Homelander The Seven
I will laser every f****** one of you!
Trí tuệ nhân tạo (AI) có thể một ngày nào đó sẽ khiến con người trở nên lỗi thời - nhưng không phải theo cách mà bạn đang nghĩ. Thay vì AI trở nên quá giỏi trong việc hoàn thành nhiệm vụ đến mức thay thế con người, chúng ta có thể trở nên quá phụ thuộc vào các công cụ không hoàn hảo đến mức khả năng của chính chúng ta bị teo đi. Một nghiên cứu mới được công bố bởi các nhà nghiên cứu tại Microsoft và Đại học Carnegie Mellon cho thấy rằng con người càng dựa vào các công cụ AI để hoàn thành nhiệm vụ của mình, họ càng ít tư duy phản biện, khiến việc vận dụng các kỹ năng này khi cần thiết trở nên khó khăn hơn.
Các nhà nghiên cứu đã tiếp cận 319 nhân viên tri thức - những người có công việc liên quan đến xử lý dữ liệu hoặc thông tin - và yêu cầu họ tự báo cáo chi tiết về cách họ sử dụng các công cụ AI tạo sinh trong công việc. Những người tham gia được yêu cầu báo cáo các nhiệm vụ mà họ được yêu cầu thực hiện, cách họ sử dụng các công cụ AI để hoàn thành chúng, mức độ tự tin của họ vào khả năng thực hiện nhiệm vụ của AI, khả năng đánh giá kết quả đầu ra đó và mức độ tự tin của họ vào khả năng tự hoàn thành nhiệm vụ tương tự mà không cần bất kỳ sự hỗ trợ nào của AI.
Trong quá trình nghiên cứu, một mô hình đã bộc lộ: người lao động càng tự tin vào khả năng hoàn thành nhiệm vụ của AI, họ càng thường xuyên cảm thấy mình có thể buông lỏng. Những người tham gia báo cáo "nhận thấy sự suy giảm trong tư duy phản biện" khi họ cảm thấy có thể dựa vào công cụ AI, cho thấy khả năng phụ thuộc quá mức vào công nghệ mà không cần kiểm tra. Nghiên cứu cho thấy điều này đặc biệt đúng đối với các nhiệm vụ ít quan trọng, vì mọi người có xu hướng ít phê phán hơn. Mặc dù việc lơ đãng khi thực hiện một nhiệm vụ đơn giản là rất con người, các nhà nghiên cứu cảnh báo rằng điều này có thể dẫn đến những lo ngại về "sự phụ thuộc lâu dài và giảm khả năng giải quyết vấn đề độc lập."
Ngược lại, khi người lao động ít tin tưởng vào khả năng hoàn thành nhiệm vụ được giao của AI, họ càng thấy mình tham gia vào các kỹ năng tư duy phản biện của mình. Đổi lại, họ thường báo cáo tự tin hơn vào khả năng đánh giá những gì AI tạo ra và tự mình cải thiện nó.
Một phát hiện đáng chú ý khác của nghiên cứu: những người dùng có quyền truy cập vào các công cụ AI tạo sinh có xu hướng tạo ra "một tập hợp kết quả ít đa dạng hơn cho cùng một nhiệm vụ" so với những người không có. Điều đó có vẻ hợp lý. Nếu bạn đang sử dụng một công cụ AI để hoàn thành một nhiệm vụ, bạn sẽ bị giới hạn ở những gì công cụ đó có thể tạo ra dựa trên dữ liệu huấn luyện của nó. Những công cụ này không phải là máy tạo ý tưởng vô hạn, chúng chỉ có thể hoạt động với những gì chúng có, vì vậy việc kết quả đầu ra của chúng đồng nhất hơn là điều dễ hiểu. Các nhà nghiên cứu viết rằng việc thiếu kết quả đa dạng này có thể được hiểu là "sự suy giảm tư duy phản biện" đối với người lao động.
Nghiên cứu không phủ nhận ý kiến cho rằng có những tình huống mà các công cụ AI có thể cải thiện hiệu quả, nhưng nó gióng lên hồi chuông cảnh báo về cái giá phải trả cho điều đó. Bằng cách dựa vào AI, người lao động bắt đầu mất đi "bộ nhớ cơ bắp" (muscle memory) mà họ đã phát triển từ việc tự mình hoàn thành một số nhiệm vụ nhất định. Họ bắt đầu thuê ngoài không chỉ bản thân công việc, mà cả sự tham gia phản biện của họ với nó, cho rằng máy móc đã xử lý xong. Vì vậy, nếu bạn lo lắng về việc bị thay thế bởi AI và bạn đang sử dụng nó một cách không phê phán cho công việc của mình, bạn có thể đang tự tạo ra một lời tiên tri tự ứng nghiệm.
Các nhà nghiên cứu đã tiếp cận 319 nhân viên tri thức - những người có công việc liên quan đến xử lý dữ liệu hoặc thông tin - và yêu cầu họ tự báo cáo chi tiết về cách họ sử dụng các công cụ AI tạo sinh trong công việc. Những người tham gia được yêu cầu báo cáo các nhiệm vụ mà họ được yêu cầu thực hiện, cách họ sử dụng các công cụ AI để hoàn thành chúng, mức độ tự tin của họ vào khả năng thực hiện nhiệm vụ của AI, khả năng đánh giá kết quả đầu ra đó và mức độ tự tin của họ vào khả năng tự hoàn thành nhiệm vụ tương tự mà không cần bất kỳ sự hỗ trợ nào của AI.
Trong quá trình nghiên cứu, một mô hình đã bộc lộ: người lao động càng tự tin vào khả năng hoàn thành nhiệm vụ của AI, họ càng thường xuyên cảm thấy mình có thể buông lỏng. Những người tham gia báo cáo "nhận thấy sự suy giảm trong tư duy phản biện" khi họ cảm thấy có thể dựa vào công cụ AI, cho thấy khả năng phụ thuộc quá mức vào công nghệ mà không cần kiểm tra. Nghiên cứu cho thấy điều này đặc biệt đúng đối với các nhiệm vụ ít quan trọng, vì mọi người có xu hướng ít phê phán hơn. Mặc dù việc lơ đãng khi thực hiện một nhiệm vụ đơn giản là rất con người, các nhà nghiên cứu cảnh báo rằng điều này có thể dẫn đến những lo ngại về "sự phụ thuộc lâu dài và giảm khả năng giải quyết vấn đề độc lập."
Ngược lại, khi người lao động ít tin tưởng vào khả năng hoàn thành nhiệm vụ được giao của AI, họ càng thấy mình tham gia vào các kỹ năng tư duy phản biện của mình. Đổi lại, họ thường báo cáo tự tin hơn vào khả năng đánh giá những gì AI tạo ra và tự mình cải thiện nó.
Một phát hiện đáng chú ý khác của nghiên cứu: những người dùng có quyền truy cập vào các công cụ AI tạo sinh có xu hướng tạo ra "một tập hợp kết quả ít đa dạng hơn cho cùng một nhiệm vụ" so với những người không có. Điều đó có vẻ hợp lý. Nếu bạn đang sử dụng một công cụ AI để hoàn thành một nhiệm vụ, bạn sẽ bị giới hạn ở những gì công cụ đó có thể tạo ra dựa trên dữ liệu huấn luyện của nó. Những công cụ này không phải là máy tạo ý tưởng vô hạn, chúng chỉ có thể hoạt động với những gì chúng có, vì vậy việc kết quả đầu ra của chúng đồng nhất hơn là điều dễ hiểu. Các nhà nghiên cứu viết rằng việc thiếu kết quả đa dạng này có thể được hiểu là "sự suy giảm tư duy phản biện" đối với người lao động.
Nghiên cứu không phủ nhận ý kiến cho rằng có những tình huống mà các công cụ AI có thể cải thiện hiệu quả, nhưng nó gióng lên hồi chuông cảnh báo về cái giá phải trả cho điều đó. Bằng cách dựa vào AI, người lao động bắt đầu mất đi "bộ nhớ cơ bắp" (muscle memory) mà họ đã phát triển từ việc tự mình hoàn thành một số nhiệm vụ nhất định. Họ bắt đầu thuê ngoài không chỉ bản thân công việc, mà cả sự tham gia phản biện của họ với nó, cho rằng máy móc đã xử lý xong. Vì vậy, nếu bạn lo lắng về việc bị thay thế bởi AI và bạn đang sử dụng nó một cách không phê phán cho công việc của mình, bạn có thể đang tự tạo ra một lời tiên tri tự ứng nghiệm.
