Hoàng Đức
Writer
Là "trái tim" của máy bay, tầm quan trọng của động cơ máy bay là điều hiển nhiên. Tuy nhiên, việc phát triển một động cơ hàng không và đưa nó vào sử dụng hàng loạt không phải là nhiệm vụ dễ dàng, đảm bảo rằng hàng chục nghìn bộ phận của nó hoạt động cùng nhau ổn định, an toàn và hiệu quả trong mọi điều kiện hoạt động, đặc biệt là trong môi trường khắc nghiệt. Điều này đặt ra những yêu cầu cực kỳ khắt khe về tích hợp công nghệ liên ngành, độ chính xác trong vật liệu và quy trình sản xuất, tích hợp và kiểm soát hệ thống, thử nghiệm và chứng nhận khả năng bay.
Bởi vậy tôi rất tò mò khi đọc bài viết “Trung Quốc xếp ở đâu trong đường đua động cơ hàng không?” đăng trên trang Sohu của Trung Quốc. Bài viết đã nêu đúng một số thực tế tuy nhiên, xen kẽ những thông tin đúng này là nhiều nhận định thiếu chính xác hoặc có phần thổi phồng năng lực của Trung Quốc.
Nguồn động cơ Turboshaft 9
Trước hết, tác giả cho rằng chỉ Mỹ, Anh, Nga, Pháp và Trung Quốc mới tự phát triển được động cơ turboshaft, còn Đức và Canada phải dựa vào giấy phép công nghệ nước ngoài. Thực tế, điều này sai. Canada, với Pratt & Whitney Canada, là một trong những nhà sản xuất động cơ turboshaft và turboprop hàng đầu thế giới, sản phẩm PT6 của họ được sử dụng rộng rãi toàn cầu. Đức (MTU Aero Engines) cũng có khả năng phát triển độc lập và tham gia sâu vào các chương trình động cơ quân sự châu Âu.
Thứ hai, bài viết đánh giá rằng Anh và Pháp chỉ dừng lại ở động cơ turbofan quân sự “lực đẩy trung bình” trong khi Trung Quốc đã vươn lên nhóm tiên tiến. Đây là cách nhìn phiến diện. EJ200 (Anh - Đức - Ý - Tây Ban Nha) trang bị cho Typhoon hay M88 (Pháp) cho Rafale đều là những động cơ hiện đại, đủ năng lực cạnh tranh với các dòng cùng thế hệ. Không thể đơn giản gạt bỏ chúng là “trung bình”.
Thứ ba, về động cơ WS-20 trang bị cho Y-20, bài báo cho rằng năm 2025 mới lần đầu công khai. Trên thực tế, WS-20 đã được lắp thử trên Y-20 từ năm 2022 và được giới thiệu công khai tại Airshow China 2022. Đây là sự kiện được ghi nhận rộng rãi trên các kênh quốc tế, do đó thông tin trong bài chưa chính xác, nhưng cũng không phải là điều đáng kể lắm.
Air Police 600 được trang bị hai động cơ "turboprop 6C" Nguồn: CCTV News
Về động cơ WS-20, tôi thấy bài viết ca ngợi WS-20 đưa Trung Quốc thành quốc gia thứ tư phát triển động cơ turbofan lực đẩy lớn, bỏ qua vai trò của Pháp và liên minh châu Âu vốn là trụ cột trong các động cơ thương mại dòng CFM và Rolls-Royce Trent.
Ngoài ra, phần kết luận “Trung Quốc đã trở thành một trong những công nghệ tốt nhất thế giới” cũng quá lạc quan. Đúng là Trung Quốc đã nội địa hóa được một số dòng động cơ quân sự, từ turboshaft cho trực thăng, turboprop cho máy bay vận tải, đến turbofan cho J-20 và Y-20. Nhưng nếu so sánh toàn diện với Mỹ hay châu Âu, khoảng cách còn rất rõ. Các vấn đề lớn vẫn là tuổi thọ động cơ, độ tin cậy, khả năng sửa chữa nhanh và nhất là chứng nhận quốc tế. Trong lĩnh vực dân dụng, động cơ CJ-1000A cho C919 mới ở giai đoạn thử nghiệm, chưa được bất kỳ cơ quan quốc tế nào cấp chứng nhận bay thương mại. Trong khi đó, các động cơ CFM56, LEAP, PW1000G hay Rolls-Royce Trent đã chiếm tới hơn 80% thị trường toàn cầu.
Không thể phủ nhận Trung Quốc đã có bước tiến quan trọng trong phát triển động cơ hàng không. Nhưng việc truyền thông gọi đây là “cực thứ ba” của ngành công nghiệp động cơ toàn cầu vẫn là quá sớm. Công nghệ động cơ hàng không của Trung Quốc đang đi lên, nhưng chưa thể xếp ngang hàng với Mỹ hay châu Âu - những nơi đã có hàng chục năm kinh nghiệm, hệ thống chứng nhận chặt chẽ và thị phần thương mại áp đảo.
J-20 đã được lắp đặt phiên bản nâng cấp của động cơ "turbofan 10" nội địa Nguồn ảnh: AVIC
Nói để bạn biết thêm, cách đây mấy ngày, Phó Thủ tướng thứ nhất Nga Denis Manturov nói với các phóng viên rằng Nga sẵn sàng cung cấp các bộ phận và linh kiện cho máy bay thân rộng do Trung Quốc sản xuất, bao gồm cánh composite và động cơ hạng nặng, đồng thời có kế hoạch cung cấp cho Trung Quốc động cơ PD-26 đang được phát triển trong tương lai. Hồi cuối tháng Tám, truyền thông đưa tinBoeing của Mỹ đàm phán bán tới 500 máy bay cho Trung Quốc.
Y-20B tham gia cuộc diễu hành quân sự được trang bị bốn động cơ "turbofan 20" sản xuất trong nước, giống như một "thùng rượu lớn". Nguồn: CCTV Military
Bởi vậy tôi rất tò mò khi đọc bài viết “Trung Quốc xếp ở đâu trong đường đua động cơ hàng không?” đăng trên trang Sohu của Trung Quốc. Bài viết đã nêu đúng một số thực tế tuy nhiên, xen kẽ những thông tin đúng này là nhiều nhận định thiếu chính xác hoặc có phần thổi phồng năng lực của Trung Quốc.
Nguồn động cơ Turboshaft 9
Trước hết, tác giả cho rằng chỉ Mỹ, Anh, Nga, Pháp và Trung Quốc mới tự phát triển được động cơ turboshaft, còn Đức và Canada phải dựa vào giấy phép công nghệ nước ngoài. Thực tế, điều này sai. Canada, với Pratt & Whitney Canada, là một trong những nhà sản xuất động cơ turboshaft và turboprop hàng đầu thế giới, sản phẩm PT6 của họ được sử dụng rộng rãi toàn cầu. Đức (MTU Aero Engines) cũng có khả năng phát triển độc lập và tham gia sâu vào các chương trình động cơ quân sự châu Âu.
Thứ hai, bài viết đánh giá rằng Anh và Pháp chỉ dừng lại ở động cơ turbofan quân sự “lực đẩy trung bình” trong khi Trung Quốc đã vươn lên nhóm tiên tiến. Đây là cách nhìn phiến diện. EJ200 (Anh - Đức - Ý - Tây Ban Nha) trang bị cho Typhoon hay M88 (Pháp) cho Rafale đều là những động cơ hiện đại, đủ năng lực cạnh tranh với các dòng cùng thế hệ. Không thể đơn giản gạt bỏ chúng là “trung bình”.
Thứ ba, về động cơ WS-20 trang bị cho Y-20, bài báo cho rằng năm 2025 mới lần đầu công khai. Trên thực tế, WS-20 đã được lắp thử trên Y-20 từ năm 2022 và được giới thiệu công khai tại Airshow China 2022. Đây là sự kiện được ghi nhận rộng rãi trên các kênh quốc tế, do đó thông tin trong bài chưa chính xác, nhưng cũng không phải là điều đáng kể lắm.
Air Police 600 được trang bị hai động cơ "turboprop 6C" Nguồn: CCTV News
Về động cơ WS-20, tôi thấy bài viết ca ngợi WS-20 đưa Trung Quốc thành quốc gia thứ tư phát triển động cơ turbofan lực đẩy lớn, bỏ qua vai trò của Pháp và liên minh châu Âu vốn là trụ cột trong các động cơ thương mại dòng CFM và Rolls-Royce Trent.
Ngoài ra, phần kết luận “Trung Quốc đã trở thành một trong những công nghệ tốt nhất thế giới” cũng quá lạc quan. Đúng là Trung Quốc đã nội địa hóa được một số dòng động cơ quân sự, từ turboshaft cho trực thăng, turboprop cho máy bay vận tải, đến turbofan cho J-20 và Y-20. Nhưng nếu so sánh toàn diện với Mỹ hay châu Âu, khoảng cách còn rất rõ. Các vấn đề lớn vẫn là tuổi thọ động cơ, độ tin cậy, khả năng sửa chữa nhanh và nhất là chứng nhận quốc tế. Trong lĩnh vực dân dụng, động cơ CJ-1000A cho C919 mới ở giai đoạn thử nghiệm, chưa được bất kỳ cơ quan quốc tế nào cấp chứng nhận bay thương mại. Trong khi đó, các động cơ CFM56, LEAP, PW1000G hay Rolls-Royce Trent đã chiếm tới hơn 80% thị trường toàn cầu.
Không thể phủ nhận Trung Quốc đã có bước tiến quan trọng trong phát triển động cơ hàng không. Nhưng việc truyền thông gọi đây là “cực thứ ba” của ngành công nghiệp động cơ toàn cầu vẫn là quá sớm. Công nghệ động cơ hàng không của Trung Quốc đang đi lên, nhưng chưa thể xếp ngang hàng với Mỹ hay châu Âu - những nơi đã có hàng chục năm kinh nghiệm, hệ thống chứng nhận chặt chẽ và thị phần thương mại áp đảo.
J-20 đã được lắp đặt phiên bản nâng cấp của động cơ "turbofan 10" nội địa Nguồn ảnh: AVIC
Nói để bạn biết thêm, cách đây mấy ngày, Phó Thủ tướng thứ nhất Nga Denis Manturov nói với các phóng viên rằng Nga sẵn sàng cung cấp các bộ phận và linh kiện cho máy bay thân rộng do Trung Quốc sản xuất, bao gồm cánh composite và động cơ hạng nặng, đồng thời có kế hoạch cung cấp cho Trung Quốc động cơ PD-26 đang được phát triển trong tương lai. Hồi cuối tháng Tám, truyền thông đưa tinBoeing của Mỹ đàm phán bán tới 500 máy bay cho Trung Quốc.
Y-20B tham gia cuộc diễu hành quân sự được trang bị bốn động cơ "turbofan 20" sản xuất trong nước, giống như một "thùng rượu lớn". Nguồn: CCTV Military
