếp vào khu vực ASEAN của Trung Quốc đã tăng 13% vào năm ngoái, giúp nâng tổng dòng vốn đầu tư ra nước ngoài lên 162,8 tỷ USD. Sự gia tăng này chủ yếu được thúc đẩy bởi các công ty sản xuất mở rộng ra nước ngoài.
Kent Cai cho biết 5 đến 10 năm tới sẽ là "thời kỳ hoàng kim" cho sinh viên Trung Quốc học tập tại Đông Nam Á, dự đoán những người hiểu được văn hóa kinh doanh của quê hương mình và thông thạo tiếng Trung, tiếng Anh và ngôn ngữ địa phương sẽ được hưởng những lợi thế chưa từng có trong việc làm và khởi nghiệp.
"Họ sẽ không chỉ đáp ứng nhu cầu của các công ty Trung Quốc đang mở rộng ra nước ngoài mà còn nắm bắt cơ hội từ thị trường tiêu dùng đang phát triển của ASEAN", Kent Cai nói.
Đằng sau sự thay đổi này là một lối suy nghĩ mới trong các gia đình trung lưu Trung Quốc, một lối suy nghĩ phải cân bằng giữa khả năng chi trả, an ninh và bất ổn địa chính trị, Lucas Lu cho biết. Lucas Lu, sinh viên 20 tuổi cũng đến từ Chiết Giang, hiện đang theo học tại một trường đại học khác ở Kuala Lumpur.
"Nếu nền kinh tế Trung Quốc tiếp tục chậm lại, các gia đình trung lưu có thể không còn đủ khả năng chi trả cho việc học ở châu Âu hay Mỹ. Nhưng Đông Nam Á vẫn có thể xoay xở được."
Đối với những người không thể vào các trường đại học hàng đầu trong nước, Malaysia cung cấp học phí thấp hơn, chi phí sinh hoạt phải chăng, ổn định chính trị và các trường đại học được xếp hạng trong Bảng xếp hạng Đại học Thế giới QS, Lucas Lu cho biết. Ông nói thêm rằng Thái Lan và Indonesia cũng có thể là lựa chọn thứ yếu.
Alfred Wu, phó giáo sư tại Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu thuộc Đại học Quốc gia Singapore, cho biết tình trạng thất nghiệp sau đại học gia tăng ở Trung Quốc đang thúc đẩy nhiều sinh viên theo học sau đại học ở nước ngoài để nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường lao động trong nước và quốc tế.
Ông cho biết Malaysia cung cấp nền giáo dục tiếng Anh với chi phí phải chăng, được công nhận trên toàn cầu, mở ra con đường học vấn cao hơn mà không cần phải học ở phương Tây.
Tan Jing, người điều hành một công ty tư vấn du học tại Quảng Châu, cho biết theo dữ liệu khách hàng, hơn 20% gia đình ban đầu dự định nộp đơn xin học đại học ở châu Âu hoặc Mỹ giờ đây có thể lựa chọn Malaysia hoặc Thái Lan.
Theo một báo cáo về sự phát triển của sinh viên Trung Quốc du học do Trung tâm Trung Quốc và Toàn cầu hóa - một tổ chức tư vấn phi chính phủ có trụ sở tại Bắc Kinh - thực hiện, những tiến bộ đạt được trong Sáng kiến Vành đai và Con đường của Bắc Kinh đã biến Malaysia và Thái Lan trở thành những điểm đến phổ biến.
Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo không nên phóng đại ảnh hưởng chung của sinh viên Trung Quốc.
"Họ chủ yếu tập trung vào các doanh nghiệp và hệ sinh thái thương mại do Trung Quốc tài trợ", Alfred Wu nói. "Hầu hết sẽ trở về Trung Quốc, hạn chế tác động của họ đối với chính trị và xã hội địa phương."
Phoon Wing Keong, Viện trưởng Viện Chính sách Hoa Nghiêm có trụ sở tại Malaysia, cho biết dòng sinh viên Trung Quốc đổ về đã cung cấp học phí và sức sống cho 400 cơ sở giáo dục đại học của Malaysia, và xã hội cũng như chính phủ nước này đã rất chào đón.
Tuy nhiên, ông cho biết tiêu chuẩn nghiên cứu khoa học và giáo dục của Malaysia vẫn còn kém xa so với châu Âu, Hoa Kỳ và Nhật Bản, khiến nhiều sinh viên quốc tế đến đây chỉ để lấy bằng cấp và gặp phải rào cản.
"Hầu hết sinh viên tốt nghiệp cuối cùng đều trở về nước, và những người ở lại thường tham gia vào các doanh nghiệp do Trung Quốc tài trợ hoặc khởi nghiệp tại địa phương, tham gia vào các dịch vụ tiêu dùng và thương mại", Phoon Wing Keong nói.
Về lâu dài, ông cho biết, tầm quan trọng của những sinh viên Trung Quốc này nằm ở việc liệu họ có thể đóng vai trò là cầu nối cho hợp tác kinh tế Trung Quốc-Malaysia và rộng hơn là Trung Quốc-ASEAN hay không.
"Khi nguồn vốn của Trung Quốc mở rộng ở Đông Nam Á, một số sinh viên này có thể phát triển thành các nhóm trung lưu hoặc giàu có mới, giống như các doanh nhân Đài Loan hoặc Hàn Quốc trước đây", Phoon Wing Keong nói. "Nhưng điều này đòi hỏi sự hội nhập thực sự vào các nền văn hóa địa phương đa dạng."
Đối với những sinh viên như Lucas Lu, lựa chọn này vừa mang tính thực tế vừa mang tính cá nhân.
“Anh và châu Âu không còn phù hợp với tôi nữa. Môi trường ở Malaysia khiến tôi cảm thấy thoải mái hơn”, Lucas Lu nói. “Singapore và Malaysia là những lựa chọn hàng đầu của tôi sau khi tốt nghiệp. Môi trường việc làm hiện tại của Trung Quốc không thân thiện với những người hồi hương.”
Tuy nhiên, anh lưu ý, cơ hội ở Đông Nam Á không nhiều như mọi người tưởng tượng. “Ngay cả những công việc do các công ty do Trung Quốc tài trợ trong khu vực cũng thường gặp phải những hạn chế về pháp lý và văn hóa”, anh nói thêm.
Alfred Wu huộc Đại học Quốc gia Singapore cho biết một số yếu tố sẽ quyết định liệu sự bùng nổ quan tâm này có kéo dài hay không.
“Liệu sự bùng nổ này có thể duy trì lâu dài hay không vẫn phụ thuộc vào bối cảnh toàn cầu”, anh nói. “Nếu quan hệ Trung-Mỹ dịu đi, hoặc áp lực lạm phát ở phương Tây giảm bớt, sức hấp dẫn hiện tại của Đông Nam Á có thể nhanh chóng phai nhạt.”
Kent Cai, một doanh nhân Trung Quốc sống tại tỉnh Chiết Giang, đã đưa ra một quyết định quan trọng trong cuộc đời vào đầu năm nay bằng cách chuyển ra nước ngoài để theo đuổi chương trình Tiến sĩ.
Tuy điều này không phải là hiếm, nhưng điểm đến mà anh lựa chọn có vẻ hơi khác thường – anh không chuyển đến Mỹ hoặc châu Âu như nhiều bạn bè cùng trang lứa.
Anh đã đến Malaysia.
Khi đến trường đại học ở Kuala Lumpur để học về ứng dụng các công cụ AI trong sản xuất truyền thông, Kent Cai nhận thấy mình không phải là người duy nhất thực hiện bước đi này. Trên thực tế, anh là một phần trong làn sóng sinh viên Trung Quốc đang hướng đến Đông Nam Á để học lên cao hơn.
Kent Cai sớm hiểu ra lý do. Anh thậm chí còn chưa tốt nghiệp thì các công ty Trung Quốc đã trả tiền cho anh để tham gia đánh giá địa điểm cho trụ sở khu vực của họ, và anh đã có kế hoạch khởi nghiệp tại Malaysia, tận dụng AI và lực lượng lao động song ngữ để thiết lập một trung tâm sản xuất nội dung nhắm vào thị trường nói tiếng Trung.
“Ở Đông Nam Á, cơ hội tiếp cận vốn đầu tư mạo hiểm lớn hơn nhiều so với ở Trung Quốc. Và việc là nghiên cứu sinh tiến sĩ ở đây giúp tôi dễ dàng thu hút sự chú ý của các nhà đầu tư hơn”, Kent Cai nói.
Theo Education Malaysia Global Services (EMGS), một công ty thuộc sở hữu nhà nước tại Malaysia chịu trách nhiệm quản lý thị thực du học, số lượng đơn xin thị thực du học từ Trung Quốc đã đạt 16.823 trong nửa đầu năm 2025, cao hơn nhiều so với con số 10.670 được báo cáo trong cùng kỳ năm 2024 và 8.948 được ghi nhận vào năm 2023.
Dữ liệu từ Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc cũng cho thấy số lượng sinh viên Trung Quốc đăng ký du học tại Thái Lan đã tăng từ dưới 6.200 vào năm 2016 lên 28.000 vào năm 2024.
Các thành viên của khối ASEAN đã trở thành một vùng đất mới cho vốn đầu tư của Trung Quốc. Theo báo cáo của ngân hàng đầu tư và công ty tư vấn ARC Group, đầu tư trực tiếp vào khu vực ASEAN của Trung Quốc đã tăng 13% vào năm ngoái, giúp nâng tổng dòng vốn đầu tư ra nước ngoài lên 162,8 tỷ USD. Sự gia tăng này chủ yếu được thúc đẩy bởi các công ty sản xuất mở rộng ra nước ngoài.
Kent Cai cho biết 5 đến 10 năm tới sẽ là "thời kỳ hoàng kim" cho sinh viên Trung Quốc học tập tại Đông Nam Á, dự đoán những người hiểu được văn hóa kinh doanh của quê hương mình và thông thạo tiếng Trung, tiếng Anh và ngôn ngữ địa phương sẽ được hưởng những lợi thế chưa từng có trong việc làm và khởi nghiệp.
"Họ sẽ không chỉ đáp ứng nhu cầu của các công ty Trung Quốc đang mở rộng ra nước ngoài mà còn nắm bắt cơ hội từ thị trường tiêu dùng đang phát triển của ASEAN", Kent Cai nói.
Đằng sau sự thay đổi này là một lối suy nghĩ mới trong các gia đình trung lưu Trung Quốc, một lối suy nghĩ phải cân bằng giữa khả năng chi trả, an ninh và bất ổn địa chính trị, Lucas Lu cho biết. Lucas Lu, sinh viên 20 tuổi cũng đến từ Chiết Giang, hiện đang theo học tại một trường đại học khác ở Kuala Lumpur.
"Nếu nền kinh tế Trung Quốc tiếp tục chậm lại, các gia đình trung lưu có thể không còn đủ khả năng chi trả cho việc học ở châu Âu hay Mỹ. Nhưng Đông Nam Á vẫn có thể xoay xở được."
Đối với những người không thể vào các trường đại học hàng đầu trong nước, Malaysia cung cấp học phí thấp hơn, chi phí sinh hoạt phải chăng, ổn định chính trị và các trường đại học được xếp hạng trong Bảng xếp hạng Đại học Thế giới QS, Lucas Lu cho biết. Ông nói thêm rằng Thái Lan và Indonesia cũng có thể là lựa chọn thứ yếu.
Alfred Wu, phó giáo sư tại Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu thuộc Đại học Quốc gia Singapore, cho biết tình trạng thất nghiệp sau đại học gia tăng ở Trung Quốc đang thúc đẩy nhiều sinh viên theo học sau đại học ở nước ngoài để nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường lao động trong nước và quốc tế.
Ông cho biết Malaysia cung cấp nền giáo dục tiếng Anh với chi phí phải chăng, được công nhận trên toàn cầu, mở ra con đường học vấn cao hơn mà không cần phải học ở phương Tây.
Tan Jing, người điều hành một công ty tư vấn du học tại Quảng Châu, cho biết theo dữ liệu khách hàng, hơn 20% gia đình ban đầu dự định nộp đơn xin học đại học ở châu Âu hoặc Mỹ giờ đây có thể lựa chọn Malaysia hoặc Thái Lan.
Theo một báo cáo về sự phát triển của sinh viên Trung Quốc du học do Trung tâm Trung Quốc và Toàn cầu hóa - một tổ chức tư vấn phi chính phủ có trụ sở tại Bắc Kinh - thực hiện, những tiến bộ đạt được trong Sáng kiến Vành đai và Con đường của Bắc Kinh đã biến Malaysia và Thái Lan trở thành những điểm đến phổ biến.
Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo không nên phóng đại ảnh hưởng chung của sinh viên Trung Quốc.
"Họ chủ yếu tập trung vào các doanh nghiệp và hệ sinh thái thương mại do Trung Quốc tài trợ", Alfred Wu nói. "Hầu hết sẽ trở về Trung Quốc, hạn chế tác động của họ đối với chính trị và xã hội địa phương."
Phoon Wing Keong, Viện trưởng Viện Chính sách Hoa Nghiêm có trụ sở tại Malaysia, cho biết dòng sinh viên Trung Quốc đổ về đã cung cấp học phí và sức sống cho 400 cơ sở giáo dục đại học của Malaysia, và xã hội cũng như chính phủ nước này đã rất chào đón.
Tuy nhiên, ông cho biết tiêu chuẩn nghiên cứu khoa học và giáo dục của Malaysia vẫn còn kém xa so với châu Âu, Hoa Kỳ và Nhật Bản, khiến nhiều sinh viên quốc tế đến đây chỉ để lấy bằng cấp và gặp phải rào cản.
"Hầu hết sinh viên tốt nghiệp cuối cùng đều trở về nước, và những người ở lại thường tham gia vào các doanh nghiệp do Trung Quốc tài trợ hoặc khởi nghiệp tại địa phương, tham gia vào các dịch vụ tiêu dùng và thương mại", Phoon Wing Keong nói.
Về lâu dài, ông cho biết, tầm quan trọng của những sinh viên Trung Quốc này nằm ở việc liệu họ có thể đóng vai trò là cầu nối cho hợp tác kinh tế Trung Quốc-Malaysia và rộng hơn là Trung Quốc-ASEAN hay không.
"Khi nguồn vốn của Trung Quốc mở rộng ở Đông Nam Á, một số sinh viên này có thể phát triển thành các nhóm trung lưu hoặc giàu có mới, giống như các doanh nhân Đài Loan hoặc Hàn Quốc trước đây", Phoon Wing Keong nói. "Nhưng điều này đòi hỏi sự hội nhập thực sự vào các nền văn hóa địa phương đa dạng."
Đối với những sinh viên như Lucas Lu, lựa chọn này vừa mang tính thực tế vừa mang tính cá nhân.
“Anh và châu Âu không còn phù hợp với tôi nữa. Môi trường ở Malaysia khiến tôi cảm thấy thoải mái hơn”, Lucas Lu nói. “Singapore và Malaysia là những lựa chọn hàng đầu của tôi sau khi tốt nghiệp. Môi trường việc làm hiện tại của Trung Quốc không thân thiện với những người hồi hương.”
Tuy nhiên, anh lưu ý, cơ hội ở Đông Nam Á không nhiều như mọi người tưởng tượng. “Ngay cả những công việc do các công ty do Trung Quốc tài trợ trong khu vực cũng thường gặp phải những hạn chế về pháp lý và văn hóa”, anh nói thêm.
Alfred Wu huộc Đại học Quốc gia Singapore cho biết một số yếu tố sẽ quyết định liệu sự bùng nổ quan tâm này có kéo dài hay không.
“Liệu sự bùng nổ này có thể duy trì lâu dài hay không vẫn phụ thuộc vào bối cảnh toàn cầu”, anh nói. “Nếu quan hệ Trung-Mỹ dịu đi, hoặc áp lực lạm phát ở phương Tây giảm bớt, sức hấp dẫn hiện tại của Đông Nam Á có thể nhanh chóng phai nhạt.”
Nguồn: SCMP
