Sussie
Intern Writer
Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLAAF) vừa chính thức công bố việc sẽ đưa vào sử dụng chiến đấu cơ tàng hình đa nhiệm J-35A, với mục tiêu chính là phục vụ cho các hoạt động không chiến. Như vậy, PLAAF sẽ trở thành lực lượng không quân thứ hai trên thế giới, sau Mỹ, sở hữu hai loại chiến đấu cơ tàng hình khác nhau.
J-35A không được thiết kế để vượt trội hoàn toàn so với dòng chiến đấu cơ tàng hình đầu tiên của Trung Quốc, Chengdu J-20, vốn được dự đoán sẽ giữ vị trí tốt hơn về tầm bay, tải trọng tối đa và tốc độ tối đa. Tuy nhiên, có vẻ như chi phí và trọng lượng thấp hơn của J-35A đã đủ hấp dẫn để PLAAF xem xét việc thay thế các chiến đấu cơ cũ không có khả năng tàng hình bằng các chiến đấu cơ tàng hình có tầm hoạt động ngắn hơn.
Một điểm thú vị là tên gọi J-35 cũng mang tính chất hài hước khi gợi nhớ đến chiến đấu cơ tàng hình F-35 của Mỹ, với hình dáng và khái niệm thiết kế có nhiều điểm tương đồng, phù hợp cho cả việc sử dụng trên đất liền và tàu sân bay, cũng như khả năng xuất khẩu ra nước ngoài.
Hình dạng tổng thể của J-35A, cùng với bề mặt nhẵn và các ống hút không khí tàng hình kiểu F-35, gợi ý về một diện tích phản xạ radar thấp. Dù vậy, chúng ta cũng khó có thể xác định chính xác mức độ tàng hình của máy bay chỉ từ những bức ảnh, vì khả năng phản xạ radar còn phụ thuộc vào thiết kế, cách bố trí các vật liệu hấp thụ radar, cấu trúc ống hút và lỗ thải, cùng sự tinh xảo trong sản xuất.
Tuy nhiên, J-35 không cần phải đạt mức độ tàng hình tinh vi như chiếc F-22 Raptor của Mỹ để giảm thiểu khoảng cách mà nó có thể bị phát hiện và tấn công bởi tên lửa. Điều này càng trở nên quan trọng, khi các radar mạnh mẽ và tên lửa tầm xa đã gây khó khăn lớn cho các chiến đấu cơ không tàng hình của Nga và Ukraine trong cuộc xung đột hiện tại, với nhiều máy bay bị bắn hạ từ khoảng cách hơn 160 km.
Công ty Máy bay Thẩm Dương đã bắt đầu phát triển độc lập một mẫu chiến đấu cơ tàng hình, trong khi chính phủ Trung Quốc đang đổ nguồn lực vào chiếc máy bay tàng hình hoạt động đầu tiên là Chengdu J-20. Sau khi có chuyến bay đầu tiên vào năm 2012, Shenyang đã giới thiệu mẫu máy bay này tại triển lãm hàng không Zhuhai vào năm 2014, mặc dù nó được cho là đã gặp khó khăn trong phần trình diễn cơ động bay.
PLAAF đã không quan tâm đến thiết kế này, mà Shenyang gọi là chiến đấu cơ xuất khẩu FC-31 Gyrfalcon. Tuy nhiên, có thông tin cho rằng hải quân Trung Quốc đã xem mẫu máy bay nhẹ hơn này là một lựa chọn tự nhiên để phóng từ tàu sân bay Type 003 đang được phát triển và có thể cả từ các tàu sân bay cũ hơn. Đến năm 2018, các báo cáo xác nhận rằng FC-31 đã bắt đầu nhận được tài trợ từ chính phủ.
Hai phiên bản FC-31 tiếp theo vào các năm 2016 và 2020 đã tiết lộ những thay đổi đáng kể về cánh, thân máy bay, động cơ, radar và cảm biến quang học, cùng với tối ưu hóa khả năng tàng hình. Sau đó, một mẫu máy bay thứ tư được trang bị cho hoạt động trên tàu sân bay đã cất cánh vào năm 2021 với cánh gập, hệ thống landing gear hai bánh trước và kính chắn gió mở phía trước kiểu F-35, hỗ trợ cho việc cất cánh trợ lực. Cuối cùng, vào năm 2023, một phiên bản thứ năm với cánh nhỏ hơn, đuôi điều chỉnh và hệ thống gear một bánh đã ra mắt, rõ ràng là một mẫu máy bay mặt đất với các yếu tố hàng hải đã bị loại bỏ.
Hai phiên bản mới nhất của chiếc máy bay đã được gọi là J-31, nhưng giờ đây dường như chúng tương ứng với tên gọi J-35 của hải quân và J-35A của không quân.
Sự tương đồng về hình dạng của Gyrfalcon với F-35 đã được gán cho việc Trung Quốc từng hack một số tập tin thiết kế của F-35, được tiết lộ vào năm 2009. Nhà sản xuất cũng không ngần ngại so sánh thiết kế của mình với F-35.
Mặc dù F-35 rõ ràng ảnh hưởng đến thiết kế của FC-31, nhưng điều đó chỉ có giới hạn. Các bạn hãy nhớ rằng vật lý buộc nhiều chiến đấu cơ tàng hình hiện đại phải chia sẻ hình dạng tương tự. Ví dụ, chúng ta cũng có thể so sánh hình dáng của F-35 với KF-21 của Hàn Quốc và máy bay Kaan của Thổ Nhĩ Kỳ. Hơn nữa, FC-31/J-35 khác biệt đáng kể khi có hai động cơ và thân máy bay mảnh mai hơn.
Về hiệu suất, Shenyang cho biết các mẫu thử nghiệm Gyrfalcon có tốc độ tối đa đạt Mach 1.8, trần bay cao 15.850 m và bán kính chiến đấu lên tới 1.200 km trước khi cần tiếp nhiên liệu trên không. Về vũ khí, Gyrfalcon có thể mang bí mật tới sáu tên lửa không đối không, bốn tên lửa không đối đất hoặc bom nửa tấn trong khoang vũ khí nội bộ. Nếu không cần tàng hình, nó có thể mang thêm sáu vũ khí dưới cánh. Những thông số này - có thể không đại diện cho các mẫu sản xuất hoàn chỉnh - dường như tương đương hoặc thậm chí cải thiện nhẹ so với đặc điểm của F-35.
Tuy nhiên, nhiều điểm mạnh của F-35 lại nằm ở bên trong - các vật liệu hấp thụ radar và cảm biến, hệ thống thông tin liên lạc, cùng với máy tính được kết nối mạng. Liệu Bắc Kinh có thể đạt được chất lượng tương tự? Ngành công nghiệp của Trung Quốc dường như có khả năng hơn Nga trong việc sản xuất điện tử tiên tiến và hệ thống cho chiến tranh kết nối mạng, mặc dù hiệu suất so với các đối thủ phương Tây vẫn chưa rõ ràng.
J-35A được trang bị hệ thống mục tiêu quang điện dưới mũi và Shenyang cũng tuyên bố rằng nó có nhiều cảm biến quang/ hồng ngoại trải rải trên khung máy bay có thể cung cấp khả năng nhận thức tình huống 360 độ, hữu ích cho hoạt động do thám và cảnh báo sớm về các tên lửa sắp tới. Nhưng Trung Quốc vẫn gặp khó khăn trong việc hoàn thiện động cơ phản lực turbofan có lực đẩy cao để chấm dứt sự phụ thuộc vào nhập khẩu từ Nga.
Dự báo đến giữa năm 2024, Jane's đã ước tính rằng PLAAF đã hoạt động 195 chiếc chiến đấu cơ tàng hình J-20 - một tỷ lệ sản xuất đáng kể. Vậy tại sao lại cần mua thêm cả J-35A?
Các chiến đấu cơ nhỏ hơn có thể phục vụ cho một chiến lược lớn, giúp thay thế hàng trăm chiếc J-7, J-8, J-10A và J-11 cũ mà PLAAF có thể sẽ cho nghỉ hưu trong vòng một thập kỷ tới. PLAAF có thể muốn nhiều máy bay tàng hình hơn, nhưng không nhất thiết phải theo định dạng nặng nề và đắt đỏ như J-20. Một sự hòa trộn "hi-lo" giữa các chiến đấu cơ tàng hình nhẹ và nặng có thể cung cấp hiệu quả hơn: ví dụ, nếu Trung Quốc xâm lược Đài Loan, những chiếc J-35A giá cả phải chăng và tầm hoạt động ngắn có thể tập trung vào việc chiến đấu với các lực lượng Đài Loan và cung cấp sự che chắn trên không, trong khi những chiếc J-20 nặng hơn có thể bay quanh Đài Loan để ngăn chặn máy bay Mỹ đang cố gắng can thiệp.
Việc PLAAF đưa vào sử dụng J-35A cũng có thể nhằm mục đích nâng cao tiềm năng xuất khẩu chưa được khai thác bằng cách thuyết phục các quốc gia nước ngoài rằng đây là một thiết kế chất lượng cao và sẽ nhận được sự tài trợ từ chính phủ Trung Quốc trong nhiều năm tới.
Có một nhu cầu lớn trên thị trường quốc tế cho các chiến đấu cơ tàng hình từ những quốc gia mà Mỹ hoặc không ủng hộ hoặc không đủ tin tưởng để bán F-35 cho họ - hoặc thậm chí là các máy bay sản xuất nước ngoài sử dụng linh kiện của Mỹ. Đó là một nhu cầu mà một thiết kế FC-31/J-35 trưởng thành có thể đáp ứng, có thể vượt qua đối thủ đang phát triển của Nga, chiến đấu cơ xuất khẩu Su-75 "Checkmate". Đến nay, Pakistan đã công bố kế hoạch trong năm nay để mua Gyrfalcons, với các phi công hiện đã bắt đầu đào tạo để bay chúng.
Tuy nhiên, việc thu mua nhiều chiến đấu cơ J-35A có thể làm chậm tiến trình phát triển của một dòng chiến đấu cơ thế hệ thứ sáu, nhằm đẩy mạnh sự đổi mới công nghệ hơn nữa. Tuy nhiên, PLAAF cũng có thể nhận thức được những khó khăn mà các chương trình R&D thế hệ thứ sáu đang gặp phải, với Không quân Mỹ gợi ý rằng họ có thể hủy bỏ chương trình của mình và tập trung vào khái niệm “cánh bay trung thành” bằng máy bay không người lái.
Từ góc độ của Mỹ, việc J-35A được đưa vào sử dụng nâng cao khả năng rằng Trung Quốc và các khách hàng của nước này có thể thay thế một tỷ lệ lớn hơn các máy bay cũ không tàng hình bằng các thiết kế tàng hình. Để đối phó, quân đội Mỹ có thể sẽ điều chỉnh các chiến thuật không chiến và phòng không của mình, để giả định rằng nhiều mối đe dọa trên không có thể được phát hiện ở khoảng cách ngắn hơn, dẫn đến thời gian phản ứng ít hơn. Điều này có thể buộc Mỹ phải cải thiện khả năng bảo vệ cho các tài sản dễ bị tổn thương như máy bay cảnh báo sớm, nhấn mạnh đến việc huấn luyện chiến đấu cận cảnh và phát triển nhiều khả năng chống tàng hình hơn.
Dù thế nào đi nữa, J-35A đánh dấu một sự khẳng định lâu dài cho một thiết kế đã nhận được sự đón nhận lạnh nhạt cách đây một thập kỷ. Còn hiệu suất của nó so với F-35 của Mỹ vẫn cần được kiểm chứng trong thời gian tới. (Popsci)
J-35A không được thiết kế để vượt trội hoàn toàn so với dòng chiến đấu cơ tàng hình đầu tiên của Trung Quốc, Chengdu J-20, vốn được dự đoán sẽ giữ vị trí tốt hơn về tầm bay, tải trọng tối đa và tốc độ tối đa. Tuy nhiên, có vẻ như chi phí và trọng lượng thấp hơn của J-35A đã đủ hấp dẫn để PLAAF xem xét việc thay thế các chiến đấu cơ cũ không có khả năng tàng hình bằng các chiến đấu cơ tàng hình có tầm hoạt động ngắn hơn.
Một điểm thú vị là tên gọi J-35 cũng mang tính chất hài hước khi gợi nhớ đến chiến đấu cơ tàng hình F-35 của Mỹ, với hình dáng và khái niệm thiết kế có nhiều điểm tương đồng, phù hợp cho cả việc sử dụng trên đất liền và tàu sân bay, cũng như khả năng xuất khẩu ra nước ngoài.
Hình dạng tổng thể của J-35A, cùng với bề mặt nhẵn và các ống hút không khí tàng hình kiểu F-35, gợi ý về một diện tích phản xạ radar thấp. Dù vậy, chúng ta cũng khó có thể xác định chính xác mức độ tàng hình của máy bay chỉ từ những bức ảnh, vì khả năng phản xạ radar còn phụ thuộc vào thiết kế, cách bố trí các vật liệu hấp thụ radar, cấu trúc ống hút và lỗ thải, cùng sự tinh xảo trong sản xuất.
Tuy nhiên, J-35 không cần phải đạt mức độ tàng hình tinh vi như chiếc F-22 Raptor của Mỹ để giảm thiểu khoảng cách mà nó có thể bị phát hiện và tấn công bởi tên lửa. Điều này càng trở nên quan trọng, khi các radar mạnh mẽ và tên lửa tầm xa đã gây khó khăn lớn cho các chiến đấu cơ không tàng hình của Nga và Ukraine trong cuộc xung đột hiện tại, với nhiều máy bay bị bắn hạ từ khoảng cách hơn 160 km.
Công ty Máy bay Thẩm Dương đã bắt đầu phát triển độc lập một mẫu chiến đấu cơ tàng hình, trong khi chính phủ Trung Quốc đang đổ nguồn lực vào chiếc máy bay tàng hình hoạt động đầu tiên là Chengdu J-20. Sau khi có chuyến bay đầu tiên vào năm 2012, Shenyang đã giới thiệu mẫu máy bay này tại triển lãm hàng không Zhuhai vào năm 2014, mặc dù nó được cho là đã gặp khó khăn trong phần trình diễn cơ động bay.
PLAAF đã không quan tâm đến thiết kế này, mà Shenyang gọi là chiến đấu cơ xuất khẩu FC-31 Gyrfalcon. Tuy nhiên, có thông tin cho rằng hải quân Trung Quốc đã xem mẫu máy bay nhẹ hơn này là một lựa chọn tự nhiên để phóng từ tàu sân bay Type 003 đang được phát triển và có thể cả từ các tàu sân bay cũ hơn. Đến năm 2018, các báo cáo xác nhận rằng FC-31 đã bắt đầu nhận được tài trợ từ chính phủ.
Hai phiên bản FC-31 tiếp theo vào các năm 2016 và 2020 đã tiết lộ những thay đổi đáng kể về cánh, thân máy bay, động cơ, radar và cảm biến quang học, cùng với tối ưu hóa khả năng tàng hình. Sau đó, một mẫu máy bay thứ tư được trang bị cho hoạt động trên tàu sân bay đã cất cánh vào năm 2021 với cánh gập, hệ thống landing gear hai bánh trước và kính chắn gió mở phía trước kiểu F-35, hỗ trợ cho việc cất cánh trợ lực. Cuối cùng, vào năm 2023, một phiên bản thứ năm với cánh nhỏ hơn, đuôi điều chỉnh và hệ thống gear một bánh đã ra mắt, rõ ràng là một mẫu máy bay mặt đất với các yếu tố hàng hải đã bị loại bỏ.
Hai phiên bản mới nhất của chiếc máy bay đã được gọi là J-31, nhưng giờ đây dường như chúng tương ứng với tên gọi J-35 của hải quân và J-35A của không quân.
Sự tương đồng về hình dạng của Gyrfalcon với F-35 đã được gán cho việc Trung Quốc từng hack một số tập tin thiết kế của F-35, được tiết lộ vào năm 2009. Nhà sản xuất cũng không ngần ngại so sánh thiết kế của mình với F-35.
Mặc dù F-35 rõ ràng ảnh hưởng đến thiết kế của FC-31, nhưng điều đó chỉ có giới hạn. Các bạn hãy nhớ rằng vật lý buộc nhiều chiến đấu cơ tàng hình hiện đại phải chia sẻ hình dạng tương tự. Ví dụ, chúng ta cũng có thể so sánh hình dáng của F-35 với KF-21 của Hàn Quốc và máy bay Kaan của Thổ Nhĩ Kỳ. Hơn nữa, FC-31/J-35 khác biệt đáng kể khi có hai động cơ và thân máy bay mảnh mai hơn.
Về hiệu suất, Shenyang cho biết các mẫu thử nghiệm Gyrfalcon có tốc độ tối đa đạt Mach 1.8, trần bay cao 15.850 m và bán kính chiến đấu lên tới 1.200 km trước khi cần tiếp nhiên liệu trên không. Về vũ khí, Gyrfalcon có thể mang bí mật tới sáu tên lửa không đối không, bốn tên lửa không đối đất hoặc bom nửa tấn trong khoang vũ khí nội bộ. Nếu không cần tàng hình, nó có thể mang thêm sáu vũ khí dưới cánh. Những thông số này - có thể không đại diện cho các mẫu sản xuất hoàn chỉnh - dường như tương đương hoặc thậm chí cải thiện nhẹ so với đặc điểm của F-35.
Tuy nhiên, nhiều điểm mạnh của F-35 lại nằm ở bên trong - các vật liệu hấp thụ radar và cảm biến, hệ thống thông tin liên lạc, cùng với máy tính được kết nối mạng. Liệu Bắc Kinh có thể đạt được chất lượng tương tự? Ngành công nghiệp của Trung Quốc dường như có khả năng hơn Nga trong việc sản xuất điện tử tiên tiến và hệ thống cho chiến tranh kết nối mạng, mặc dù hiệu suất so với các đối thủ phương Tây vẫn chưa rõ ràng.
J-35A được trang bị hệ thống mục tiêu quang điện dưới mũi và Shenyang cũng tuyên bố rằng nó có nhiều cảm biến quang/ hồng ngoại trải rải trên khung máy bay có thể cung cấp khả năng nhận thức tình huống 360 độ, hữu ích cho hoạt động do thám và cảnh báo sớm về các tên lửa sắp tới. Nhưng Trung Quốc vẫn gặp khó khăn trong việc hoàn thiện động cơ phản lực turbofan có lực đẩy cao để chấm dứt sự phụ thuộc vào nhập khẩu từ Nga.
Dự báo đến giữa năm 2024, Jane's đã ước tính rằng PLAAF đã hoạt động 195 chiếc chiến đấu cơ tàng hình J-20 - một tỷ lệ sản xuất đáng kể. Vậy tại sao lại cần mua thêm cả J-35A?
Các chiến đấu cơ nhỏ hơn có thể phục vụ cho một chiến lược lớn, giúp thay thế hàng trăm chiếc J-7, J-8, J-10A và J-11 cũ mà PLAAF có thể sẽ cho nghỉ hưu trong vòng một thập kỷ tới. PLAAF có thể muốn nhiều máy bay tàng hình hơn, nhưng không nhất thiết phải theo định dạng nặng nề và đắt đỏ như J-20. Một sự hòa trộn "hi-lo" giữa các chiến đấu cơ tàng hình nhẹ và nặng có thể cung cấp hiệu quả hơn: ví dụ, nếu Trung Quốc xâm lược Đài Loan, những chiếc J-35A giá cả phải chăng và tầm hoạt động ngắn có thể tập trung vào việc chiến đấu với các lực lượng Đài Loan và cung cấp sự che chắn trên không, trong khi những chiếc J-20 nặng hơn có thể bay quanh Đài Loan để ngăn chặn máy bay Mỹ đang cố gắng can thiệp.
Việc PLAAF đưa vào sử dụng J-35A cũng có thể nhằm mục đích nâng cao tiềm năng xuất khẩu chưa được khai thác bằng cách thuyết phục các quốc gia nước ngoài rằng đây là một thiết kế chất lượng cao và sẽ nhận được sự tài trợ từ chính phủ Trung Quốc trong nhiều năm tới.
Có một nhu cầu lớn trên thị trường quốc tế cho các chiến đấu cơ tàng hình từ những quốc gia mà Mỹ hoặc không ủng hộ hoặc không đủ tin tưởng để bán F-35 cho họ - hoặc thậm chí là các máy bay sản xuất nước ngoài sử dụng linh kiện của Mỹ. Đó là một nhu cầu mà một thiết kế FC-31/J-35 trưởng thành có thể đáp ứng, có thể vượt qua đối thủ đang phát triển của Nga, chiến đấu cơ xuất khẩu Su-75 "Checkmate". Đến nay, Pakistan đã công bố kế hoạch trong năm nay để mua Gyrfalcons, với các phi công hiện đã bắt đầu đào tạo để bay chúng.
Tuy nhiên, việc thu mua nhiều chiến đấu cơ J-35A có thể làm chậm tiến trình phát triển của một dòng chiến đấu cơ thế hệ thứ sáu, nhằm đẩy mạnh sự đổi mới công nghệ hơn nữa. Tuy nhiên, PLAAF cũng có thể nhận thức được những khó khăn mà các chương trình R&D thế hệ thứ sáu đang gặp phải, với Không quân Mỹ gợi ý rằng họ có thể hủy bỏ chương trình của mình và tập trung vào khái niệm “cánh bay trung thành” bằng máy bay không người lái.
Từ góc độ của Mỹ, việc J-35A được đưa vào sử dụng nâng cao khả năng rằng Trung Quốc và các khách hàng của nước này có thể thay thế một tỷ lệ lớn hơn các máy bay cũ không tàng hình bằng các thiết kế tàng hình. Để đối phó, quân đội Mỹ có thể sẽ điều chỉnh các chiến thuật không chiến và phòng không của mình, để giả định rằng nhiều mối đe dọa trên không có thể được phát hiện ở khoảng cách ngắn hơn, dẫn đến thời gian phản ứng ít hơn. Điều này có thể buộc Mỹ phải cải thiện khả năng bảo vệ cho các tài sản dễ bị tổn thương như máy bay cảnh báo sớm, nhấn mạnh đến việc huấn luyện chiến đấu cận cảnh và phát triển nhiều khả năng chống tàng hình hơn.
Dù thế nào đi nữa, J-35A đánh dấu một sự khẳng định lâu dài cho một thiết kế đã nhận được sự đón nhận lạnh nhạt cách đây một thập kỷ. Còn hiệu suất của nó so với F-35 của Mỹ vẫn cần được kiểm chứng trong thời gian tới. (Popsci)
