Được biết, bản chính “Số 152.Nghị định về việc thành lập tỉnh mới lấy tên là Thái Bình năm 1890” hiện đang được bảo quản tại Kho Lưu trữ lịch sử, Chi cục Văn thư – Lưu trữ tỉnh Thái Bình.
Theo văn bản này, ngày 21/3/1890, toàn quyền Đông Dương ra Nghị định thành lập tỉnh Thái Bình bao gồm các huyện : Thanh Quan, Thuỵ Anh, Ðông Quan, Trực Ðịnh (trước là Chân Ðịnh), Thư Trì, Vũ Tiên, Tiền Hải, Phụ Dực, Quỳnh Côi (thuộc tỉnh Nam Ðịnh) và huyện Thần Khê (thuộc tỉnh Hưng Yên). Ðây là ngày chính thức đánh dấu Thái Bình trở thành đơn vị hành chính trực thuộc Nhà nước Trung ương.
Tiếp đó, năm 1894, toàn quyền Đông Dương Jean-Marie de Lanessan ra quyết định quy hoạch thành lập thị xã Thái Bình và ra nghị định cắt hai huyện Hưng Nhân và Duyên Hà thuộc phủ Tiên Hưng, tỉnh Hưng Yên sáp nhập vào tỉnh Thái Bình; lấy sông Luộc làm ranh giới giữa hai tỉnh Hưng Yên và Thái Bình.
Ðến lúc này tỉnh Thái Bình với tư cách là một tỉnh - đơn vị hành chính độc lập - bao gồm 3 phủ với 12 huyện, 90 tổng, 802 làng, xã với số dân 161.927 người, số ruộng đất là 365.287 mẫu. Như vậy, phủ Tiên Hưng gồm 3 huyện Thần Khê, Hưng Nhân, Duyên Hà vốn là vùng đất thuộc tỉnh Hưng Yên. Năm 1890 - 1894, huyện Thần Khê thuộc phủ Thái Bình, tỉnh Thái Bình, sau đó lại thuộc phủ Tiên Hưng, tỉnh Thái Bình cho đến khi bỏ cấp phủ thì lấy tên phủ làm tên huyện.
Khoảng năm 1969, huyện Tiên Hưng được hợp nhất với huyện Đông Quan thành huyện Đông Hưng. Như vậy huyện Đông Hưng ngày nay có phần đất của huyện Duyên Hà, Thần Khê, Thanh Lan – rộng hơn rất nhiều so với thời xưa. Theo thông tin trên Cổng thông tin điện tử huyện Đông Hưng, trải qua hàng ngàn năm hình thành và phát triển người dân Đông Hưng luôn tự hào với truyền thống yêu nước cách mạng, truyền thống anh hùng.
Trước hết phải kể đến cuộc biểu tình của nông dân Tiên Duyên Hưng vào ngày 01/5/1930, là cuộc biểu tình sớm nhất trên cả nước, là một trong những dấu son chói lọi trên những trang sử đầu tiên của Đảng ta, là sự khởi nguồn dẫn mạch để Thái Bình có cuộc biểu tình của nông dân vào ngày 14/10/1930. Đó cũng là tiền đề để nhân dân Đông Hưng kiên trung một lòng theo Đảng vượt qua bao gian khó, hiểm nguy tiến tới giành chính quyền về tay nhân dân vào năm 1945 cùng cả nước giành lại nền độc lập.
Trong kháng chiến chống Thực dân Pháp, người dân Đông Hưng lại kiên trung bất khuất đối mặt với bao gian khổ, hiểm nguy bước vào cuộc kháng chiến trường kỳ. “Kho của, kho người” từ vùng đất thiêng này lại một lần nữa chi viện cho các mặt trận đánh thắng quân xâm lược. Dằng dặc những tên đất, tên người của Đông Quan - Tiên Hưng nối tiếp nhau được ghi trong lịch sử 9 năm kháng chiến trường kỳ chống Thực dân Pháp.
Những làng kháng chiến Thượng Phú, Hội Phú (Đông Quan), Nguyên Xá, Phong Châu (Tiên Hưng) từng được lịch sử lưu danh. Làng kháng chiến Nguyên Xá đã vinh dự được Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng cờ “Nguyên Xá - Làng kiểu mẫu” là một đóng góp quý báu vào kinh điển nghệ thuật chiến tranh nhân dân của Việt Nam, từng được cả nước tìm về học hỏi.
Kháng chiến thành công, phát huy truyền thống từ ngàn xưa, Đông Quan, Tiên Hưng lại sớm trở thành một trong những điển hình thâm canh lúa của Miền Bắc. Quê hương không chỉ ngày đêm vững mạnh đẹp giàu mà còn chi viện lớn lao sức người, sức của cho cả nước trong công cuộc xây dựng Chủ nghĩa xã hội ở Miền Băc và đấu tranh thống nhất nước nhà.
Ngoài ra, Đông Hưng cũng là huyện bảo tồn và lưu giữ được nhiều giá trị di sản văn hóa vật thể và phi vật thể. Nếu nói Thái Bình là quê lúa thì Đông Hưng vốn từ ngàn xưa đến nay vẫn là điển hình thâm canh lúa của Thái Bình. Cũng vậy nếu nói Thái Bình là đất chèo, là quê hương múa rối nước thì những đặc sản văn hóa này đều hội tụ và lan tỏa từ đồng đất Đông Hưng, để đến hôm nay người Đông Hưng vẫn tự hào với cuộc sống “Sáng rối, tối chèo” và những điệu múa dân gian đặc sắc từng được bạn bè năm châu biết đến.
Nếu nói Thái Bình ở mọi thời đại đều nổi trội với truyền thống đứng đầu sóng ngọn gió, quật khởi chống ngoại xâm thì Đông Hưng vốn là vùng đất hội tụ khí thiêng sông biển để sản sinh ra thế hệ những anh tài tuấn kiệt “Lưng đeo gươm tay mềm mại bút hoa” xứng với niềm tự hào “Nếu là ****** con cha, thì sinh ở đất Duyên Hà - Thần Khê”.
Đặc biệt là những thành tựu sau đổi mới. Từ bề dày truyền thống, bằng những kinh nghiệm đã trải qua các thời kỳ lịch sử, ngày nay Đảng bộ Đông Hưng đang lãnh đạo nhân dân trong huyện đoàn kết, sáng tạo, năng động đi lên, ra sức thi đua thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế, văn hóa xã hội, an ninh quốc phòng. Diện mạo nông thôn không ngừng đổi mới, đời sống vật chất và tinh thần của người dân được nâng lên. Theo báo cáo của UBND huyện Đông Hưng, năm 2024, mặc dù còn nhiều khó khăn nhưng kinh tế - xã hội của huyện Đông Hưng duy trì ổn định.
Tổng giá trị sản xuất ước thực hiện hơn 18.880 tỷ đồng, tăng 6,32% so với năm 2023; trong đó sản xuất nông, thủy sản tăng 0,2%, sản xuất công nghiệp, xây dựng tăng 7,8% và thương mại, dịch vụ tăng 8,2% so với năm 2023. Tổng vốn đầu tư phát triển toàn xã hội ước đạt hơn 6.400 tỷ đồng, tăng 6%; kim ngạch xuất khẩu ước đạt gần 300 triệu USD, tăng 17,5%; kim ngạch nhập khẩu ước đạt gần 170 triệu USD, tăng 2,6% so với năm 2023. Thu nhập bình quân ước đạt gần 70 triệu đồng/người/năm.
Theo văn bản này, ngày 21/3/1890, toàn quyền Đông Dương ra Nghị định thành lập tỉnh Thái Bình bao gồm các huyện : Thanh Quan, Thuỵ Anh, Ðông Quan, Trực Ðịnh (trước là Chân Ðịnh), Thư Trì, Vũ Tiên, Tiền Hải, Phụ Dực, Quỳnh Côi (thuộc tỉnh Nam Ðịnh) và huyện Thần Khê (thuộc tỉnh Hưng Yên). Ðây là ngày chính thức đánh dấu Thái Bình trở thành đơn vị hành chính trực thuộc Nhà nước Trung ương.
Tiếp đó, năm 1894, toàn quyền Đông Dương Jean-Marie de Lanessan ra quyết định quy hoạch thành lập thị xã Thái Bình và ra nghị định cắt hai huyện Hưng Nhân và Duyên Hà thuộc phủ Tiên Hưng, tỉnh Hưng Yên sáp nhập vào tỉnh Thái Bình; lấy sông Luộc làm ranh giới giữa hai tỉnh Hưng Yên và Thái Bình.
Ðến lúc này tỉnh Thái Bình với tư cách là một tỉnh - đơn vị hành chính độc lập - bao gồm 3 phủ với 12 huyện, 90 tổng, 802 làng, xã với số dân 161.927 người, số ruộng đất là 365.287 mẫu. Như vậy, phủ Tiên Hưng gồm 3 huyện Thần Khê, Hưng Nhân, Duyên Hà vốn là vùng đất thuộc tỉnh Hưng Yên. Năm 1890 - 1894, huyện Thần Khê thuộc phủ Thái Bình, tỉnh Thái Bình, sau đó lại thuộc phủ Tiên Hưng, tỉnh Thái Bình cho đến khi bỏ cấp phủ thì lấy tên phủ làm tên huyện.
Khoảng năm 1969, huyện Tiên Hưng được hợp nhất với huyện Đông Quan thành huyện Đông Hưng. Như vậy huyện Đông Hưng ngày nay có phần đất của huyện Duyên Hà, Thần Khê, Thanh Lan – rộng hơn rất nhiều so với thời xưa. Theo thông tin trên Cổng thông tin điện tử huyện Đông Hưng, trải qua hàng ngàn năm hình thành và phát triển người dân Đông Hưng luôn tự hào với truyền thống yêu nước cách mạng, truyền thống anh hùng.
Trước hết phải kể đến cuộc biểu tình của nông dân Tiên Duyên Hưng vào ngày 01/5/1930, là cuộc biểu tình sớm nhất trên cả nước, là một trong những dấu son chói lọi trên những trang sử đầu tiên của Đảng ta, là sự khởi nguồn dẫn mạch để Thái Bình có cuộc biểu tình của nông dân vào ngày 14/10/1930. Đó cũng là tiền đề để nhân dân Đông Hưng kiên trung một lòng theo Đảng vượt qua bao gian khó, hiểm nguy tiến tới giành chính quyền về tay nhân dân vào năm 1945 cùng cả nước giành lại nền độc lập.
Trong kháng chiến chống Thực dân Pháp, người dân Đông Hưng lại kiên trung bất khuất đối mặt với bao gian khổ, hiểm nguy bước vào cuộc kháng chiến trường kỳ. “Kho của, kho người” từ vùng đất thiêng này lại một lần nữa chi viện cho các mặt trận đánh thắng quân xâm lược. Dằng dặc những tên đất, tên người của Đông Quan - Tiên Hưng nối tiếp nhau được ghi trong lịch sử 9 năm kháng chiến trường kỳ chống Thực dân Pháp.
Những làng kháng chiến Thượng Phú, Hội Phú (Đông Quan), Nguyên Xá, Phong Châu (Tiên Hưng) từng được lịch sử lưu danh. Làng kháng chiến Nguyên Xá đã vinh dự được Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng cờ “Nguyên Xá - Làng kiểu mẫu” là một đóng góp quý báu vào kinh điển nghệ thuật chiến tranh nhân dân của Việt Nam, từng được cả nước tìm về học hỏi.
Kháng chiến thành công, phát huy truyền thống từ ngàn xưa, Đông Quan, Tiên Hưng lại sớm trở thành một trong những điển hình thâm canh lúa của Miền Bắc. Quê hương không chỉ ngày đêm vững mạnh đẹp giàu mà còn chi viện lớn lao sức người, sức của cho cả nước trong công cuộc xây dựng Chủ nghĩa xã hội ở Miền Băc và đấu tranh thống nhất nước nhà.
Ngoài ra, Đông Hưng cũng là huyện bảo tồn và lưu giữ được nhiều giá trị di sản văn hóa vật thể và phi vật thể. Nếu nói Thái Bình là quê lúa thì Đông Hưng vốn từ ngàn xưa đến nay vẫn là điển hình thâm canh lúa của Thái Bình. Cũng vậy nếu nói Thái Bình là đất chèo, là quê hương múa rối nước thì những đặc sản văn hóa này đều hội tụ và lan tỏa từ đồng đất Đông Hưng, để đến hôm nay người Đông Hưng vẫn tự hào với cuộc sống “Sáng rối, tối chèo” và những điệu múa dân gian đặc sắc từng được bạn bè năm châu biết đến.
Nếu nói Thái Bình ở mọi thời đại đều nổi trội với truyền thống đứng đầu sóng ngọn gió, quật khởi chống ngoại xâm thì Đông Hưng vốn là vùng đất hội tụ khí thiêng sông biển để sản sinh ra thế hệ những anh tài tuấn kiệt “Lưng đeo gươm tay mềm mại bút hoa” xứng với niềm tự hào “Nếu là ****** con cha, thì sinh ở đất Duyên Hà - Thần Khê”.
Đặc biệt là những thành tựu sau đổi mới. Từ bề dày truyền thống, bằng những kinh nghiệm đã trải qua các thời kỳ lịch sử, ngày nay Đảng bộ Đông Hưng đang lãnh đạo nhân dân trong huyện đoàn kết, sáng tạo, năng động đi lên, ra sức thi đua thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế, văn hóa xã hội, an ninh quốc phòng. Diện mạo nông thôn không ngừng đổi mới, đời sống vật chất và tinh thần của người dân được nâng lên. Theo báo cáo của UBND huyện Đông Hưng, năm 2024, mặc dù còn nhiều khó khăn nhưng kinh tế - xã hội của huyện Đông Hưng duy trì ổn định.
Tổng giá trị sản xuất ước thực hiện hơn 18.880 tỷ đồng, tăng 6,32% so với năm 2023; trong đó sản xuất nông, thủy sản tăng 0,2%, sản xuất công nghiệp, xây dựng tăng 7,8% và thương mại, dịch vụ tăng 8,2% so với năm 2023. Tổng vốn đầu tư phát triển toàn xã hội ước đạt hơn 6.400 tỷ đồng, tăng 6%; kim ngạch xuất khẩu ước đạt gần 300 triệu USD, tăng 17,5%; kim ngạch nhập khẩu ước đạt gần 170 triệu USD, tăng 2,6% so với năm 2023. Thu nhập bình quân ước đạt gần 70 triệu đồng/người/năm.
