Phạm Thanh Bình
Writer
Một nhà máy không bật đèn, không có công nhân, và vẫn vận hành 24 giờ mỗi ngày đang hé lộ tương lai của ngành sản xuất thế giới - nơi trí tuệ nhân tạo thay thế con người trong mọi khâu vận hành.
Tại quận Xương Bình, ngoại ô Bắc Kinh, công ty điện tử Xiaomi đã đưa vào hoạt động một “nhà máy thông minh thế hệ mới” rộng 81.000 m2, được vận hành hoàn toàn bằng robot và AI. Cơ sở này có khả năng sản xuất 10 triệu thiết bị điện tử mỗi năm mà không cần con người hiện diện tại dây chuyền.
Mô hình này được gọi là “nhà máy không đèn”, khái niệm mô tả dây chuyền sản xuất hoạt động trong bóng tối vì không cần ánh sáng cho công nhân. Mọi công đoạn, từ xử lý nguyên liệu đến kiểm định chất lượng, đều được tự động hóa hoàn toàn nhờ AI, dữ liệu lớn và robot.
“Không còn thời gian nghỉ trưa hay ca đêm,” một kỹ sư điều hành từ xa cho biết. “Cỗ máy không mệt mỏi.”
Xiaomi không phải là trường hợp đơn lẻ. Tập đoàn ô tô điện BYD, công ty thương mại điện tử JD.com và nhiều doanh nghiệp Trung Quốc khác cũng đang triển khai các trung tâm sản xuất tự động hóa cao, được gọi là “micro-factory”, những nhà máy siêu nhỏ tích hợp AI, cho phép linh hoạt chuyển đổi sản phẩm theo nhu cầu thị trường trong thời gian ngắn.
Sự bùng nổ mô hình “nhà máy không đèn” cho thấy một bước chuyển quan trọng trong chiến lược công nghiệp của Trung Quốc: từ một nền sản xuất phụ thuộc lao động giá rẻ sang hệ sinh thái công nghiệp thông minh, phi tập trung và vận hành liên tục.
Theo dữ liệu mới nhất từ Diễn đàn Kinh tế Thế giới, khoảng 83 triệu việc làm toàn cầu có thể biến mất do tự động hóa đến năm 2027, trong khi hơn 60% người lao động sẽ cần được đào tạo lại để thích nghi với các hệ thống sản xuất mới.
Trong ngành năng lượng mặt trời, Trung Quốc hiện chiếm hơn 80% công suất sản xuất toàn cầu, kéo giá giảm hơn 70% trong một thập niên. Với xe điện, hãng BYD đã vượt Tesla về doanh số tại châu Âu trong tháng 4 nhờ chi phí sản xuất thấp – một phần nhờ các nhà máy sử dụng AI.
Chính phủ Trung Quốc thúc đẩy xu hướng này thông qua trợ cấp cho chuyển đổi công nghệ và xây dựng các khu thí điểm AI tại nhiều thành phố. Trong khi đó, Mỹ, châu Âu và Nhật Bản đang nỗ lực bắt kịp bằng các chính sách công nghiệp mới, bao gồm đầu tư vào sản xuất chip, tự động hóa và các mô hình quản trị AI.
Tuy nhiên, tốc độ triển khai đang là yếu tố then chốt. “Công nghệ tốt nhất sẽ không còn là lợi thế nếu không thể ứng dụng nhanh vào thực tiễn,” một nhà phân tích tại Thượng Hải nhận định.
Mô hình “nhà máy không đèn” không chỉ thay đổi cách con người sản xuất – mà còn làm lung lay vai trò của lao động trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Tại quận Xương Bình, ngoại ô Bắc Kinh, công ty điện tử Xiaomi đã đưa vào hoạt động một “nhà máy thông minh thế hệ mới” rộng 81.000 m2, được vận hành hoàn toàn bằng robot và AI. Cơ sở này có khả năng sản xuất 10 triệu thiết bị điện tử mỗi năm mà không cần con người hiện diện tại dây chuyền.
Mô hình này được gọi là “nhà máy không đèn”, khái niệm mô tả dây chuyền sản xuất hoạt động trong bóng tối vì không cần ánh sáng cho công nhân. Mọi công đoạn, từ xử lý nguyên liệu đến kiểm định chất lượng, đều được tự động hóa hoàn toàn nhờ AI, dữ liệu lớn và robot.
“Không còn thời gian nghỉ trưa hay ca đêm,” một kỹ sư điều hành từ xa cho biết. “Cỗ máy không mệt mỏi.”
Xiaomi không phải là trường hợp đơn lẻ. Tập đoàn ô tô điện BYD, công ty thương mại điện tử JD.com và nhiều doanh nghiệp Trung Quốc khác cũng đang triển khai các trung tâm sản xuất tự động hóa cao, được gọi là “micro-factory”, những nhà máy siêu nhỏ tích hợp AI, cho phép linh hoạt chuyển đổi sản phẩm theo nhu cầu thị trường trong thời gian ngắn.
Sự bùng nổ mô hình “nhà máy không đèn” cho thấy một bước chuyển quan trọng trong chiến lược công nghiệp của Trung Quốc: từ một nền sản xuất phụ thuộc lao động giá rẻ sang hệ sinh thái công nghiệp thông minh, phi tập trung và vận hành liên tục.
Theo dữ liệu mới nhất từ Diễn đàn Kinh tế Thế giới, khoảng 83 triệu việc làm toàn cầu có thể biến mất do tự động hóa đến năm 2027, trong khi hơn 60% người lao động sẽ cần được đào tạo lại để thích nghi với các hệ thống sản xuất mới.
Trong ngành năng lượng mặt trời, Trung Quốc hiện chiếm hơn 80% công suất sản xuất toàn cầu, kéo giá giảm hơn 70% trong một thập niên. Với xe điện, hãng BYD đã vượt Tesla về doanh số tại châu Âu trong tháng 4 nhờ chi phí sản xuất thấp – một phần nhờ các nhà máy sử dụng AI.
Chính phủ Trung Quốc thúc đẩy xu hướng này thông qua trợ cấp cho chuyển đổi công nghệ và xây dựng các khu thí điểm AI tại nhiều thành phố. Trong khi đó, Mỹ, châu Âu và Nhật Bản đang nỗ lực bắt kịp bằng các chính sách công nghiệp mới, bao gồm đầu tư vào sản xuất chip, tự động hóa và các mô hình quản trị AI.
Tuy nhiên, tốc độ triển khai đang là yếu tố then chốt. “Công nghệ tốt nhất sẽ không còn là lợi thế nếu không thể ứng dụng nhanh vào thực tiễn,” một nhà phân tích tại Thượng Hải nhận định.
Mô hình “nhà máy không đèn” không chỉ thay đổi cách con người sản xuất – mà còn làm lung lay vai trò của lao động trong chuỗi giá trị toàn cầu.
