Khôi Nguyên
Writer
Ẩn mình giữa sa mạc Sahara rộng lớn ở Ai Cập là Thung lũng Cá voi, một địa điểm phi thường lưu giữ hơn 400 bộ xương cá voi nguyên thủy. Nơi đây không chỉ là một nghĩa địa cổ đại mà còn là một cuốn biên niên sử bằng đá, cung cấp những bằng chứng rõ ràng nhất về một trong những cuộc chuyển mình vĩ đại nhất của sự sống: quá trình cá voi tiến hóa từ động vật sống trên cạn thành sinh vật biển khổng lồ.
Thung lũng Cá voi, hay "Wadi Al-Hitan" trong tiếng Arab, là một bức tranh siêu thực. Hàng triệu năm trước, vào cuối thế Thủy Tân (khoảng 34-56 triệu năm trước), khu vực này không phải là sa mạc mà chìm hoàn toàn dưới một vùng biển ấm có tên là biển Tethys. Đây chính là thời điểm mà cá voi vừa mới "lột xác" thành các sinh vật biển.
Khi biển Tethys rút đi, nó đã để lại một kho tàng hóa thạch vô giá. Khí hậu khô cằn của khu vực kể từ thế Thượng Tân (khoảng 2,6-5,3 triệu năm trước) đã giúp bảo quản những bộ xương này một cách hoàn hảo. Nhờ đó, ngày nay chúng ta có một cái nhìn độc nhất vô nhị về một hệ sinh thái biển cổ đại, không chỉ có cá voi mà còn có cả rùa, cá mập, cá đuối, cá sấu và bò biển.
Kể từ khi được phát hiện vào đầu thế kỷ 20, các nhà cổ sinh vật học đã khai quật hơn 400 bộ xương cá voi tại đây. Phát hiện quan trọng đầu tiên vào năm 1902 đã tìm thấy một loài cá voi chưa từng được biết đến, có tên là Basilosaurus isis. Mặc dù có tên mang nghĩa là "vua thằn lằn", đây thực chất là một loài cá voi nguyên thủy.
Theo các nghiên cứu, Basilosaurus có thể dài tới 18 mét, với mõm dài, răng cửa nhọn và răng hàm sắc bén. Chúng là những kẻ săn mồi đáng sợ, có khả năng ăn cả những loài cá voi nhỏ hơn khác.
Tuy nhiên, khám phá đáng chú ý nhất đến vào năm 1989. Một nhóm các nhà khoa học từ Đại học Michigan (Mỹ) đã phát hiện ra nhiều bộ xương Basilosaurus vẫn còn nguyên vẹn cả chân sau, bàn chân và các ngón chân. Đây là một bằng chứng không thể chối cãi, cho thấy tổ tiên của cá voi từng đi lại trên cạn. Cá voi hiện đại ngày nay không còn chân sau, nhưng chúng vẫn có xương chậu, một di tích của quá trình tiến hóa này.
Phát hiện về những bộ xương cá voi có chân, cùng với tình trạng bảo quản hoàn hảo của chúng, đã khiến UNESCO công nhận Thung lũng Cá voi là một Di sản Thế giới vào năm 2005.
Ngày nay, Wadi Al-Hitan hoạt động như một bảo tàng ngoài trời và được bảo vệ một cách nghiêm ngặt. Du khách có thể đi theo những con đường mòn được wy định sẵn để chiêm ngưỡng những bộ xương khổng lồ nằm giữa một khung cảnh sa mạc ấn tượng. Trong khi đó, các nhà nghiên cứu vẫn tiếp tục công việc của mình, tìm kiếm những hóa thạch mới và tìm hiểu sâu hơn về lịch sử địa chất của khu vực, một nơi từng là biển cả và nay lại là một trong những nơi khô cằn nhất trên hành tinh.
Từ biển cả Tethys đến sa mạc khô cằn
Thung lũng Cá voi, hay "Wadi Al-Hitan" trong tiếng Arab, là một bức tranh siêu thực. Hàng triệu năm trước, vào cuối thế Thủy Tân (khoảng 34-56 triệu năm trước), khu vực này không phải là sa mạc mà chìm hoàn toàn dưới một vùng biển ấm có tên là biển Tethys. Đây chính là thời điểm mà cá voi vừa mới "lột xác" thành các sinh vật biển.
Khi biển Tethys rút đi, nó đã để lại một kho tàng hóa thạch vô giá. Khí hậu khô cằn của khu vực kể từ thế Thượng Tân (khoảng 2,6-5,3 triệu năm trước) đã giúp bảo quản những bộ xương này một cách hoàn hảo. Nhờ đó, ngày nay chúng ta có một cái nhìn độc nhất vô nhị về một hệ sinh thái biển cổ đại, không chỉ có cá voi mà còn có cả rùa, cá mập, cá đuối, cá sấu và bò biển.
Basilosaurus isis: "Vua thằn lằn" có chân
Kể từ khi được phát hiện vào đầu thế kỷ 20, các nhà cổ sinh vật học đã khai quật hơn 400 bộ xương cá voi tại đây. Phát hiện quan trọng đầu tiên vào năm 1902 đã tìm thấy một loài cá voi chưa từng được biết đến, có tên là Basilosaurus isis. Mặc dù có tên mang nghĩa là "vua thằn lằn", đây thực chất là một loài cá voi nguyên thủy.
Theo các nghiên cứu, Basilosaurus có thể dài tới 18 mét, với mõm dài, răng cửa nhọn và răng hàm sắc bén. Chúng là những kẻ săn mồi đáng sợ, có khả năng ăn cả những loài cá voi nhỏ hơn khác.
Tuy nhiên, khám phá đáng chú ý nhất đến vào năm 1989. Một nhóm các nhà khoa học từ Đại học Michigan (Mỹ) đã phát hiện ra nhiều bộ xương Basilosaurus vẫn còn nguyên vẹn cả chân sau, bàn chân và các ngón chân. Đây là một bằng chứng không thể chối cãi, cho thấy tổ tiên của cá voi từng đi lại trên cạn. Cá voi hiện đại ngày nay không còn chân sau, nhưng chúng vẫn có xương chậu, một di tích của quá trình tiến hóa này.
Di sản thế giới và bảo tàng ngoài trời
Phát hiện về những bộ xương cá voi có chân, cùng với tình trạng bảo quản hoàn hảo của chúng, đã khiến UNESCO công nhận Thung lũng Cá voi là một Di sản Thế giới vào năm 2005.
Ngày nay, Wadi Al-Hitan hoạt động như một bảo tàng ngoài trời và được bảo vệ một cách nghiêm ngặt. Du khách có thể đi theo những con đường mòn được wy định sẵn để chiêm ngưỡng những bộ xương khổng lồ nằm giữa một khung cảnh sa mạc ấn tượng. Trong khi đó, các nhà nghiên cứu vẫn tiếp tục công việc của mình, tìm kiếm những hóa thạch mới và tìm hiểu sâu hơn về lịch sử địa chất của khu vực, một nơi từng là biển cả và nay lại là một trong những nơi khô cằn nhất trên hành tinh.
