Tháp rơi tự do
Intern Writer
Trong lịch sử công nghệ toàn cầu, hiếm ai có thể khuấy động bàn cờ vốn liếng và công nghiệp mạnh mẽ như Masayoshi Son. Bắt đầu từ phân phối phần mềm máy tính cá nhân, ông đã sáng lập Yahoo Nhật Bản trong kỷ nguyên Internet, đưa iPhone vào Nhật trong thời kỳ di động, mua lại Sprint rồi hợp nhất với T-Mobile để tạo ra tập đoàn viễn thông có giá trị vốn hóa lớn nhất thế giới. Ông còn đầu tư vào Alibaba và thâu tóm Arm, những cột mốc quan trọng này đã vẽ nên hình ảnh một tập đoàn không ngừng săn đuổi làn sóng kế tiếp của công nghệ.
Tính đến ngày 26/6/2025, tài sản ròng của SoftBank đạt khoảng 31 nghìn tỷ yên, còn giá trị vốn hóa thị trường vào khoảng 14 nghìn tỷ yên, tức xấp xỉ một nửa giá trị tài sản. Trong bối cảnh AI và bán dẫn trở thành chiến trường cốt lõi của công nghệ toàn cầu, “tay cược ngàn tỷ” một lần nữa đặt toàn bộ tiền cược lên bàn. Nhưng khác với những lần trước vốn nhắm đến các công ty riêng lẻ, lần này ông đặt cược vào toàn bộ chuỗi công nghiệp AI và năng lực tính toán.
Trong báo cáo tài chính năm 2025, Masayoshi Son kể lại câu chuyện khởi nguồn cho niềm đam mê suốt 50 năm của ông. Năm 1975, khi mới 17 tuổi đang du học tại San Francisco, ông tình cờ nhìn thấy một bức ảnh chip máy tính siêu nhỏ trên tạp chí. Khoảnh khắc ấy, ngón tay ông run lên, nước mắt lăn dài, bởi ông nhận ra loài người đang tạo ra một thứ thông minh hơn chính mình. Bức ảnh ấy ông cắt ra, giữ trong người, thậm chí để dưới gối mỗi đêm. Nó trở thành niềm tin đầu tiên dẫn dắt cuộc đời. Chính sự thôi thúc đó khiến ông miệt mài học về máy tính, lập trình, tham dự triển lãm, nghiên cứu, rồi bước vào con đường khởi nghiệp và đầu tư công nghệ.
Năm mươi năm trôi qua, giờ đây ở tuổi 67, Son thẳng thắn thừa nhận trong báo cáo thường niên rằng lời hứa ngày nào đang dần thành hiện thực. Ông đưa ra chiến lược mới: biến SoftBank thành nhà cung cấp nền tảng ASI (trí tuệ siêu nhân tạo) số một thế giới. Theo ông, ASI chính là trí tuệ nhân tạo vượt qua trí tuệ con người. Ngay từ lần đầu nhìn thấy con chip siêu nhỏ ấy, ông đã tin rằng loài người sẽ chứng kiến sự ra đời của một trí tuệ vượt khỏi bản thân mình. Niềm tin đó chưa bao giờ lung lay và luôn là nền móng của SoftBank. Trong tất cả mục tiêu mà tập đoàn đặt ra, không có mục tiêu nào sáng chói hơn việc hiện thực hóa ASI.
Xung quanh tầm nhìn này, Son xác định bốn hướng trọng tâm: chip AI, robot AI, trung tâm dữ liệu AI và năng lượng. Những lĩnh vực ấy trở thành nền tảng cho các khoản đầu tư khổng lồ của SoftBank.
Cùng lúc, SoftBank cùng OpenAI và Oracle khởi động dự án Stargate với quy mô đầu tư 500 tỷ USD nhằm xây dựng thế hệ hạ tầng AI mới tại nhiều khu vực trên nước Mỹ. Khác với mô hình trung tâm dữ liệu tùy biến truyền thống, Stargate hướng đến chuẩn hóa và sản xuất dây chuyền máy chủ AI, từ khung máy, tủ rack, hệ thống điện tới module làm mát bằng chất lỏng, tất cả được bản địa hóa tối đa tại Mỹ. Tháng 8/2025, Foxconn tuyên bố sẽ cùng SoftBank biến một nhà máy xe điện cũ ở Ohio thành dây chuyền sản xuất thiết bị cho Stargate, qua đó biến năng lực tính toán thành một loại “sản phẩm công nghiệp”.
Ở tầng ứng dụng, tháng 3/2025, OpenAI công bố vòng gọi vốn kỷ lục với tổng trị giá 40 tỷ USD, trong đó SoftBank giữ vai trò chủ đạo. Số tiền được giải ngân theo từng giai đoạn, trước mắt là 10 tỷ, rồi thêm 30 tỷ vào cuối năm nếu cấu trúc quản trị công ty được cải thiện. Song song với Stargate, khoản đầu tư này cho thấy SoftBank không chỉ xây “công cụ” và “nhà máy”, mà còn tham vọng nắm luôn cửa ngõ ứng dụng.
Cũng trong năm 2025, SoftBank tuyên bố chi 6,5 tỷ USD để mua lại Ampere, nhà sản xuất CPU máy chủ dựa trên Arm, vốn được nhiều hãng điện toán đám mây như AWS, Azure hay Google Cloud tin dùng. Đây là bước đi giúp SoftBank bổ sung mắt xích còn thiếu trong mảng CPU và tạo sự liên kết trực tiếp với Arm – công ty mà họ đã kiểm soát từ năm 2016. Trước đó, vào năm 2024, SoftBank cũng cứu Graphcore – công ty chip AI từng được ca ngợi là đối thủ tiềm năng của Nvidia nhưng sa sút vì khó khăn vốn và hệ sinh thái. Việc mua lại này đem lại cho SoftBank thêm một hướng công nghệ thay thế GPU, hoàn thiện mảnh ghép tăng tốc tính toán.
Nhìn tổng thể, những bước đi này cho thấy Son đang dệt nên một bản đồ vốn sâu rộng, trải dài từ IP (Arm), CPU (Ampere), chip tăng tốc (Graphcore, Nvidia), sản xuất (Intel Foundry), trung tâm dữ liệu (Stargate) đến ứng dụng (OpenAI). Đó là một kiểu “tích hợp hệ thống theo phong cách SoftBank”, nhằm giành lấy quyền lực mới trong kỷ nguyên AI.
Trong bức tranh ấy, Arm đóng vai trò then chốt. Sau gần một thập kỷ dưới trướng SoftBank, Arm đã mở rộng từ di động sang PC, xe hơi, IoT và đặc biệt là đám mây. Tính đến tháng 6/2025, hơn 3,25 nghìn tỷ chip dựa trên Arm đã được xuất xưởng. Doanh thu của Arm tăng trưởng mạnh mẽ nhờ mô hình “một lần cấp phép, hưởng lợi lâu dài”, bởi sau khi được cấp quyền, khách hàng mất vài năm phát triển nhưng sản phẩm khi thành công sẽ mang về dòng tiền ổn định trong nhiều thập kỷ. Không chỉ dựa vào giấy phép, Arm còn công bố kế hoạch tự phát triển chip hoàn chỉnh, đặc biệt là các sản phẩm hướng đến trung tâm dữ liệu, với sự dẫn dắt của nhân sự từng phụ trách chip AI tại Amazon. Đây là biến số quan trọng có thể thay đổi vị thế của Arm trong hệ sinh thái.
Trong bối cảnh ngành AI đang tiến nhanh, nước cờ mà SoftBank chọn phụ thuộc vào ba thử thách lớn: khả năng hiện thực hóa sản xuất tiên tiến như 18A và đóng gói, năng lực tổ chức vốn với các công cụ tài chính, và cuối cùng là khả năng điều phối hệ sinh thái từ quan hệ khách hàng của Arm cho đến sự phối hợp với Ampere và các đối tác như Nvidia. Liệu Son có thể biến mạng lưới phức tạp này thành một nền tảng thống trị để SoftBank trở thành nhà cung cấp ASI số một thế giới hay không vẫn còn là câu hỏi chưa có lời đáp.
Tính đến ngày 26/6/2025, tài sản ròng của SoftBank đạt khoảng 31 nghìn tỷ yên, còn giá trị vốn hóa thị trường vào khoảng 14 nghìn tỷ yên, tức xấp xỉ một nửa giá trị tài sản. Trong bối cảnh AI và bán dẫn trở thành chiến trường cốt lõi của công nghệ toàn cầu, “tay cược ngàn tỷ” một lần nữa đặt toàn bộ tiền cược lên bàn. Nhưng khác với những lần trước vốn nhắm đến các công ty riêng lẻ, lần này ông đặt cược vào toàn bộ chuỗi công nghiệp AI và năng lực tính toán.
Tập đoàn đa quốc gia Nhật Bản dưới bàn tay Masayoshi Son
Trong hơn một năm qua, SoftBank liên tiếp hành động: mua lại công ty chip AI Graphcore đang bên bờ phá sản của Anh, dẫn đầu vòng gọi vốn lên tới 40 tỷ USD cho OpenAI, chi 6,5 tỷ USD mua lại hãng CPU máy chủ Ampere, đầu tư 2 tỷ USD vào Intel, đồng thời khởi động dự án siêu trung tâm dữ liệu Stargate. Từ tầng ứng dụng AI cho tới cấu trúc hạ tầng tính toán, từng bước đi dường như đều nhằm ghép đủ mảnh ghép trong một bức tranh chiến lược lớn.
Trong báo cáo tài chính năm 2025, Masayoshi Son kể lại câu chuyện khởi nguồn cho niềm đam mê suốt 50 năm của ông. Năm 1975, khi mới 17 tuổi đang du học tại San Francisco, ông tình cờ nhìn thấy một bức ảnh chip máy tính siêu nhỏ trên tạp chí. Khoảnh khắc ấy, ngón tay ông run lên, nước mắt lăn dài, bởi ông nhận ra loài người đang tạo ra một thứ thông minh hơn chính mình. Bức ảnh ấy ông cắt ra, giữ trong người, thậm chí để dưới gối mỗi đêm. Nó trở thành niềm tin đầu tiên dẫn dắt cuộc đời. Chính sự thôi thúc đó khiến ông miệt mài học về máy tính, lập trình, tham dự triển lãm, nghiên cứu, rồi bước vào con đường khởi nghiệp và đầu tư công nghệ.
Năm mươi năm trôi qua, giờ đây ở tuổi 67, Son thẳng thắn thừa nhận trong báo cáo thường niên rằng lời hứa ngày nào đang dần thành hiện thực. Ông đưa ra chiến lược mới: biến SoftBank thành nhà cung cấp nền tảng ASI (trí tuệ siêu nhân tạo) số một thế giới. Theo ông, ASI chính là trí tuệ nhân tạo vượt qua trí tuệ con người. Ngay từ lần đầu nhìn thấy con chip siêu nhỏ ấy, ông đã tin rằng loài người sẽ chứng kiến sự ra đời của một trí tuệ vượt khỏi bản thân mình. Niềm tin đó chưa bao giờ lung lay và luôn là nền móng của SoftBank. Trong tất cả mục tiêu mà tập đoàn đặt ra, không có mục tiêu nào sáng chói hơn việc hiện thực hóa ASI.
Xung quanh tầm nhìn này, Son xác định bốn hướng trọng tâm: chip AI, robot AI, trung tâm dữ liệu AI và năng lượng. Những lĩnh vực ấy trở thành nền tảng cho các khoản đầu tư khổng lồ của SoftBank.
Các dự án bắt tay khủng
Ngày 19/8/2025, SoftBank và Intel công bố thỏa thuận chứng khoán cuối cùng, qua đó SoftBank rót 2 tỷ USD vào cổ phiếu phổ thông của Intel, chính thức trở thành một trong mười cổ đông lớn nhất. Đối với Intel, vốn đang chuyển mình và cần lấy lại niềm tin từ bên ngoài, đây là cú hích quan trọng. Son khẳng định bán dẫn chính là nền tảng của mọi ngành, còn Intel đã hơn nửa thế kỷ là biểu tượng của đổi mới. Khoản đầu tư này, theo ông, thể hiện niềm tin rằng sản xuất bán dẫn tiên tiến sẽ tiếp tục mở rộng tại Mỹ và Intel sẽ giữ vai trò trung tâm.Cùng lúc, SoftBank cùng OpenAI và Oracle khởi động dự án Stargate với quy mô đầu tư 500 tỷ USD nhằm xây dựng thế hệ hạ tầng AI mới tại nhiều khu vực trên nước Mỹ. Khác với mô hình trung tâm dữ liệu tùy biến truyền thống, Stargate hướng đến chuẩn hóa và sản xuất dây chuyền máy chủ AI, từ khung máy, tủ rack, hệ thống điện tới module làm mát bằng chất lỏng, tất cả được bản địa hóa tối đa tại Mỹ. Tháng 8/2025, Foxconn tuyên bố sẽ cùng SoftBank biến một nhà máy xe điện cũ ở Ohio thành dây chuyền sản xuất thiết bị cho Stargate, qua đó biến năng lực tính toán thành một loại “sản phẩm công nghiệp”.
Ở tầng ứng dụng, tháng 3/2025, OpenAI công bố vòng gọi vốn kỷ lục với tổng trị giá 40 tỷ USD, trong đó SoftBank giữ vai trò chủ đạo. Số tiền được giải ngân theo từng giai đoạn, trước mắt là 10 tỷ, rồi thêm 30 tỷ vào cuối năm nếu cấu trúc quản trị công ty được cải thiện. Song song với Stargate, khoản đầu tư này cho thấy SoftBank không chỉ xây “công cụ” và “nhà máy”, mà còn tham vọng nắm luôn cửa ngõ ứng dụng.
Cũng trong năm 2025, SoftBank tuyên bố chi 6,5 tỷ USD để mua lại Ampere, nhà sản xuất CPU máy chủ dựa trên Arm, vốn được nhiều hãng điện toán đám mây như AWS, Azure hay Google Cloud tin dùng. Đây là bước đi giúp SoftBank bổ sung mắt xích còn thiếu trong mảng CPU và tạo sự liên kết trực tiếp với Arm – công ty mà họ đã kiểm soát từ năm 2016. Trước đó, vào năm 2024, SoftBank cũng cứu Graphcore – công ty chip AI từng được ca ngợi là đối thủ tiềm năng của Nvidia nhưng sa sút vì khó khăn vốn và hệ sinh thái. Việc mua lại này đem lại cho SoftBank thêm một hướng công nghệ thay thế GPU, hoàn thiện mảnh ghép tăng tốc tính toán.
Nhìn tổng thể, những bước đi này cho thấy Son đang dệt nên một bản đồ vốn sâu rộng, trải dài từ IP (Arm), CPU (Ampere), chip tăng tốc (Graphcore, Nvidia), sản xuất (Intel Foundry), trung tâm dữ liệu (Stargate) đến ứng dụng (OpenAI). Đó là một kiểu “tích hợp hệ thống theo phong cách SoftBank”, nhằm giành lấy quyền lực mới trong kỷ nguyên AI.
Trong bức tranh ấy, Arm đóng vai trò then chốt. Sau gần một thập kỷ dưới trướng SoftBank, Arm đã mở rộng từ di động sang PC, xe hơi, IoT và đặc biệt là đám mây. Tính đến tháng 6/2025, hơn 3,25 nghìn tỷ chip dựa trên Arm đã được xuất xưởng. Doanh thu của Arm tăng trưởng mạnh mẽ nhờ mô hình “một lần cấp phép, hưởng lợi lâu dài”, bởi sau khi được cấp quyền, khách hàng mất vài năm phát triển nhưng sản phẩm khi thành công sẽ mang về dòng tiền ổn định trong nhiều thập kỷ. Không chỉ dựa vào giấy phép, Arm còn công bố kế hoạch tự phát triển chip hoàn chỉnh, đặc biệt là các sản phẩm hướng đến trung tâm dữ liệu, với sự dẫn dắt của nhân sự từng phụ trách chip AI tại Amazon. Đây là biến số quan trọng có thể thay đổi vị thế của Arm trong hệ sinh thái.
Người thành công có lối đi riêng
So với các ông lớn khác, SoftBank đi con đường riêng. Nvidia chọn cách tự xây dựng vòng khép kín với GPU, CUDA, mạng và phần mềm; các hãng đám mây như Google, Amazon hay Microsoft lại phát triển chip riêng và hạ tầng riêng theo mô hình tích hợp dọc. SoftBank thì dùng vốn để gom “đơn vị kiểm soát tối thiểu” ở từng khâu, rồi xâu chuỗi thành hệ sinh thái của riêng mình. Đó không phải là quyền lực khép kín công nghệ như Nvidia, cũng không phải quyền lực tích hợp dọc như các cloud, mà là quyền lực tích hợp chéo tài sản – một kiểu ảnh hưởng khó thay thế trong toàn bộ ngành.
Trong bối cảnh ngành AI đang tiến nhanh, nước cờ mà SoftBank chọn phụ thuộc vào ba thử thách lớn: khả năng hiện thực hóa sản xuất tiên tiến như 18A và đóng gói, năng lực tổ chức vốn với các công cụ tài chính, và cuối cùng là khả năng điều phối hệ sinh thái từ quan hệ khách hàng của Arm cho đến sự phối hợp với Ampere và các đối tác như Nvidia. Liệu Son có thể biến mạng lưới phức tạp này thành một nền tảng thống trị để SoftBank trở thành nhà cung cấp ASI số một thế giới hay không vẫn còn là câu hỏi chưa có lời đáp.
